Εκπιπτόμενες και μη δαπάνες από τις επιχειρήσεις (2022)

του Απόστολου Αλωνιάτη*

Γυρνώντας την Ελλάδα και μιλώντας με συναδέλφους, διαπιστώνεις ότι αν και έχουν περάσει σχεδόν πέντε χρόνια από την εφαρμογή του νέου Κώδικα Φορολογίας Εισοδήματος (ΚΦΕ- Ν.4172/2013 – ΦΕΚ Α’ 167/23-07-2013), αρκετά από τα άρθρα του δεν εφαρμόζονται ή εφαρμόζονται λανθασμένα.

Ένα από αυτά είναι και το άρθρο 23 του ΚΦΕ που αφορά τις μη εκπιπτόμενες δαπάνες των επιχειρήσεων.

Σήμερα, με αφορμή και ερωτήματα που έφτασαν σε μας, θα ασχοληθούμε με την έκπτωση ή μη φόρων και τελών από τα μικτά αποτελέσματα των επιχειρήσεων.

Ποιες είναι οι προϋποθέσεις για την έκπτωση μιας δαπάνης

Να θυμίσουμε ο νέος ΚΦΕ, έχει βάλει συγκεκριμένους κανόνες για την έκπτωση των δαπανών.

Συγκεκριμένα για να μπορέσει να εκπέσει μια επιχείρηση μία δαπάνη, θα πρέπει να πληρούνται οι κάτωθι κανόνες (άρθρο 22 του ν. 4172/2014).

α) πραγματοποιούνται προς το συμφέρον της επιχείρησης ή κατά τις συνήθεις εμπορικές συναλλαγές της,

Προσοχή: Σύμφωνα με την ΠΟΛ.1113/2015 «Συγκεκριμένα, στις δαπάνες της περίπτωσης αυτής εμπίπτει κάθε δαπάνη, που κρίνεται απαραίτητη από τον επιχειρηματία ή τη διοίκηση της επιχείρησης, ανεξάρτητα εάν αυτή πραγματοποιείται δυνάμει νόμιμης ή συμβατικής υποχρέωσης, για την επίτευξη του επιχειρηματικού σκοπού, την ανάπτυξη των εργασιών, τη βελτίωση της θέσης της στην αγορά, εφόσον αυτή ενεργείται στα πλαίσια της οικονομικής αποστολής της ή κατά τις συνήθεις εμπορικές συναλλαγές της και μπορεί να συμβάλλει στη δημιουργία εισοδήματος ή άλλως αποβλέπει στη διεύρυνση των εργασιών της και στην αύξηση του εισοδήματος της (ΣτΕ 2033/2012) ή στην υλοποίηση δράσεων στο πλαίσιο της εταιρικής κοινωνικής ευθύνης. Δεν επιτρέπεται, δε, στη φορολογική αρχή να ελέγχει τη σκοπιμότητα και το προσήκον μέτρο των δαπανών αυτών (ΣτΕ 2963/2013, ΣτΕ 1729/2013, ΣτΕ 1604/2011, κ.ά.), εκτός αν τούτο ορίζεται ρητά και ειδικά στο νόμο (π.χ. ενδοομιλικές συναλλαγές).»

β) αντιστοιχούν σε πραγματική συναλλαγή και η αξία της συναλλαγής δεν κρίνεται κατώτερη ή ανώτερη της αγοραίας, στη βάση των στοιχείων που διαθέτει η Φορολογική Διοίκηση,

γ) εγγράφονται στα τηρούμενα βιβλία απεικόνισης των συναλλαγών της περιόδου κατά την οποία πραγματοποιούνται και αποδεικνύονται με κατάλληλα δικαιολογητικά.

Ειδικά οι δαπάνες για δράσεις εταιρικής κοινωνικής ευθύνης εκπίπτουν υπό την προϋπόθεση η επιχείρηση να εμφανίζει λογιστικά κέρδη χρήσης κατά τον χρόνο πραγματοποίησής τους. Το προηγούμενο εδάφιο δεν εφαρμόζεται σε περίπτωση που η δράση εταιρικής κοινωνικής ευθύνης, πραγματοποιείται κατόπιν αιτήματος του Δημοσίου.

Ειδικές περιπτώσεις έκπτωσης δαπανών

Με τροποποιήσεις – προσθήκες του νόμου, εκτός από την βασική αρχή του άρθρου 22 του Κώδικά Φορολογίας Εισοδήματος (ΚΦΕ – Ν.4172/2013), εκπιπτόμενες δαπάνες θεωρούνται ακόμη οι Δαπάνες Επιστημονικής και Τεχνολογικής Έρευνας (Άρθρο 22Α)

Ακόμη σε ορισμένες δαπάνες που πραγματοποιούν οι επιχειρήσεις, με συγκεκριμένες προϋποθέσεις, δίνεται η δυνατότητα να τις εκπίπτουν με αυξημένο ποσοστό. Ο ΚΦΕ δίνει την δυνατότητα για:

Χορήγηση προσαυξημένης έκπτωσης για συγκεκριμένες δαπάνες που αφορούν τους εργαζόμενους και την προστασία του περιβάλλοντος (Άρθρο 22Β)
Προσαυξημένη έκπτωση διαφημιστικής δαπάνης κατά τα φορολογικά έτη 2020, 2021 και 2022 (Άρθρο 22Γ)

Διαφημιστικές δαπάνες

Προσοχή: Οι δαπάνες των διαφημιζομένων που αφορούν σε πράξεις του άρθρου 12 του ν. 2328/1995 (Α΄ 159) εκπίπτουν μόνο εφόσον οι σχετικές πράξεις διενεργούνται κατά τις προβλέψεις του άρθρου 12 του νόμου αυτού. (Άρθρο 22Δ)
Οι δαπάνες λοιπόν των επιχειρήσεων πρέπει να πληρούν τις προϋποθέσεις του άρθρου 22 και να μην εμπίπτουν στις περιπτώσεις των δαπανών που δεν εκπίπτουν , όπως αυτές αναφέρονται στο άρθρο 23 του 4172/2013.«Μη εκπιπτόμενες επιχειρηματικές δαπάνες του άρθρου 23 του νόμου 4172/2013

Ας δούμε όμως ποιες είναι αυτές οι δαπάνες συνολικά, με βάση το σχετικό άρθρο , και θα προχωρήσουμε σε μια πρώτη ανάλυση τους, αναμένοντας και άλλες αποφάσεις και εγκυκλίους της διοίκησης.

Μη εκπιπτόμενες επιχειρηματικές δαπάνες

Σύμφωνα με το άρθρο 23 του ΚΦΕ, οι παρακάτω δεκατέσσερεις περιπτώσεις δαπανών δεν εκπίπτουν ή εκπίπτουν υπό ορισμένες προϋποθέσεις:

Άρθρο 23

Μη εκπιπτόμενες επιχειρηματικές δαπάνες

Οι ακόλουθες δαπάνες δεν εκπίπτουν:

α) τόκοι από δάνεια που λαμβάνει η επιχείρηση από τρίτους, εκτός από τα τραπεζικά δάνεια, διατραπεζικά δάνεια, καθώς και τα ομολογιακά δάνεια που εκδίδουν ανώνυμες εταιρείες και τα χρεωστικά ομόλογα που εκδίδουν πιστωτικοί συνεταιρισμοί που λειτουργούν ως πιστωτικά ιδρύματα κατά το μέτρο που υπερβαίνουν τους τόκους που θα προέκυπταν εάν το επιτόκιο ήταν ίσο με το επιτόκιο των δανείων αλληλόχρεων λογαριασμών προς μη χρηματοπιστωτικές επιχειρήσεις, όπως αυτό αναφέρεται στο στατιστικό δελτίο οικονομικής συγκυρίας της Τράπεζας της Ελλάδος για την πλησιέστερη χρονική περίοδο πριν την ημερομηνία δανεισμού,

β) κάθε είδους δαπάνη που αφορά σε αγορά αγαθών ή λήψη υπηρεσιών αξίας άνω των πεντακοσίων (500) ευρώ, εφόσον η τμηματική ή ολική εξόφληση δεν έγινε με τη χρήση τραπεζικού μέσου πληρωμής, (Πότε δεν εκπίπτουν τα τιμολόγια και οι δαπάνες πάνω από 500 ευρώ – https://www.ot.gr/2021/04/28/apopseis/experts/pote-den-ekpiptoun-ta-timologia-kai-oi-dapanes-pano-apo-500-eyro/ )

γ) οι μη καταβληθείσες ασφαλιστικές εισφορές,

δ) προβλέψεις εκτός των οριζομένων στο άρθρο 26,

ε) πρόστιμα και ποινές, περιλαμβανομένων των προσαυξήσεων,

στ.(4) Η παροχή αμοιβών σε χρήμα ή είδος που συνιστούν ποινικό αδίκημα,

ζ) ο φόρος εισοδήματος, συμπεριλαμβανομένων του τέλους επιτηδεύματος και των έκτακτων εισφορών, που επιβάλλεται για τα κέρδη από επιχειρηματική δραστηριότητα, σύμφωνα με τον Κ.Φ.Ε., καθώς και ο Φόρος Προστιθέμενης Αξίας (Φ.Π.Α.) που αναλογεί σε μη εκπιπτόμενες δαπάνες, εφόσον δεν είναι εκπεστέος ως Φ.Π.Α. εισροών,

η) το τεκμαρτό μίσθωμα της παραγράφου 2 του άρθρου 39 σε περίπτωση ιδιόχρησης κατά το μέτρο που υπερβαίνει το τρία τοις εκατό (3%) επί της αντικειμενικής αξίας του ακινήτου,

θ) οι δαπάνες για την οργάνωση και διεξαγωγή ενημερωτικών ημερίδων και συναντήσεων που αφορούν στη σίτιση και διαμονή πελατών ή εργαζομένων της κατά το μέτρο που υπερβαίνουν το ποσό των τριακοσίων (300) ευρώ ανά συμμετέχοντα και κατά το μέτρο που η συνολική ετήσια δαπάνη υπερβαίνει το μισό τοις εκατό (0,5%) επί του ετήσιου ακαθάριστου εισοδήματος της επιχείρησης,

ι) οι δαπάνες για τη διεξαγωγή εορταστικών εκδηλώσεων, σίτισης και διαμονής φιλοξενούμενων προσώπων κατά το μέτρο που υπερβαίνουν το ποσό των τριακοσίων (300) ευρώ ανά συμμετέχοντα και κατά το μέτρο που η συνολική ετήσια δαπάνη υπερβαίνει το μισό τοις εκατό (0,5%) επί του ετήσιου ακαθάριστου εισοδήματος της επιχείρησης,

ια) οι δαπάνες ψυχαγωγίας. Η διάταξη του προηγούμενου εδαφίου δεν εφαρμόζεται στην περίπτωση που η επιχειρηματική δραστηριότητα του φορολογούμενου έχει ως κύριο αντικείμενο την παροχή υπηρεσιών ψυχαγωγίας και οι δαπάνες αυτές πραγματοποιούνται στο πλαίσιο της δραστηριότητας αυτής,

ιβ) προσωπικές καταναλωτικές δαπάνες και

ιγ) το σύνολο των δαπανών που καταβάλλονται προς φυσικό ή νομικό πρόσωπο ή νομική οντότητα που είναι φορολογικός κάτοικος σε κράτος μη συνεργάσιμο ή που υπόκειται σε προνομιακό φορολογικό καθεστώς, σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 65 του Κ.Φ.Ε., εκτός εάν ο φορολογούμενος αποδείξει ότι οι δαπάνες αυτές αφορούν πραγματικές και συνήθεις συναλλαγές και δεν έχουν ως αποτέλεσμα τη μεταφορά κερδών ή εισοδημάτων ή κεφαλαίων με σκοπό τη φοροαποφυγή ή τη φοροδιαφυγή. Η διάταξη του προηγούμενου εδαφίου δεν αποκλείει την έκπτωση των δαπανών που καταβάλλονται προς φυσικό ή νομικό πρόσωπο ή νομική οντότητα που είναι φορολογικός κάτοικος σε κράτος – μέλος της Ε.Ε. ή του Ε.Ο.Χ., εφόσον υπάρχει η νομική βάση για την ανταλλαγή πληροφοριών μεταξύ της Ελλάδας και αυτού του κράτους – μέλους.

ιδ) Οι δαπάνες που πραγματοποιούνται στο πλαίσιο εργασιακής σχέσης όπως αυτή ορίζεται στην παρ. 2 του άρθρου 12 του ν. 4172/2013, εφόσον η τμηματική ή ολική εξόφληση δεν έχει πραγματοποιηθεί με τη χρήση ηλεκτρονικού μέσου πληρωμής ή μέσω παρόχου υπηρεσιών πληρωμών. (Πότε εκπίπτουν οι δαπάνες μισθοδοσίας από τα έσοδα των επιχειρήσεων – https://www.ot.gr/2022/01/08/apopseis/experts/pote-ekpiptoun-oi-dapanes-misthodosias-apo-ta-esoda-ton-epixeiriseon/ )

ιε) Οι δαπάνες ενοικίων, εφόσον η εξόφλησή τους δεν έχει πραγματοποιηθεί με τη χρήση ηλεκτρονικού μέσου πληρωμής ή μέσω παρόχου υπηρεσιών πληρωμών.

(https://www.ot.gr/2021/05/29/apopseis/experts/enoikia-pote-ekpiptoun-kai-pote-den-ekpiptoun-oi-dapanes/ – Ενοίκια: Πότε εκπίπτουν και πότε δεν εκπίπτουν οι δαπάνες)

ιστ) Χρηματικά ποσά ή άλλα ανταλλάγματα που τυχόν καταβλήθηκαν άμεσα ή έμμεσα για μη εξουσιοδοτημένη πώληση διαφημιστικού τηλεοπτικού χρόνου.

Θα πρέπει να πούμε , ότι το σχετικό άρθρο αποτελεί τομή στο φορολογικό δίκαιο , γιατί περιγράφει τις δεκαέξι περιπτώσεις, που δεν εκπίπτουν από τα έσοδα των εταιριών.

*οικονομολόγος – φοροτεχνικός, Α’ Αντιπρόεδρος του Ινστιτούτου Οικονομικών & Φορολογικών Μελετών (Ι.Ο.ΦΟ.Μ), Σύμβουλος Διοίκησης της PROSVASIS AEBE και συγγραφέας
**πρώτη δημοσίευση: www.ot.gr