Τέσσερις βασικοί δείκτες κλιματικής αλλαγής - οι συγκεντρώσεις αερίων του θερμοκηπίου, η άνοδος της στάθμης της θάλασσας, η θερμότητα και η οξίνιση των ωκεανών - σημείωσαν νέα ρεκόρ το 2021. Πρόκειται για μια ακόμη σαφή ένδειξη ότι οι ανθρώπινες δραστηριότητες προκαλούν αλλαγές πλανητικής κλίμακας στη στεριά, στον ωκεανό και στην ατμόσφαιρα, με δραματικές και μακροχρόνιες επιπτώσεις.
Το κλειδί για την αντιμετώπιση αυτής της κρίσης είναι να τερματιστεί η εξάρτησή μας από την ενέργεια που παράγεται από ορυκτά καύσιμα - την κύρια αιτία της κλιματικής αλλαγής.
«Τα καλά νέα είναι ότι η σανίδα σωτηρίας βρίσκεται ακριβώς μπροστά μας», λέει ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες, τονίζοντας ότι τεχνολογίες ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, όπως η αιολική και η ηλιακή, υπάρχουν ήδη σήμερα και στις περισσότερες περιπτώσεις είναι φθηνότερες από τον άνθρακα και άλλα ορυκτά καύσιμα. Τώρα πρέπει να τις θέσουμε σε λειτουργία, επειγόντως.
Ο Γενικός Γραμματέας περιγράφει πέντε κρίσιμες δράσεις που ο κόσμος πρέπει να θέσει τώρα σε προτεραιότητα για να μετασχηματίσει τα ενεργειακά μας συστήματα και να επιταχύνει τη μετάβαση στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας - «γιατί χωρίς ανανεώσιμες πηγές ενέργειας δεν μπορεί να υπάρξει μέλλον».
Να καταστεί η τεχνολογία των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας παγκόσμιο δημόσιο αγαθό
Για να καταστεί η τεχνολογία των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας ένα παγκόσμιο δημόσιο αγαθό -δηλαδή διαθέσιμη σε όλους και όχι μόνο στους πλούσιους- θα είναι απαραίτητο να αρθούν τα εμπόδια στην ανταλλαγή γνώσεων και τη μεταφορά τεχνολογίας, συμπεριλαμβανομένων των φραγμών στα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας.
Βασικές τεχνολογίες, όπως τα συστήματα αποθήκευσης ενέργειας, επιτρέπουν ακριβώς την αποθήκευση της ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, όπως η ηλιακή και η αιολική, και την απελευθέρωσή της όταν οι άνθρωποι, οι κοινότητες και οι επιχειρήσεις χρειάζονται ενέργεια. Συμβάλλουν στην αύξηση της ευελιξίας του ενεργειακού συστήματος λόγω της μοναδικής τους ικανότητας να απορροφούν, να συγκρατούν και να επανατροφοδοτούν γρήγορα την ηλεκτρική ενέργεια, αναφέρει ο Διεθνής Οργανισμός Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας.
Επιπλέον, όταν συνδυάζονται με ανανεώσιμες γεννήτριες, οι τεχνολογίες αποθήκευσης ενέργειας μπορούν να παρέχουν αξιόπιστη και φθηνότερη ηλεκτρική ενέργεια σε απομονωμένα δίκτυα και σε κοινότητες σε απομακρυσμένες περιοχές.
Βελτίωση της παγκόσμιας πρόσβασης σε πρώτες ύλες
Η πρόσβαση σε όλα τα βασικά υλικά - από τα ορυκτά που απαιτούνται για την παραγωγή ανεμογεννητριών και δικτύων ηλεκτρικής ενέργειας μέχρι τα ηλεκτρικά οχήματα - θα είναι καθοριστικής σημασίας.
Θα χρειαστεί σημαντικός διεθνής συντονισμός για την επέκταση και τη διαφοροποίηση της παραγωγικής ικανότητας σε παγκόσμιο επίπεδο. Επιπλέον, απαιτούνται μεγαλύτερες επενδύσεις για να εξασφαλιστεί μια δίκαιη μετάβαση - μεταξύ άλλων στην κατάρτιση των δεξιοτήτων των ανθρώπων, στην έρευνα και την καινοτομία, καθώς και κίνητρα για τη δημιουργία αλυσίδων εφοδιασμού μέσω βιώσιμων πρακτικών που προστατεύουν τα οικοσυστήματα και τους πολιτισμούς.
Εξισορρόπηση των όρων ανταγωνισμού για τις τεχνολογίες ανανεώσιμων πηγών ενέργειας
Ενώ η παγκόσμια συνεργασία και ο συντονισμός είναι κρίσιμης σημασίας, τα εθνικά πλαίσια πολιτικής πρέπει επειγόντως να μεταρρυθμιστούν για τον εξορθολογισμό και την επιτάχυνση των έργων ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και την καταλυτική προώθηση των επενδύσεων του ιδιωτικού τομέα.
Η τεχνολογία, η ικανότητα και τα κεφάλαια για τη μετάβαση στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας υπάρχουν, αλλά πρέπει να υπάρξουν πολιτικές και διαδικασίες που να μειώνουν τον κίνδυνο της αγοράς και να επιτρέπουν και να δίνουν κίνητρα για επενδύσεις - μεταξύ άλλων μέσω του εξορθολογισμού των διαδικασιών σχεδιασμού, αδειοδότησης και κανονιστικών διαδικασιών, καθώς και περιορισμού της γραφειοκρατίας. Αυτό θα μπορούσε να περιλαμβάνει την παραχώρηση χώρου για να καταστεί δυνατή η κατασκευή μεγάλης κλίμακας σε ειδικές ζώνες ανανεώσιμων πηγών ενέργειας.
Τα μεμονωμένα σχέδια δράσης των χωρών για το κλίμα για τη μείωση των εκπομπών και την προσαρμογή στις κλιματικές επιπτώσεις, πρέπει να θέτουν στόχους ευθυγραμμισμένους με τον 1,5C για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας . Επιπλέον, το μερίδιο των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στην παγκόσμια ηλεκτροπαραγωγή πρέπει να αυξηθεί από το 29% στο 60% έως το 2030.
Οι σαφείς και ισχυρές πολιτικές, οι διαφανείς διαδικασίες, η δημόσια υποστήριξη και η διαθεσιμότητα σύγχρονων συστημάτων μεταφοράς ενέργειας αποτελούν το κλειδί για την επιτάχυνση της υιοθέτησης τεχνολογιών αιολικής και ηλιακής ενέργειας.
Μετατόπιση των ενεργειακών επιδοτήσεων από τα ορυκτά καύσιμα στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας
Οι επιδοτήσεις των ορυκτών καυσίμων αποτελούν ένα από τα μεγαλύτερα οικονομικά εμπόδια που δυσχεραίνουν τη στροφή του κόσμου προς τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ) αναφέρει ότι μόνο το 2020 δαπανήθηκαν περίπου 5,9 τρισεκατομμύρια δολάρια για την επιδότηση της βιομηχανίας ορυκτών καυσίμων - μεταξύ άλλων μέσω ρητών επιδοτήσεων, φορολογικών ελαφρύνσεων και ζημιών για την υγεία και το περιβάλλον, οι οποίες δεν είχαν υπολογιστεί στο κόστος των ορυκτών καυσίμων. Αυτό ισοδυναμεί περίπου με 11 δισεκατομμύρια δολάρια την ημέρα.
Οι επιδοτήσεις των ορυκτών καυσίμων είναι τόσο αναποτελεσματικές όσο και άδικες. Σε όλες τις αναπτυσσόμενες χώρες, περίπου οι μισοί από τους δημόσιους πόρους που δαπανώνται για τη στήριξη της κατανάλωσης ορυκτών καυσίμων ωφελούν το πλουσιότερο τμήμα του πληθυσμού (20% του πληθυσμού), σύμφωνα με το ΔΝΤ.
Η μετατόπιση των επιδοτήσεων από τα ορυκτά καύσιμα στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας όχι μόνο μειώνει τις εκπομπές, αλλά συμβάλλει επίσης στη βιώσιμη οικονομική ανάπτυξη, τη δημιουργία θέσεων εργασίας, την καλύτερη δημόσια υγεία και τη μεγαλύτερη ισότητα, ιδίως για τις φτωχές και πιο ευάλωτες κοινότητες σε όλο τον κόσμο.
Τριπλασιασμός των επενδύσεων στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας
Τουλάχιστον 4 τρισεκατομμύρια δολάρια ετησίως πρέπει να επενδύονται σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας μέχρι το 2030 - συμπεριλαμβανομένων των επενδύσεων σε τεχνολογία και υποδομές - για να μπορέσουμε να επιτύχουμε καθαρές μηδενικές εκπομπές μέχρι το 2050.
Μόνο η μείωση της ρύπανσης και των κλιματικών επιπτώσεων θα μπορούσε να εξοικονομήσει στον κόσμο έως και 4,2 τρισεκατομμύρια δολάρια ετησίως έως το 2030.
Η χρηματοδότηση υπάρχει - αυτό που χρειάζεται είναι δέσμευση και υπευθυνότητα, ιδίως από τα παγκόσμια χρηματοπιστωτικά συστήματα, συμπεριλαμβανομένων των πολυμερών αναπτυξιακών τραπεζών και άλλων δημόσιων και ιδιωτικών χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων, που πρέπει να ευθυγραμμίσουν τα χαρτοφυλάκια δανεισμού τους προς την επιτάχυνση της μετάβασης στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας.
Σύμφωνα με τον Γενικό Γραμματέα, «οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας είναι ο μόνος δρόμος για πραγματική ενεργειακή ασφάλεια, τις σταθερές τιμές ενέργειας και τις βιώσιμες ευκαιρίες απασχόλησης».
*πρώτη δημοσίευση: www.weforum.org
