Η Παγκόσμια Δέσμευση για το Μεθάνιο

των Sarah Vogel και Marcelo Mena*

Ένα από τα πιο σημαντικά επιτεύγματα της περσινής Διάσκεψης των Ηνωμένων Εθνών για την Κλιματική Αλλαγή (COP26) στη Γλασκώβη ήταν η Παγκόσμια Δέσμευση για το Μεθάνιο, μια δέσμευση περισσότερων από 100 χωρών να μειώσουν τις εκπομπές μεθανίου κατά 30% έως το 2030. Η μείωση των εκπομπών μεθανίου δεν είναι μόνο ένας από τους πιο γρήγορους και αποτελεσματικούς τρόπους για να αναχαιτιστεί η κλιματική αλλαγή, αλλά θα συνέβαλε επίσης πολύ στη βελτίωση της δημόσιας υγείας.

Ένα εξαιρετικά ισχυρό αέριο θερμοκηπίου, το μεθάνιο παγιδεύει πάνω από 80 φορές περισσότερη θερμότητα στην ατμόσφαιρα από το διοξείδιο του άνθρακα και οι εκπομπές μεθανίου ευθύνονται περίπου για το ένα τέταρτο της τρέχουσας υπερθέρμανσης του πλανήτη. Φέρουν λοιπόν σημαντική ευθύνη για απειλές που σχετίζονται με το κλίμα, όπως πιο έντονα και συχνά ακραία καιρικά φαινόμενα, αυξημένη επισιτιστική ανασφάλεια, μεγαλύτερος κίνδυνος μολυσματικών ασθενειών, μειωμένη πρόσβαση σε καθαρό νερό και υποβάθμιση της ποιότητας του αέρα.

Οι επιπτώσεις στη δημόσια υγεία είναι σοβαρές, ειδικά για τις περιθωριοποιημένες κοινότητες που ήδη αντιμετωπίζουν δυσανάλογους κινδύνους λόγω παραγόντων όπως η έλλειψη πρόσβασης σε ιατρική περίθαλψη, η κακή διατροφή, οι ανασφαλείς συνθήκες διαβίωσης ή εργασίας, οι διακρίσεις και η έκθεση σε άλλου τύπου ρύπανση. Πέρα από την υπονόμευση της δημόσιας υγείας με την επιδείνωση της κλιματικής αλλαγής, το μεθάνιο (και οι συνεκπεμπόμενοι ρύποι) βλάπτουν τη δημόσια υγεία, συμβάλλοντας στο όζον και τη σωματιδιακή ρύπανση στο επίπεδο του εδάφους.

Η έκθεση σε τέτοια ρύπανση επιδεινώνει τις ασθένειες των πνευμόνων, προκαλεί κρίσεις άσθματος , αυξάνει τα ποσοστά καρδιαγγειακής νοσηρότητας και θνησιμότητας και ενισχύει τον κίνδυνο εγκεφαλικού . Οι συνέπειες περιλαμβάνουν απώλεια παραγωγικότητας, υψηλότερο ιατρικό κόστος και μεγαλύτερη πίεση στα συστήματα υγείας, λόγω της αύξησης των επισκέψεων στα επείγοντα και των νοσηλειών. Με τον περιορισμό στην ανάπτυξη των καλλιεργειών , το όζον μπορεί επίσης να επιδεινώσει την επισιτιστική ανασφάλεια.

Τα καλά νέα είναι ότι, σε αντίθεση με το CO 2 , το μεθάνιο δεν παραμένει στην ατμόσφαιρα, επομένως τα αποτελέσματα της μείωσης των εκπομπών θα γίνουν αισθητά γρήγορα. Και η Παγκόσμια Δέσμευση για το Μεθάνιο είναι σαφώς ένα βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση. Ωστόσο, για να διατηρηθεί ο στόχος του περιορισμού της θέρμανσης στους 1,5° Κελσίου και να βελτιωθεί η δημόσια υγεία, πρέπει να ληφθούν ακόμη πιο φιλόδοξα μέτρα. Η μείωση των εκπομπών μεθανίου κατά 45% έως το 2030 θα μειώσει την αύξηση της θερμοκρασίας κατά 0,3°C έως το 2040.

Για να επιταχυνθεί η πρόοδος, μεγάλες φιλανθρωπικές οργανώσεις συγκεντρώθηκαν για να δημιουργήσουν τον Παγκόσμιο Κόμβο Μεθανίου ( Global Methane Hub), το οποίο ξεκίνησε πέρυσι με σχεδόν 330 εκατομμύρια δολάρια σε φιλανθρωπικές δεσμεύσεις. Ήδη, το Hub έχει ανακοινώσει ότι θα διαθέσει 10 εκατομμύρια δολάρια στον Συνασπισμό για το Κλίμα και τον Καθαρό Αέρα για να βοηθήσει 30 χώρες να αναπτύξουν σχέδια για τη μείωση των εκπομπών τους μεθανίου. Το Hub έχει επίσης ενταχθεί στην Αποστολή Γεωργίας Καινοτομίας για το Κλίμα για να υποστηρίξει «σπριντ καινοτομίας» για τον μετριασμό των εκπομπών μεθανίου.

Ο κόμβος έχει ως στόχο να καταλύσει την πρόοδο σε όλους τους σημαντικούς τομείς που εκπέμπουν μεθάνιο – την κτηνοτροφία (που αντιπροσωπεύει περίπου το 30% του παγκόσμιου συνόλου), το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο (που παράγουν περίπου το 25%) και τις χωματερές (15%) – συμπεριλαμβανομένης της υποστήριξης ΜΚΟ και οργανώσεων βάσης. Ενώ στοχεύει να θέσει τις βάσεις για μακροπρόθεσμο μετασχηματισμό σε δύσκολους τομείς, ο κόμβος θα δώσει έμφαση επίσης στην γρήγορη επίτευξη βαθιών μειώσεων.

Σκεφτείτε τον τομέα του πετρελαίου και του φυσικού αερίου, όπου ο Διεθνής Οργανισμός Ενέργειας εκτιμά ότι οι εκπομπές μεθανίου μπορούν να μειωθούν άμεσα στο μισό σχεδόν μέσω της ευρύτερης υιοθέτησης πρακτικών που απαιτούνται ήδη σε πολλές χώρες, όπως η αντικατάσταση βαλβίδων και αντλιών με πιο αποδοτικές εκδόσεις. Σύμφωνα με τον ΔΟΕ, με πρόσθετα διαθέσιμα μέτρα, είναι τεχνικά δυνατό να μειωθούν οι εκπομπές μεθανίου από τις παγκόσμιες επιχειρήσεις πετρελαίου και φυσικού αερίου έως και τα τρία τέταρτα.

Διαθέτουμε τις τεχνολογίες για να αποτρέψουμε τις εκπομπές αερίου και η ικανότητά μας να εντοπίζουμε διαρροές μεθανίου –και επομένως να κατανοούμε την κλίμακα των τοξικών εκπομπών– έχει βελτιωθεί σημαντικά. Εκμεταλλευόμενοι πλήρως αυτά τα εργαλεία και στοχεύοντας σε υπερεκπομπούς, οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής μπορούν να προωθήσουν τη δράση για το κλίμα, παρέχοντας παράλληλα τεράστια οφέλη για την υγεία σε κοινότητες που ζουν κοντά σε επιχειρήσεις πετρελαίου και φυσικού αερίου.

Σε μέρη τόσο διαφορετικά μεταξύ τους όπως το νότιο Ιράκ , η Τσιάπας στο Μεξικό και το Δυτικό Τέξας , οι κοινότητες έχουν εκφράσει ανησυχίες σχετικά με τις επιπτώσεις στην υγεία των δραστηριοτήτων που σχετίζονται με το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο, όπως οξέα αναπνευστικά συμπτώματα και καρκίνο. Ένας αυξανόμενος όγκος στοιχείων τεκμηριώνει αυξημένα ποσοστά άσθματος και χειρότερα αποτελέσματα γέννησης , συμπεριλαμβανομένου του χαμηλού βάρους γέννησης και των πρόωρων τοκετών σε κοινότητες που ζουν κοντά σε πηγάδια πετρελαίου και φυσικού αερίου, από τα οποία το μεθάνιο συνεκπέμπεται με επικίνδυνους ατμοσφαιρικούς ρύπους.

Η μείωση των εκπομπών μεθανίου από τις υποδομές πετρελαίου και φυσικού αερίου είναι επομένως κρίσιμη, αλλά είναι μόνο το πρώτο βήμα. Πρόσφατες μελέτες έχουν επίσης επισημάνει την απειλή που θέτουν οι σόμπες με αέριο και οι θερμοσίφωνες , οι οποίες επιτρέπουν να διαρρεύσει μεθάνιο και συμβάλλουν στη ρύπανση της ατμόσφαιρας σε εσωτερικούς και εξωτερικούς χώρους . Για την αντιμετώπιση αυτού του προβλήματος, οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής πρέπει να επεκτείνουν σημαντικά την ικανότητα ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και την ηλεκτροδότηση.

Περαιτέρω ευκαιρίες για τη μείωση των εκπομπών μεθανίου βρίσκονται στη γεωργία και τη διαχείριση απορριμμάτων. Η παροχή ζωοτροφών υψηλότερης ποιότητας στα ζώα μπορεί να μειώσει τις εντερικές εκπομπές μεθανίου. Η δέσμευση μεθανίου από την κοπριά και η επεξεργασία του χωνεμένου υπολείμματος για την ελαχιστοποίηση των εκπομπών αμμωνίας (πρόδρομες ουσίες σωματιδίων), θα παρείχε τοπική πηγή ενέργειας, θα μειώσει τις οσμές και θα μετριάσει τους κινδύνους για τη δημόσια υγεία. Εν τω μεταξύ, πρακτικές όπως η κομποστοποίηση μπορούν να αποτρέψουν το μεθάνιο από τα οργανικά απόβλητα και να δημιουργήσουν πολύτιμους πόρους για τη βελτίωση της ποιότητας του εδάφους.

Η υπόθεση για άμεση μείωση των εκπομπών μεθανίου είναι ισχυρή και η Παγκόσμια Δέσμευση για το Μεθάνιο αυξάνει την παγκόσμια συνειδητοποίηση της σημασίας τέτοιων προσπαθειών για την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής. Αλλά, η «μετάφραση» των δεσμεύσεων σε πραγματική πρόοδο δεν θα είναι εύκολη.

Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο είναι επίσης σημαντικό να επισημανθούν τα οφέλη για την υγεία από τη μείωση των εκπομπών μεθανίου. Με τη βοήθεια ερευνητών και επαγγελματιών στον τομέα της υγείας της κοινότητας που κατανοούν καλύτερα το ζήτημα, στόχος μας πρέπει να είναι να δημιουργήσουμε την υποστήριξη, τη συνεργασία και τις επενδύσεις που απαιτούνται για τη μείωση των εκπομπών μεθανίου και τη βελτίωση της δημόσιας υγείας παγκοσμίως.

*Ανώτερη Αντιπρόεδρος Υγείας στο Ταμείο Περιβαλλοντικής Άμυνας. Ο Marcelo Mena, Διευθύνων Σύμβουλος της Global Methane Hub, είναι πρώην υπουργός Περιβάλλοντος της Χιλής
**πρώτη δημοσίευση: www.ot.gr