Πώς μπορούμε να «τηλε-εργαζόμαστε» αποτελεσματικά;

της Ευαγγελίας Δεμερούτη*

Μία από τις συνέπειες της COVID-19 για τους εργαζομένους ήταν ότι αναγκαστήκαμε συλλογικά να εργαζόμαστε μέσω του υπολογιστή μας και να αποφασίζουμε μόνοι μας πότε και πώς θα εργαζόμαστε. Οι εργαζόμενοι σε όλο τον κόσμο αντιμετώπισαν τις προκλήσεις της εξ αποστάσεως εργασίας, όπως θολά-ασαφή όρια μεταξύ εργασίας και μη εργασίας, αυξημένες απαιτήσεις στο σπίτι, ιδιαίτερα για εργαζομένους με μικρά παιδιά, έλλειψη-μειωμένη υποστήριξη από συναδέλφους και προϊσταμένους, αυξημένες απαιτήσεις εργασίας λόγω των αλλαγών στις διαδικασίες εργασίας για την τήρηση των κανονισμών καθώς και πολύωρη χρήση των υπολογιστών (zoom, κόπωση).

Το ερώτημα που τίθεται είναι πώς οι εργαζόμενοι μπορούν να παραμείνουν υγιείς και να λειτουργήσουν αποτελεσματικά στη δουλειά και στο σπίτι κατά τη διάρκεια αυτού του πειράματος συλλογικής τηλεργασίας και ποιες είναι οι αποτελεσματικές στρατηγικές που μπορούν να χρησιμοποιηθούν κατά τη διάρκεια και μετά την πανδημία.

Η υπόθεση είναι ότι αυτό θα επιτευχθεί όταν οι εργαζόμενοι χρησιμοποιούν στρατηγικές που τους βοηθούν να ρυθμίζουν τις εξωτερικές και εσωτερικές απαιτήσεις και τους πόρους τους. Οι απαιτήσεις είναι πτυχές που απαιτούν προσπάθεια και συνδέονται με κόστος όπως η κόπωση, ο φόρτος εργασίας και η τελειομανία. Οι πόροι είναι πτυχές που βοηθούν στην εκπλήρωση των απαιτήσεων με μειωμένο κόστος, όπως η αυτονομία και η ανθεκτικότητα. Λόγω της πανδημίας, οι απαιτήσεις από την εργασία και το σπίτι έχουν αυξηθεί, ενώ οι πόροι στην εργασία και στο σπίτι είναι μειωμένοι λόγω των περιορισμών.

Ο συνδυασμός υψηλών απαιτήσεων με χαμηλούς πόρους σχετίζεται με υψηλά αισθήματα εξάντλησης και χαμηλού κινήτρου, γνωστή ως επαγγελματική εξουθένωση. Οι απαιτήσεις και οι πόροι μπορούν να επηρεαστούν από τον οργανισμό, τον προϊστάμενο και τους εργαζομένους. Οι παρεμβάσεις που μπορούν να κάνουν οι οργανισμοί και οι προϊστάμενοι είναι πολύ σημαντικές γιατί βελτιώνουν την κατάσταση για όλους τους εργαζομένους. Ωστόσο, κάθε άτομο είναι διαφορετικό και έχει μια μοναδική κατάσταση εργασίας και σπιτιού. Καθώς το κάθε άτομο γνωρίζει καλύτερα τις δικές του απαιτήσεις και πόρους, μπορεί να είναι καλύτερα σε θέση να τις ή τους βελτιώσει εάν χρησιμοποιήσει τις κατάλληλες στρατηγικές.

Οι εργαζόμενοι μπορούν να επιτύχουν καλύτερα τους στόχους τους εάν είναι σε θέση να αναγνωρίσουν τη δική τους κατάσταση και να ρυθμίσουν τις απαιτήσεις και τους πόρους για να επιτύχουν τους στόχους τους. Συγκεκριμένα, οι εργαζόμενοι θα πρέπει πρώτα να αναγνωρίσουν τα δικά τους σωματικά, συναισθηματικά και γνωστικά συμπτώματα στρες και τις καταστάσεις που τα προκαλούν για να δράσουν πριν καταρρεύσουν εντελώς. Δεύτερον, οι εργαζόμενοι θα πρέπει να προσαρμόζουν τα καθήκοντα και τις συνθήκες εργασίας τους έτσι ώστε να ταιριάζουν στις προτιμήσεις τους και να βρίσκουν νόημα στα εργασιακά τους καθήκοντα. Το λεγόμενο job crafting μπορεί να επιτευχθεί αναζητώντας πόρους (π.χ. βοήθεια) και κάνοντας τις απαιτήσεις πιο προσιτές (π.χ. μειώνοντας τη διάρκεια των συναντήσεων κατά 5-10 λεπτά). Τρίτον, καθώς τα όρια εργασίας και μη εργασίας είναι ασαφή, οι εργαζόμενοι θα πρέπει να μάθουν πώς να διαχειρίζονται τις απαιτήσεις για να ενισχύσουν τις θετικές (μεταφορά πόρων μεταξύ τομέων π.χ., θετική διάθεση) και να μειώσουν τις αρνητικές (οριακή διάχυση απαιτήσεων μεταξύ τομέων π.χ., κόπωση) επιρροές.

Η ανάρρωση ή η διαδικασία κατά την οποία η λειτουργία του ατόμου επιστρέφει στο προ στρες επίπεδο, είναι απαραίτητη για τη ρύθμιση της ενέργειας σε καθημερινή βάση (π.χ. 10 λεπτά διάλειμμα κάθε 90 λεπτά δουλειάς).

Τέλος, ο καθορισμός ενός έξυπνου στόχου διεκπεραίωσης μιας από τις προαναφερθείσες στρατηγικές μια συγκεκριμένη ημέρα ή εβδομάδα, βοηθάει τους εργαζομένους να βελτιώσουν την κατάστασή τους. Αντί για μεγάλες αλλαγές, τα μικρά βήματα προς την καλή κατεύθυνση φαίνεται να είναι πιο εφικτά και πιο πιθανά για τους εργαζομένους να συνεχίσουν να τα κάνουν.

Το μήνυμα είναι ότι για να αυξηθεί η ευημερία και η λειτουργικότητα των εργαζομένων στην εργασία και στη μη εργασία, πρέπει να μάθουν πώς να αναγνωρίζουν και να ρυθμίζουν τις εσωτερικές και εξωτερικές απαιτήσεις και τους πόρους τους. Η αυτοαναγνώριση, το job crafting, η ανάρρωση και η βελτιωμένη διαχείριση εργασίας – μη εργασίας προτάθηκαν ως αποτελεσματικές στρατηγικές που βοηθούν τους εργαζομένους κατά τη διάρκεια και μετά την πανδημία COVID-19.

*Καθηγήτρια στο Eindhoven University of Technology της Ολλανδίας
**πρώτη δημοσίευση: www.ot.gr