του Arifin Tasrif*
Η τελευταία έκθεση της Διακυβερνητικής Επιτροπής για την Κλιματική Αλλαγή (IPCC) υπογράμμισε ότι οι παγκόσμιες εκπομπές CO2 συνεχίζουν να αυξάνονται σε πρωτοφανή επίπεδα, επηρεάζοντας σοβαρά την ανθρωπότητα. Η επιτάχυνση της ενεργειακής μετάβασης αποτελεί βασικό παράγοντα για την αύξηση των φιλοδοξιών μας για την αντιμετώπιση αυτής της κρίσης.
Επιπλέον, στην επιτάχυνση προς μια βιώσιμη ενεργειακή μετάβαση, πρέπει να συμπεριλάβουμε τη δικαιοσύνη. Σύμφωνα με την Ατζέντα 2030 για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη, και ιδίως τον ΣΒΑ7, πρέπει να διασφαλίσουμε την καθολική πρόσβαση στην ενέργεια κατά την ενεργειακή μετάβαση, δηλαδή «να μην αφήσουμε κανέναν πίσω».
Η μετάβαση δεν μπορεί να πραγματοποιηθεί χωρίς αυτές τις βάσεις. Στο πλαίσιο αυτό, θα πρέπει να επανεξεταστούν οι κρίσιμες προκλήσεις της ενεργειακής μετάβασης.
Βασικές προκλήσεις για μια δίκαιη ενεργειακή μετάβαση
Πρώτον, οι χώρες έχουν τις αντίστοιχες προκλήσεις και ανάγκες για τη μετάβαση των ενεργειακών τους συστημάτων ώστε να γίνουν πιο βιώσιμα. Οι υφιστάμενες ενεργειακές δομές και συστήματα θα πρέπει να μετασχηματίζονται και να αναπροσαρμόζονται συνεχώς, ώστε να ανταποκρίνονται στις παγκόσμιες προκλήσεις και να υποστηρίζουν τη διαδικασία της ενεργειακής μετάβασης.
Δεύτερον, η δίκαιη μετάβαση προς τη βιώσιμη ενέργεια θα απαιτήσει τεράστια ποσά χρηματοδότησης. Η πρόκληση αυτή έχει επιδεινωθεί από την παγκόσμια πανδημία, η οποία έχει αφήσει περίπου 150 εκατομμύρια ανθρώπους κάτω από το όριο της φτώχειας. Από την άποψη αυτή, οι χώρες προσπαθούν να μην επιβαρύνουν επιπλέον τους πολίτες. Οι επιπτώσεις της πανδημίας θα πρέπει να μετριαστούν, ώστε να μην θέσουν σε μειονεκτική θέση το ευρύτερο κοινό, ιδίως τις ευάλωτες κοινότητες.
Τρίτον, μια δίκαιη ενεργειακή μετάβαση θα απαιτήσει αλλαγές και βελτιώσεις σε τεχνολογίες, θέσεις εργασίας και άλλες οικονομικές ευκαιρίες. Νέες δεξιότητες, ικανότητες και τεχνογνωσία θα πρέπει να αναπτυχθούν στο εσωτερικό της χώρας για την υποστήριξη των διαδικασιών μετασχηματισμού. Εν τω μεταξύ, θα πρέπει να διασφαλίζεται η πρόσβαση, η διαθεσιμότητα, η οικονομική προσιτότητα και η αξιοπιστία των υπηρεσιών βιώσιμης ενέργειας.
Σε αυτή τη μετάβαση, υπάρχουν επίσης ευκαιρίες για την επίτευξη βιώσιμης ανάκαμψης προς μια πράσινη και χωρίς αποκλεισμούς οικονομία. Εάν πρόκειται να επιτευχθεί μια δίκαιη ενεργειακή μετάβαση, θα πρέπει να δημιουργηθούν νέες ευκαιρίες, όπως θέσεις εργασίας και άλλες προοπτικές, για να υποστηριχθεί η παγκόσμια οικονομική ανάκαμψη.
Σε αυτό το πλαίσιο, ο Διεθνής Οργανισμός Ενέργειας (ΔΟΕ) συνιστά τέσσερις ομάδες για «Ενεργειακές μεταβάσεις με επίκεντρο τον άνθρωπο»: αξιοπρεπείς θέσεις εργασίας και προστασία των εργαζομένων, κοινωνική και οικονομική ανάπτυξη, ισότητα, κοινωνική ένταξη και δικαιοσύνη, και οι άνθρωποι ως ενεργοί συμμετέχοντες. Μπορούμε να αξιοποιήσουμε αυτές τις ομάδες κατά την προετοιμασία για τις τρέχουσες και μελλοντικές προκλήσεις των παγκόσμιων ενεργειακών μεταβάσεων.
Εστίαση στην κλιμάκωση των τεχνολογιών
Για την επιτάχυνση της ενεργειακής μετάβασης, πρέπει να αναβαθμίσουμε την ευρύτερη δυνατή ποικιλία τεχνολογιών. Οι καινοτομίες πρέπει να ενθαρρύνονται και να διαδίδονται συνεχώς. Στη συνέχεια, η πρόσβαση σε οικονομικά προσιτή τεχνολογία και χρηματοδότηση πρέπει να διερευνηθεί μαζικά για την αντιμετώπιση αυτής της επιτάχυνσης.
Αυτή η κλιμάκωση σχετίζεται με τη βιομηχανική απαλλαγή από τον άνθρακα, η οποία αντιμετωπίζεται επαρκώς στον Δείκτη Ενεργειακής Μετάβασης 2022 του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ. Η εστίαση αποκαλύπτει τις μεγάλες προκλήσεις που αντιμετωπίζουμε στην ενίσχυση της μείωσης των εκπομπών. Η απαλλαγή των βιομηχανικών τομέων από τον άνθρακα θα αποτελέσει μεγάλη πρόκληση για πολλές χώρες, συμπεριλαμβανομένων των αναδυόμενων οικονομιών.
Η κλιμάκωση των τεχνολογιών θα αποτελέσει το κλειδί για τη μείωση των εκπομπών στις «βιομηχανίες όπου είναι δύσκολο να μειωθούν». Η απαλλαγή τους από τις ανθρακούχες εκπομπές θα είναι προφανώς πιο αργή σε σύγκριση με τις βιομηχανίες που είναι πιο εύκολο να απεξαρτηθούν από τον άνθρακα, όπως οι επιχειρήσεις κοινής ωφέλειας ή οι εταιρείες τεχνολογίας. Οι βιομηχανικοί τομείς είναι σημαντικά υπεύθυνοι για τον μετριασμό των παγκόσμιων εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα. Περίπου το 70% των παγκόσμιων εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου οφείλεται σε πέντε μόνο τομείς της βιομηχανίας: τσιμέντο, χάλυβας, αλουμίνιο, χημικά και διυλιστήρια πετρελαίου.
Η απαλλαγή από τον άνθρακα των βιομηχανιών που είναι δύσκολο να απαλλαχθούν από αυτόν θα απαιτήσει νέες και πιο αξιόπιστες τεχνολογίες. Οι εταιρείες θα πρέπει επίσης να μετασχηματίσουν ολόκληρες τις παραγωγικές τους διαδικασίες. Οι προκλήσεις αυτές είναι πιο εμφανείς στα πλαίσια των αναδυόμενων οικονομιών και των αναπτυσσόμενων χωρών, όπου οι αναπτυσσόμενες βιομηχανίες μπορεί να παλεύουν με το ζήτημα της βιωσιμότητας, βελτιώνοντας παράλληλα την κοινωνικοοικονομική ανάπτυξη.
Στη συνέχεια, η μετάβασή τους θα είναι δαπανηρή και θα μπορούσε να οδηγήσει σε μεγαλύτερη κοινωνικοοικονομική επιβάρυνση. Η βιομηχανία και η ενεργειακή μετάβαση αντικατοπτρίζονται σε πολλαπλούς στόχους βιώσιμης ανάπτυξης - συμπεριλαμβανομένων των υποδομών, της βιώσιμης ενέργειας, των αξιοπρεπών θέσεων εργασίας, της δράσης για το κλίμα και άλλων συναφών στόχων.
Η διεθνής συνεργασία είναι βασικός παράγοντας για να καταστεί δυνατή η απεξάρτηση της βιομηχανίας από τον άνθρακα. Η G20 κατέχει το 80% της παγκόσμιας βιομηχανικής παραγωγής, ενώ καλύπτει το 80% του παγκόσμιου ΑΕΠ, το 75% του διεθνούς εμπορίου, το 81% των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα στους ενεργειακούς τομείς και το 77% της παγκόσμιας κατανάλωσης ενέργειας.
Η αρχή των κοινών αλλά διαφοροποιημένων ευθυνών (CBDR) θα συμβάλει στην ενίσχυση μιας δίκαιης ενεργειακής μετάβασης. Οι χώρες με λιγότερες δυνατότητες και μεγαλύτερα βάρη κατά τη μετάβαση στην καθαρή ενέργεια θα πρέπει να υποστηρίζονται τεχνολογικά και οικονομικά. Εν τω μεταξύ, οι χώρες που είναι έτοιμες για τη μετάβαση θα πρέπει να στηρίξουν εκείνες που το χρειάζονται περισσότερο. Αυτή η θεμελιώδης βάση πρέπει να μεταφραστεί σε διεθνή συνεργασία και παγκόσμια εταιρική σχέση, καθώς ο κόσμος ανακάμπτει από την πανδημία.
Προεδρία της Ινδονησίας στην G20
Επομένως, για την ενίσχυση αυτής της διεθνούς συνεργασίας η σύνοδος κορυφής της G20 στο Μπαλί το 2022 επιθυμεί να προωθήσει τρεις πυλώνες που η Προεδρία θεωρεί σχετικούς με τις σημερινές παγκόσμιες προκλήσεις: Παγκόσμια αρχιτεκτονική για την υγεία, ψηφιακός οικονομικός μετασχηματισμός και ενεργειακή μετάβαση.
Ο πυλώνας της ενεργειακής μετάβασης αποσκοπεί στην ενίσχυση και επιτάχυνση μιας δίκαιης ενεργειακής μετάβασης. Το φόρουμ για την ενεργειακή μετάβαση θέτει τρεις βασικές προτεραιότητες σχετικά με την πρόσβαση, την τεχνολογία και τη χρηματοδότηση. Όσον αφορά την τεχνολογία, στοχεύουμε να αντιμετωπίσουμε ζητήματα που σχετίζονται με την απαλλαγή από τον άνθρακα στη βιομηχανία - όπως η ενσωμάτωση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, η κλιμάκωση της ευρύτερης δυνατής ποικιλίας τεχνολογιών, η ενεργειακή απόδοση και η ανάπτυξη μιας πιο πράσινης και καθαρής βιομηχανίας.
Αν και δεν έχουμε άλλη επιλογή από το να επιταχύνουμε την παγκόσμια ενεργειακή μετάβαση, κανένας μεμονωμένος ενδιαφερόμενος φορέας δεν θα αντιμετωπίσει μόνος του αυτά τα μετασχηματιστικά στάδια. Αυτό το έτος Προεδρίας αποτελεί ευκαιρία για την προσέλκυση περισσότερων πράσινων επενδύσεων και τη συνεργασία με τους ενδιαφερόμενους φορείς, τους διεθνείς εταίρους και τα παγκόσμια φόρουμ.
*Υπουργός Ενέργειας και Ορυκτών Πόρων, Υπουργείο Ενέργειας και Ορυκτών Πόρων της Ινδονησίας
**πρώτη δημοσίευση: www.weforum.org
