του Frederic Simon
Η ολοκληρωμένη αγορά ηλεκτρικής ενέργειας της ΕΕ έχει συμβάλει στην άμβλυνση των τιμών της ενέργειας, αποφέροντας οφέλη που υπολογίζονται σε 34 δισ. ευρώ ετησίως, σύμφωνα με έκθεση των ρυθμιστικών αρχών ενέργειας της ΕΕ, οι οποίες περιγράφουν 13 μέτρα για την άμβλυνση της τρέχουσας κρίσης τιμών.
Σε μια πολυαναμενόμενη έκθεση, ο Οργανισμός Συνεργασίας των Ρυθμιστικών Αρχών Ενέργειας της ΕΕ (ACER) παρέδωσε τα συμπεράσματά του σχετικά με τον ρόλο που διαδραμάτισαν οι χονδρικές αγορές ηλεκτρικής ενέργειας στη συνεχιζόμενη κρίση των ενεργειακών τιμών, η οποία επιδεινώθηκε από τον πόλεμο της Ρωσίας στην Ουκρανία.
Η έκθεση, που δημοσιεύθηκε την Παρασκευή (29 Απριλίου), είναι σαφής: «Ενώ οι τρέχουσες συνθήκες που επηρεάζουν το ενεργειακό σύστημα της ΕΕ απέχουν πολύ από το ‘φυσιολογικό’, ο ACER διαπιστώνει ότι ο σημερινός σχεδιασμός της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας δεν ευθύνεται για την τρέχουσα κρίση».
«Αντιθέτως, οι ισχύοντες κανόνες της αγοράς έχουν συμβάλει σε κάποιο βαθμό στην άμβλυνση της τρέχουσας κρίσης, αποφεύγοντας έτσι την περικοπή της ηλεκτρικής ενέργειας ή ακόμη και τις διακοπές ρεύματος σε ορισμένες περιοχές», προσθέτει ο οργανισμός, εκτιμώντας τα οφέλη σε 34 δισ. ευρώ ετησίως κατά μέσο όρο.
Οι τιμές του φυσικού αερίου εκτοξεύθηκαν σε υψηλά επίπεδα ρεκόρ το φθινόπωρο, καθώς η περιορισμένη προσφορά συγκρούστηκε με την υψηλή ζήτηση στις ευρωπαϊκές οικονομίες που ανακάμπτουν από την πανδημία COVID-19. Αυτό ώθησε το κόστος της ηλεκτρικής ενέργειας, λόγω της «οριακής» παραγωγικής ικανότητας που διαθέτουν οι σταθμοί ηλεκτροπαραγωγής με φυσικό αέριο, οι οποίοι μπορούν να πυροδοτηθούν σε σύντομο χρονικό διάστημα για να καλύψουν την αιχμή της ζήτησης.
Αυτό το σύστημα οριακής τιμολόγησης δέχθηκε έντονη κριτική από τη Γαλλία και την Ισπανία, οι οποίες έχουν μικρή παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από φυσικό αέριο και βασίζονται αντ’ αυτού στην παραγωγή ενέργειας χαμηλών εκπομπών άνθρακα από πυρηνικά ή ανανεώσιμες πηγές ενέργειας.
«Μια ευρωπαϊκή αγορά ενέργειας στην οποία η τιμή της ηλεκτρικής ενέργειας χωρίς άνθρακα εξακολουθεί να εξαρτάται από την τιμή των ορυκτών καυσίμων είναι παράλογη», δήλωσε ο Γάλλος υπουργός Οικονομίας Μπρούνο Λεμέρ, ένας από τους πιο ένθερμους υποστηρικτές της μεταρρύθμισης.
Αντί για το σύστημα οριακής τιμολόγησης, ο Λεμέρ πρότεινε τον καθορισμό των τιμών ηλεκτρικής ενέργειας σύμφωνα με «το μέσο κόστος παραγωγής των ενεργειακών πηγών χωρίς άνθρακα» και απέρριψε κατηγορηματικά τη χρήση του φυσικού αερίου ως παράγοντα καθορισμού των τιμών.
Η Γαλλία δεν ήταν η μόνη που ζήτησε μεταρρύθμιση. Τον περασμένο μήνα, οι ηγέτες της Ιταλίας, της Ισπανίας, της Πορτογαλίας και της Ελλάδας άσκησαν πιέσεις στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή να αντιμετωπίσει την «μεταδοτική επίδραση» των υψηλών τιμών του φυσικού αερίου στην αγορά ηλεκτρικής ενέργειας, με τη Μαδρίτη να ζητά «διαρθρωτικές λύσεις» για την αποσύνδεση των δύο.
Οι ηγέτες της ΕΕ συζήτησαν το θέμα σε σύνοδο κορυφής τον Μάρτιο, η οποία κάλεσε την Επιτροπή «να λάβει όλες τις απαραίτητες πρωτοβουλίες έως τον Μάιο του 2022», αφού ο ACER υποβάλει έκθεση για το θέμα.
Η αγορά ηλεκτρικής ενέργειας της ΕΕ «αξίζει να διατηρηθεί», με ορισμένες βελτιώσεις
Η τελική έκθεση του ACER θα αποτελέσει πιθανότατα απογοητευτικό ανάγνωσμα για τους υποστηρικτές της βαθιάς μεταρρύθμισης.
«Η εκτίμηση του ACER είναι ότι ο σημερινός σχεδιασμός της αγοράς αξίζει να διατηρηθεί», αναφέρει η έκθεση, προειδοποιώντας για τα «παρεμβατικά μέτρα» που υιοθετούνται σε περιόδους πολέμου και κινδυνεύουν να στρεβλώσουν την κανονική λειτουργία της χονδρικής αγοράς σε καιρό ειρήνης.
«Ως γενικός κανόνας, ο ACER θεωρεί ότι όσο πιο παρεμβατική είναι η προσέγγιση, τόσο μεγαλύτερη είναι η πιθανότητα στρέβλωσης της αγοράς», προσθέτει η έκθεση, προειδοποιώντας ότι οι κυβερνητικές κινήσεις για τη μείωση των τιμών της ενέργειας «μπορεί να περιορίσουν τις επενδύσεις του ιδιωτικού τομέα» σε καινοτόμες τεχνολογίες χαμηλών εκπομπών άνθρακα που είναι απαραίτητες για την ενεργειακή μετάβαση.
«Όσον αφορά την τρέχουσα κατάσταση έκτακτης ανάγκης στην Ευρώπη, εμείς ως ACER δεν είμαστε πεπεισμένοι ότι ο περιορισμός των τιμών της ηλεκτρικής ενέργειας θα λύσει τα βραχυπρόθεσμα προβλήματα. Αντίθετα, μπορεί να κινδυνεύσει να τα επιδεινώσει», προειδοποίησε ο διευθυντής της ACER Κρίστιαν Ζίγκλερσεν, αναφερόμενος στα μέτρα που υιοθετήθηκαν πρόσφατα στην Ισπανία και την Πορτογαλία.
Όσον αφορά το μέλλον, οι λειτουργικές αγορές ηλεκτρικής ενέργειας θα αποτελέσουν βασικό « ‘άλογο εργασίας’ της μετάβασης της ΕΕ στην καθαρή ενέργεια», έγραψε ο Ζίγκλερσεν σε άρθρο γνώμης για τη EURACTIV, σημειώνοντας ότι όλο και περισσότεροι τομείς της οικονομίας στρέφονται στην ηλεκτρική ενέργεια για τη μείωση των εκπομπών.
Η έκθεση του ACER αναγνωρίζει επίσης ότι απαιτούνται ορισμένες βελτιώσεις για να διασφαλιστεί ότι η αγορά ηλεκτρικής ενέργειας θα επιτύχει τους στόχους της ΕΕ για την απαλλαγή από τις ανθρακούχες εκπομπές. Απαριθμεί 13 μέτρα που μπορούν να λάβουν οι κυβερνήσεις για να καταστήσουν την αγορά λιγότερο ευμετάβλητη και ανθεκτική στο μέλλον.
Πρώτα από αυτά είναι οι προσπάθειες για την επιτάχυνση της ολοκλήρωσης της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας και την ανάπτυξη των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας μέσω καθεστώτων στήριξης και εταιρικών συμφωνιών αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας. Ένας άλλος βασικός στόχος είναι η παροχή μεγαλύτερης ευελιξίας στο σύστημα ηλεκτρικής ενέργειας, καθώς στο μείγμα ηλεκτρικής ενέργειας προστίθενται περισσότερες διαλείπουσες ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, όπως η αιολική και η ηλιακή ενέργεια.
Δεδομένου ότι η ηλεκτρική ενέργεια δεν μπορεί να αποθηκευτεί σε κλίμακα, «πρέπει να υπάρξουν κίνητρα τιμών για τους παρόχους μακροπρόθεσμης ευελιξίας», όπως οι ψηφιακές τεχνολογίες που αμείβουν τους βιομηχανικούς καταναλωτές για την προσωρινή διακοπή του δικτύου.
Όλοι αυτοί οι στόχοι θα διευκολυνθούν με τη στενότερη ολοκλήρωση των αγορών ηλεκτρικής ενέργειας και των διασυνδέσεων μεταξύ των χωρών.
«Τα κράτη μέλη πρέπει να υλοποιήσουν αυτά που έχουμε ήδη συμφωνήσει στην ΕΕ», λέει ο Ζίγκλερσεν, επισημαίνοντας «σημαντικές καθυστερήσεις» στη διάθεση της πλεονάζουσας δυναμικότητας στις διασυνδέσεις για εμπόριο, καθώς και καθυστερήσεις στην εφαρμογή των κανόνων σύζευξης της αγοράς «που αποφασίστηκαν πριν από χρόνια».
«Οι γραμμές μεταφοράς είναι επίσης γνωστό ότι αργούν να κατασκευαστούν σε πολλά μέρη της ΕΕ, γεγονός που εμποδίζει το ενισχυμένο εμπόριο ηλεκτρικής ενέργειας», πρόσθεσε ο ίδιος.
*πρώτη δημοσίευση: www.euractiv.gr
