Δέκα χρόνια χωρίς «Οικονομικό Ταχυδρόμο»

του Αθαν. Χ. Παπανδρόπουλου

Αν κυκλοφορούσε ο «Οικονομικός Ταχυδρόμος» (ΟΤ) στις 11 Απριλίου 2014 θα συμπλήρωνε 88 χρόνια παρουσίας στην ελληνική εκδοτική πραγματικότητα. Θα ήταν δε και το μοναδικό έντυπο στην Ελλάδα το οποίο είχε περιγράψει με μοναδική προβλεπτική ακρίβεια πώς και γιατί η χώρα όδευε προς την πτώχευση και ενδεχομένως την αποχώρησή της από την ευρωζώνη, πολλά χρόνια πριν την ουσιαστική χρεοκοπία της το 2009. Πρόσφατη αναδρομή σε κείμενα του ΟΤ από το 1981, χρονιά που έγινε περιοδικό τύπου «news magazine», έως τον Ιούλιο 2004 που σταμάτησε η κυκλοφορία του, είναι αποκαλυπτική. 

Πρώτος ο ΟΤ, από το 1985, είχε αρχίσει να τονίζει προς κάθε κατεύθυνση ότι το Δημόσιο έπαιρνε συνεχώς μεγάλες διαστάσεις, ενώ η παραγωγική δομή της οικονομίας ετιμωρείτο από την πολιτική τύφλωση και την κρατική ασυδοσία. Αμέτρητα είναι τα άρθρα των Γιάννη Μαρίνου, διευθυντή του ΟΤ, Δημήτρη Στεργίου, αρχισυντάκτη, Αντώνη Κεφαλά, Παύλου Κλαυδιανού, Αντώνη Παπαγιαννίδη και Νίκου Νικολάου για τον ολισθηρό δρόμο του υπερδανεισμού με μοναδικό κριτήριο την τροφοδοσία της κατανάλωσης και την ανταπόκριση στους εκβιασμούς των συντεχνιών και του μαφιοποιημένου συνδικαλισμού.

Μπροστά στην κατάσταση αυτή, ο ΟΤ, με την γραφίδα του Δημήτρη Στεργίου, πρώτος τόλμησε να μιλήσει για «στρατό κατοχής» στην Ελλάδα, δεχόμενος καταιγισμό ύβρεων και αναθεμάτων από τους θεματοφύλακες της οπισθοδρόμησης και της αρπαγής. Επίσης, τον Δεκέμβριου του 1989, έφερε στην δημοσιότητα επιστολή του διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδος Δημ. Χαλικιά προς την οικουμενική τότε κυβέρνηση, στην οποία επεσήμαινε ότι η Ελλάδα βρισκόταν στα πρόθυρα της στάσης πληρωμών –στάση πληρωμών η οποία απεφεύχθη την τελευταία στιγμή με δάνειο 300 εκατ. δολλαρίων, το οποίο όμως κάθε άλλο παρά βοήθησε την αντιμετώπιση της τραγικής κατάστασης της οικονομίας.

Στο θέμα του δημοσίου χρέους ο ΟΤ επανήλθε στις 2 Μαΐου 1996, με τον Δημήτρη Στεργίου, υπό τον τίτλο «Εφιαλτικές πια οι διαστάσεις του δημοσίου χρέους», να γράφει μεταξύ άλλων τα ακόλουθα: 

«Η εικόνα του δημοσίου χρέους της χώρας είναι τραγική και γίνεται πιο εφιαλτική αν στα στοιχεία του χρέους της Κεντρικής Διοίκησης προστεθεί και το χρέος των Δημοσίων Επιχειρήσεων και Οργανισμών (ΔΕΚΟ), το οποίο σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία εκτιμάται ότι ανήλθε το 1985 σε 3 τρισεκατομμύρια δραχμές. Έτσι, το συνολικό δημόσιο χρέος της χώρας διαμορφώθηκε το 1995 σε 34,2 τρισεκατ. δραχμές (σ.σ. 101 δισεκατ. ευρώ), έναντι 31 τρισεκατομμυρίων δραχμών το 1994, ή σε ποσοστό 132,5% του αναθεωρημένου ακαθάριστου εγχωρίου προϊόντος (ΑΕΠ)».

Και ενώ το χρέος των ΔΕΚΟ παρουσιάζει συνεχή αύξηση κάθε χρόνο, το υπουργείο Οικονομικών συνεχίζει να εγκρίνει την χορήγηση εγγυήσεων (οι οποίες πάντοτε σχεδόν καταπίπτουν σε βάρος του κρατικού Προϋπολογισμού και πηγαίνουν σε αύξηση του συνολικού δημοσίου χρέους) για τον δανεισμό τους ή επιτρέπει στις διοικήσεις τους να συνάπτουν δάνεια σε συνάλλαγμα στο εξωτερικό. Ήδη, όπως μάς πληροφορεί από το Λονδίνο ο συνάδελφος Περικλής Βασιλόπουλος, πολλές ΔΕΚΟ (και μάλιστα προβληματικές και ζημιογόνες!) συρρέουν στην βρεταννική πρωτεύουσα για δάνεια! Το ίδιο συμβαίνει και στην ελληνική κεφαλαιαγορά και χρηματαγορά, όπου το υπουργείο Οικονομικών έχει εξελιχθεί σε πρώτης τάξεως “τραπεζίτη” και οι τράπεζες σε …αποταμιευτές, με το σάρωμα των εκδιδόμενων κάθε σχεδόν μήνα κρατικών τίτλων».

Στην βάση των απίστευτων αυτών στοιχείων, ο Δημήτρης Στεργίου προσέθετε: «Η εφαρμοζόμενη τα είκοσι τελευταία χρόνια τακτική, να αφήνεται ελεύθερο το κράτος να δανείζεται και να σπαταλά καταθέσεις, φορολογικά έσοδα, κοινοτικούς πόρους και δανεικά κεφάλαια και να διογκώνει κάθε χρόνο το δημόσιο χρέος με την έγκριση και από τον ίδιο τον υπουργό Οικονομικών των γνωστών προγραμμάτων εξυγίανσης διάφορων προβληματικότατων, υπερχρεωμένων και υπερζημιογόνων δημόσιων ή κοινωνικοποιημένων επιχειρήσεων κόστους άνω των 3 τρισεκατομμυρίων δραχμών … όχι μόνον δεν θα επιτρέψει να αναστραφούν οι δυσμενείς αυτές εξελίξεις, αλλά θα αποδυναμώσει και τους τελευταίους υγιείς τομείς της οικονομικής δραστηριότητας … Με αποτέλεσμα, νομοτελειακά, να μην αργήσει να σκάσει η βόμβα του χρέους αυτού …».

Πέρα όμως από το δημόσιο χρέος, ο ΟΤ, δια του διευθυντή του Γιάννη Μαρίνου, είχε κατ’ επανάληψη καταγγείλει την διαφθορά και την θεσμοθέτηση της απάτης στο Δημόσιο, με αποτέλεσμα αλλεπάλληλες δίκες για συκοφαντική δυσφήμιση –που όλες, ωστόσο, κατέληξαν στην αθώωση του περιοδικού και των συντακτών του.

Πραγματικές μάχες εκ του συστάδην έδωσε επίσης ο ΟΤ  για την αναβάθμιση της παιδείας, τη σωτηρία της γλώσσας μας από τους βαρβάρους, την απελευθέρωση των κλειστών επαγγελμάτων, την τόνωση της εξωστρέφειας των επιχειρήσεών μας και την ταχύτερη προσαρμογή στο κοινοτικό κεκτημένο. Μαχητική υπήρξε και η υπεράσπιση της δημοκρατίας και των αξιών της, η καταγγελία της απάτης των ολοκληρωτισμών και των λαϊκισμών, καθώς και η προώθηση της έννοιας της ανοικτής κοινωνίας. Αρθρογράφοι όπως οι Σπήλιος Παπασπηλιώπουλος, Θάνος Λίποβατς, Θανάσης Διαμαντόπουλος και Νίκος Μάργαρης πολλά προσέφεραν στην υπόθεση της δημοκρατίας και τελικά δικαιώθηκαν το 1989, με την κατάρρευση των κομμουνιστικών καθεστώτων.

Εξάλλου, για την φύση των τελευταίων ο ΟΤ από το 1985 έως το 1990 είχε δημοσιεύσει συνεντεύξεις κορυφαίων αντιφρονούντων αλλά και επιτελών του τελευταίου σοβιετικού ηγέτη Μιχαήλ Γκορμπατσώφ. Σε μία από αυτές, το 1988, ο θεωρητικός της περεστρόϊκα, οικονομολόγος Άμπελ Αγκαμπεκιάν, είχε εξηγήσει στον υπογράφοντα ποια ήταν τα βαθύτερα αίτια της κατάρρευσης της σοβιετικής οικονομίας, την οποία χαρακτήριζε «κλεπτοκρατική και ακίνητη».

Επίσης, σε προφητική συνέντευξή του τον Μάϊο του 1997, το μέλος της Ρωσικής Ακαδημίας Επιστημών, καθηγητής Ανατόλι Βισνέβσκι, εξηγούσε στον υπογράφοντα ότι «ο ρωσικός εθνικισμός συνιστά κορυφαία απειλή για την δημοκρατία στην Ευρώπη και είναι αυτός που με νύχια και με δόντια θα εμποδίσει την Ρωσία να ανοιχτεί στον κόσμο υπό συνθήκες δημοκρατικής διακυβέρνησης και οικονομικής ελευθερίας …». Ο Ρώσος ακαδημαϊκός τόνιζε επίσης ότι η χώρα του θα επιδιώξει «να δημιουργήσει ένα ευρασιατικό μέτωπο-αντίβαρο στην Δύση, γεγονός που μόνον κινδύνους συνεπάγεται για την διεθνή ειρήνη». Δεκαεπτά χρόνια μετά, οι παραπάνω προβλέψεις δεν απέχουν πολύ από την πραγματικότητα.

Εντυπωσιακές ήταν και οι προβλέψεις του ΟΤ από τα τέλη της δεκαετίας του 1980 για τον ρόλο της τεχνολογίας στην οικονομική ανάπτυξη, αλλά και στην παγκόσμια αναδιάρθρωση της παραγωγής. Με ειδικά αφιερώματα από τις αρχές του 1990 και με άρθρα των Στάθη Χαϊκάλη, Νότας Τρίγκα, Γ. Παμπούκη, Διον. Μπονίκου, Π. Γρούμπου και άλλων διαπρεπών συνεργατών του από τον ακαδημαϊκό χώρο, ο ΟΤ είχε θέσει επίμονα το θέμα του τεχνολογικού εκσυγχρονισμού της χώρας και είχε ανοίξει την συζήτηση για την παγκοσμιοποίηση. 

Επειδή δε κάποιοι θυμήθηκαν το περίφημο κατοχικό δάνειο σήμερα που η Ελλάδα είναι χρεοκοπημένη, υπενθυμίζουμε ότι ο ΟΤ είχε θέσει το θέμα, με βαρυσήμαντο άρθρο του Βασίλη Μαθιόπουλου, στις 14 Δεκεμβρίου 1995 –δηλαδή 19 χρόνια πριν!

Στο ίδιο τεύχος, ο αρμόδιος για το ευρώ Γάλλος Επίτροπος Υβ-Τιμπώ ντε Σιλγκύ, σε συνέντευξή του στον υπογράφοντα εξηγούσε ποια θεσμικά προβλήματα έπρεπε να αντιμετωπίσει το ενιαίο ευρωπαϊκό νόμισμα και έκανε την πρόβλεψη ότι η κυκλοφορία του θα προκαλούσε «πολεμικού τύπου» αντιδράσεις από την ζώνη του δολλαρίου και τους κερδοσκόπους που αποκόμιζαν τεράστια κέρδη παίζοντας με τις διακυμάνσεις των νομισμάτων.

Την 1η Φεβρουαρίου 1996 στους εχθρούς του ευρώ αναφερόταν στο κύριο άρθρο του και ο Γιάννης Μαρίνος, ο οποίος μεταξύ άλλων έγραφε: «Εχθροί θανάσιμοι του ενιαίου νομίσματος θα αποδειχθούν και όλοι οι διακινούντες μαύρο χρήμα (λαθρέμποροι, έμποροι ναρκωτικών, έμποροι λευκής σαρκός, φοροφυγάδες, μαφίες και νονοί συμμοριών, κ.ο.κ.) που θα χάσουν τον ευρωπαϊκό παράδεισο όπου, παίζοντας με τις ισοτιμίες και εκμεταλλευόμενοι την πολυνομία και πολυαρχία, βγάζουν χονδρά κέρδη. Μην ξεχνάμε ότι λ.χ. η Ελλάς είναι παράδεισος ξεπλύματος μαύρου χρήματος. Η νομισματική ένωση θα δυσκολέψει πολύ τα πράγματα για τους κερδοσκόπους της υπόγειας οικονομίας».

Ας δει κανείς ποιοι είναι αυτοί που τους τελευταίους μήνες αποπειράθηκαν την δημιουργία «κόμματος της δραχμής» στην Ελλάδα και αμέσως θα καταλάβει πόσο προφητικά ήταν τα λόγια του διευθυντή του ΟΤ.

Δυστυχώς, όμως, όλες αυτές οι προβλέψεις, οι παραινέσεις, οι αναλύσεις, οι επισημάνσεις, οι προειδοποιήσεις, οι συμβουλές, έπεσαν στο κενό. Οι υπεύθυνοι για την τύχη της χώρας υπήρξαν σπάταλοι σε καλά λόγια και καλές προθέσεις και πλήρως απρόθυμοι για μεταρρυθμίσεις και διαρθρωτικές αλλαγές. Έτσι, 33 χρόνια από την χρονιά της εντάξεώς της στην ευρωπαϊκή οικογένεια, παρά τις αμέτρητες προειδοποιήσεις και προσκλήσεις για έργα, η Ελλάδα περιορίστηκε να δανείζεται και να καταναλώνει, επωφελούμενη της ευρωπαϊκής της θέσεως. Έως ότου έφθασε στα πρόθυρα της κατάρρευσης…

Τελικά, διασώθηκε γιατί, όπως σωστά είχε προβλέψει ο ΟΤ το 1997, η είσοδος στην ΟΝΕ ήταν ταυτόχρονα εργαλείο ανάπτυξης και εκσυγχρονισμού της οικονομίας και του παραγωγικού της δυναμικού, αλλά και ασπίδα προστασίας έναντι της κραιπάλης του πελατειακού πολιτικού συστήματος. Τελικά απεδείχθη σωστή η δεύτερη πρόβλεψη, αλλά ποιος ασχολείται με τέτοιες λεπτομέρειες στην χώρα του ύπατου κρατικο-λαϊκισμού και της «φιλοσοφικής» ασυναρτησίας –αυτήν ακριβώς που πάντα πολεμούσε ο ΟΤ, μέχρι και της δικής του τελικής πτώσης.