του Χρίστου Αλεξόπουλου
Η συστηματική προσέγγιση και ανάλυση της δυναμικής, που αναπτύσσεται τόσο σε εθνικό όσο και σε παγκόσμιο επίπεδο δείχνει με σαφήνεια, ότι η ακολουθούμενη πορεία στηρίζεται σε αδιέξοδες επιλογές, οι οποίες στην προοπτική του χρόνου απειλούν με πρόκληση επικίνδυνων ανισορροπιών στους διάφορους τομείς δραστηριοποίησης των κοινωνιών και άνοδο του βαθμού διακινδύνευσης, διότι δεν λαμβάνονται υπόψη οι επιπτώσεις στην δυναμική της εξέλιξης σε βάθος χρόνου, τα γενεσιουργά αίτια των οποίων σχετίζονται με την ανθρώπινη οντότητα.
Ακόμη πιο οδυνηρή και λυπηρή ταυτόχρονα είναι η μη συνειδητοποίηση από τα διάφορα κοινωνικά συστήματα και ιδιαιτέρως από το πολιτικό και το οικονομικό, της ευθύνης για την διαμόρφωση αυτών των συνθηκών σε πλανητικό επίπεδο. Η αλληλεπίδραση και αλληλεξάρτηση των κοινωνιών της παγκόσμιας κοινότητας είναι πολύ μεγάλη σε συνθήκες παγκοσμιοποίησης, οπότε οικοδομείται κοινή πορεία προς το μέλλον.
Για παράδειγμα ο Bill McGuir, καθηγητής γεωφυσικών και κλιματικών κινδύνων (Πανεπιστημιακό Κολέγιο Λονδίνου) στο βιβλίο του Hothouse Earth επισημαίνει επιτακτικά, ότι τα ακραία καιρικά φαινόμενα λόγω της κλιματικής αλλαγής είναι μόνο η αρχή.
Δυστυχώς παρά τις προειδοποιήσεις η ανθρωπότητα συνεχίζει να εκπέμπει αέρια του θερμοκηπίου λόγω της χρήσης ορυκτών καυσίμων με αποτέλεσμα την υπερθέρμανση του πλανήτη και την πολύ συχνή παρουσία ακραίων καταιγίδων, πλημμυρών, ξηρασιών και καυσώνων. Η κλιματική κατάρρευση απειλεί πλέον την ανθρωπότητα και γενικότερα τον πλανήτη.
Οι συνθήκες, που διαμορφώνονται σε παγκόσμιο επίπεδο επιβεβαιώνουν αυτές τις προειδοποιήσεις. Στο Πακιστάν η υπουργός για την προστασία του κλίματος Sherry Rehman τόνισε, ότι η χώρα της βρίσκεται μπροστά σε μια «υπαρξιακή κρίση» εξαιτίας των ακραίων καιρικών φαινομένων. Πάνω από 50.000 άτομα έπρεπε να εγκαταλείψουν τα χωριά τους και τα σπίτια τους (40.000) εξαιτίας υπερβολικά ισχυρών βροχοπτώσεων και πλημμυρών. Οι νεκροί είναι πολλές εκατοντάδες.
Σε όλο τον πλανήτη καταγράφονται ανάλογα φαινόμενα, όπως είναι στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής, στην Ισπανία, στην Πορτογαλία και σε πολλές άλλες χώρες.
Τα ακραία καιρικά φαινόμενα εξαιτίας της κλιματικής αλλαγής έχουν πολυδιάστατες παρενέργειες, οι οποίες πλήττουν και άλλα κοινωνικά συστήματα, που είναι ζωτικής σημασίας για τις σύγχρονες κοινωνίες.
Σύμφωνα με κείμενο στην τελευταία έκδοση του Mars Bulletin τον Ιούλιο 2022, που δημοσιεύθηκε από το Κοινό Κέντρο Ερευνών της ΕΕ οι ξηρασίες και οι υψηλές θερμοκρασίες σε πολλές περιοχές της Ευρώπης είχαν αρνητικές επιπτώσεις σε βασικές καλλιέργειες, ενώ δεξαμενές νερού σε πολλά μέρη ήταν σε τόσο χαμηλό επίπεδο, που δεν μπορούσαν να ανταποκριθούν στη ζήτηση για άρδευση. Πλήττονται η γεωργική παραγωγή και ο επισιτιστικός τομέας.
Επίσης απειλές για την οικονομία αποτελούν οι πυρκαγιές και οι ξηρασίες. Ο οίκος αξιολόγησης Moody’s προειδοποιεί για τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής επισημαίνοντας, ότι οι ξηρασίες θα ενισχύσουν τον πληθωρισμό και τις κρατικές δαπάνες, θα πλήξουν τον τουρισμό και θα επιβραδύνουν την ανάπτυξη. Αυτές οι εξελίξεις θα είναι αρνητικές για χώρες όπως η Ελλάδα.
Επίσης σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή σχεδόν η μισή Ευρώπη κινδυνεύει από ξηρασία. Ο δε οίκος αξιολόγησης σημειώνει, ότι οι πυρκαγιές το 2021 κόστισαν στο ελληνικό κράτος 500 εκατομμύρια ευρώ ή το 0,3% του ονομαστικού ΑΕΠ (Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος).
Αυτή η αρνητική εικόνα συμπληρώνεται με τις προειδοποιήσεις των Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων Global Footprint Network και WWF, ότι η ανθρωπότητα κατανάλωσε ήδη (δηλαδή τους πρώτους 7 μήνες) το σύνολο της παραγωγής, που ήταν εφικτή στον πλανήτη μέσα σε ένα χρόνο (2022) και άρχισε να καταναλώνει φυσικούς πόρους με πίστωση.
Θα πρέπει δε να ληφθεί υπόψη, ότι αυτός ο υπολογισμός δεν συμπεριλαμβάνει τις ανάγκες των υπόλοιπων ειδών, που ζουν στον πλανήτη. Κύρια αιτία είναι ο τρόπος ζωής στις πλούσιες ανεπτυγμένες χώρες με την υπερκατανάλωση και την χρήση ορυκτών καυσίμων για την παραγωγή ενέργειας.
Και ενώ οι προειδοποιήσεις για την αδιέξοδη πορεία είναι πλέον καθημερινές και καλύπτουν το σύνολο του πλανήτη επισημαίνοντας την ευθύνη του συστήματος οργάνωσης και λειτουργίας των κοινωνιών και του τρόπου ζωής των ανθρώπων, οι αντιδράσεις τόσο του πολιτικού συστήματος, ως εκφραστή του ανθρώπινου και του κοινωνικού συμφέροντος στο επίπεδο διακυβέρνησης, όσο και των άλλων συστημάτων δραστηριοποίησης των κοινωνιών ουσιαστικά είναι από ανεπαρκείς έως ανύπαρκτες.
Αντί να υπάρξει ευαισθητοποίηση και συνειδητοποίηση του κινδύνου ως προς την βιωσιμότητα ή έστω την διατήρηση της ευημερίας των πολιτών, οι κοινωνικές ανισότητες διευρύνονται. Αυξάνονται οι δισεκατομμυριούχοι και τα έσοδα τους, ενώ η παγκόσμια κοινότητα απειλείται από επισιτιστική κρίση και κάθετη αύξηση των μαζικών μετακινήσεων πληθυσμών από τις χώρες του φτωχού Νότου και όχι μόνο, προς τις πλούσιες χώρες του Βορρά, χωρίς οι κοινωνίες υποδοχής τους να είναι ανάλογα προετοιμασμένες.
Έχει ενδιαφέρον, ότι το 2021 οι δισεκατομμυριούχοι στον πλανήτη ήταν 2.755, δηλαδή 660 περισσότεροι σε σύγκριση με το 2020. Επίσης το 86% των υπαρχόντων δισεκατομμυριούχων έγιναν πλουσιότεροι το 2021, δηλαδή στην περίοδο της πανδημίας του κορωνοϊού Covid-19 (https://worldpopulationreview.com/country-rankings/billionairs-by-country).
Οι 20 πρώτες χώρες σε αριθμό δισεκατομμυριούχων είναι: 1. ΗΠΑ (724), 2. Κίνα (698), 3. Ινδία (237), 4. Γερμανία (136), 5. Ρωσία (117), 6. Βραζιλία (65), 7. Καναδάς (64), 8. Ηνωμένο Βασίλειο (56), 9. Ιταλία (51), 10. Ιαπωνία (49), 11. Ταϊβάν (47), 12. Αυστραλία (44), 13. Νότια Κορέα (43), 14. Γαλλία (42), 15. Σουηδία (41), 16. Ελβετία (40), 17. Ταϋλάνδη (31), 18. Ισπανία (30), 19. Τουρκία (27) και Σιγκαπούρη (27) και 20. Ισραήλ (17). Στην Ελλάδα υπάρχουν 3 δισεκατομμυριούχοι.
Στον αντίποδα βέβαια πολλοί πολίτες φτωχαίνουν, ενώ τα υπερκέρδη, που καταγράφονται (κατά την διάρκεια της ενεργειακής κρίσης λόγω του πολέμου στην Ουκρανία και της αντιπαράθεσης Ρωσίας και Δύσης) από τις διάφορες εταιρείες στον τομέα των καυσίμων εκτοξεύονται στα ύψη. Στις 18 Ιουλίου 2022 το Παρατηρητήριο Τιμών Καυσίμων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής κατέταξε την Ελλάδα στις χώρες με την πιο ακριβή βενζίνη στην Ευρώπη.
Παράλληλα οι γεωπολιτικοί ανταγωνισμοί «καλά κρατούν». Οι Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής διαγκωνίζονται τόσο με την Ρωσία όσο και με την Κίνα. Είναι δε αξιοσημείωτο, ότι και οι τρεις μεγάλες δυνάμεις ηθικολογούν για να στηρίξουν είτε την επεκτατική τους πολιτική είτε την διατήρηση της επιρροής τους από το ένα μέρος και από το άλλο η δραστηριοποίηση τους δεν διαπνέεται από ηθικές αξίες. Αρκεί να ληφθούν υπόψη τόσο ο πόλεμος στην Ουκρανία όσο και η αντιπαράθεση για την Ταϊβάν μεταξύ Κίνας και Ηνωμένων Πολιτειών Αμερικής.
Ακόμη πιο επικίνδυνη είναι η λογική επίδειξης της πυρηνικής διάστασης των εξοπλισμών τους και η πιθανή χρήση τους, εάν απειληθούν τα συμφέροντα τους από τις ανταγωνιστικές πυρηνικές δυνάμεις. Οι προειδοποιήσεις του Γενικού Γραμματέα του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών Antonio Gutteres για τους κινδύνους, που συνεπάγονται τα πυρηνικά όπλα, δεν λαμβάνονται υπόψη.
Εάν συνεχισθεί αυτή η πορεία, σίγουρα θα προκληθούν πολύ επικίνδυνα φαινόμενα αποσταθεροποίησης των κοινωνιών. Το πολιτικό σύστημα έχει μεγάλη ευθύνη, χωρίς αυτό να σημαίνει, ότι πρέπει να αντιμετωπισθεί ως «αποδιοπομπαίος τράγος».
Είναι όμως ζωτικής σημασίας ανάγκη να αναπτυχθεί άμεσα διάλογος για την αδιέξοδη πορεία, που ακολουθείται. Σε αυτή την προσπάθεια πρέπει να συμμετάσχει και η κοινωνία πολιτών σε συνεργασία με την επιστημονική κοινότητα. Ο δε διάλογος δεν θα πρέπει να περιορισθεί στο εσωτερικό του πολιτικού συστήματος, αλλά τα όρια του να εκτείνονται και στο κοινωνικό πεδίο και να συμμετέχουν σε αυτόν οι πολίτες ως ατομικά ή συλλογικά υποκείμενα, διότι είναι αναγκαία η συμπόρευση τους με τις απαραίτητες δομικού χαρακτήρα αλλαγές, οι οποίες θα διαφοροποιήσουν τόσο το σύστημα κοινωνικής οργάνωσης όσο και τον τρόπο ζωής τους.
Οι συνεχείς προειδοποιήσεις της πραγματικότητας πρέπει να ληφθούν άμεσα υπόψη και να γίνει ο αναγκαίος σχεδιασμός για την ριζική και σε λειτουργικό χρόνο αντιμετώπιση των επικίνδυνων ανισορροπιών, που έχουν δημιουργηθεί από την ανθρώπινη δραστηριότητα.
πρώτη δημοσίευση: metarithmisi
Από: Athanase Papandropoulos
