του Γιώργου Ατσαλάκη
Η γερμανική οικονομία αποτελεί το 25% περίπου της οικονομίας των 27 χωρών της ΕΕ. Η Γερμανία έχει στηρίξει την οικονομική της ανάπτυξη στα εξαγωγικά πλεονάσματα. Δηλαδή σημαίνει ότι η εσωτερική της ζήτηση δεν μπορεί να απορροφήσει την παραγωγική δυναμικότητα των εργοστασίων της. Οπότε σε περίοδο μείωση της διεθνούς ζήτησης όπως συμβαίνει τώρα, η οικονομία της οδηγείται σε ύφεση την οποία ήδη υπόκειται τα τελευταία τρίμηνα. Μαζί με άλλες ευρωπαϊκές χώρες με εξαγωγικά πλεονάσματα ξεπερνούν το 45-50% του ΑΕΠ της ΕΕ.
Αυτό σημαίνει ότι η διεθνή μείωση της ζήτησης των εξαγώγιμων προϊόντων από άλλες χώρες πλήττει άμεσα την οικονομία της Ευρώπης και έπεται περαιτέρω επιδείνωση από τους δασμούς των ΗΠΑ. Η εμφάνιση των οικονομικών προβλημάτων συνοδευόμενη από την ανάγκη των πολιτών για περιορισμό της ανεξέλεγκτης μετανάστευσης, την έλλειψη ασφάλειας κλπ., αρχίζουν να συσσωρεύουν σημαντικά προβλήματα για τις ευρωπαϊκές ηγεσίες. Η τάση αποσύνδεσης των ΗΠΑ από την Ευρώπη εκπέμπει πλανητικά μηνύματα, επιδεινώνει τα προβλήματα και φέρνει επώδυνες αποφάσεις.
Ο Ντράγκι αναγκάστηκε για δεύτερη φορά να ζητήσει άμεσες μεταρρυθμίσεις με στόχο τη μείωση των υπερβολικών γραφειοκρατικών ρυθμίσεων ώστε να αυξηθεί η επιχειρηματικότητα και κατ’ επέκταση η προσφορά αγαθών για να μειωθούν οι τιμές για να αντιμετωπισθεί η εκ νέου επερχόμενη άνοδος του πληθωρισμού και η κατάσταση στασιμοπληθωρισμού της ΕΕ. Τονίζει ότι η υπερύθμιση έχει φέρει το εμπόριο μεταξύ των χωρών μελών της ΕΕ να είναι λιγότερο από το μισό σε σύγκριση με το αντίστοιχο μεταξύ των πολιτειών των ΗΠΑ.
Το τεχνολογικό κενό που διακρίνει την ΕΕ με τις ΗΠΑ αλλά και με την Κίνα, θα δυσκολέψει περαιτέρω τις αποφάσεις των ευρωπαίων ηγετών. Η αγνόηση αυτών των σημαντικών προβλημάτων που αντιμετωπίζουν οι πολίτες και η καθυστέρηση ανεύρεσης των κατάλληλων λύσεων, θα «σπρώξει» τους πολίτες ακόμα περισσότερο στα άκρα, με ότι αυτό θα συνεπάγεται.
Το δημόσιο χρέος των ΗΠΑ ως ποσοστό επί του ΑΕΠ φτάνει στο 122%, ξεπέρασε και αυτό του β’ παγκοσμίου πολέμου. Οι ΗΠΑ θα κάνουν τρομερές οικονομίες με αυτό-μνημόνια ώστε να σταματήσουν να ξοδεύουν 37% παραπάνω ($6,75 τρις) από ότι εισπράττουν ($4.92τρις). Αντίθετα το δημόσιο χρέος της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι κοντά στο 88% του ΑΕΠ.
Επί πλέον η ΕΕ έχει πολύ περισσότερες τραπεζικές καταθέσεις από τις ΗΠΑ. Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει το περιθώριο να δανειστεί με την προϋπόθεση ότι τα χρήματα θα δαπανηθούν σε επενδύσεις που θα λύνουν τα πραγματικά προβλήματα των πολιτών, δημιουργώντας ανταγωνιστική ανάπτυξη με την υιοθέτηση των νέων τεχνολογιών, της τεχνητής νοημοσύνης, της βιοτεχνολογίας, της τεχνολογίας νέων υλικών, την κβαντική υπολογιστική κλπ., που θα αυξήσουν την ανταγωνιστικότητα και την παραγωγικότητα της ΕΕ.
Επίσης θα πρέπει να δαπανηθούν για την αύξηση των αμυντικών δαπανών κυρίως από βιομηχανίες της Ευρώπης, υπάρχουσες και νέες, ώστε να αντιμετωπισθούν τα προβλήματα ανασφάλειας που μετά από 70 χρόνια ολοένα και αυξάνονται.
Χώρες όπως το Ιράν, η Τουρκία, η Ρωσία και η Κίνα αναπολούν τις χαμένες αυτοκρατορίες τους και στοχεύουν στην αναβίωση τους και στην απόκτηση επιρροής σε πρώην κατεκτημένα εδάφη. Μπορεί το Ισραήλ να εξουδετέρωσε τα όνειρα του Ιράν για επιρροή στην περιοχή του, αλλά οι άλλες χώρες καθημερινά προβαίνουν σε επεκτατικές ενέργειες. Η στρατιωτική ενοποίηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η κοινή εξωτερική πολιτική και η αύξηση των στρατιωτικών δαπανών έχει τεράστια σημασία για τη χώρα μας για να αντιμετωπίσουμε τις αυτοκρατορικές φιλοδοξίες της Τουρκίας.
Η Τουρκία βρίσκεται σε μια ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα γεωπολιτική συγκυρία, με τις ΗΠΑ να αναζητούν εταίρους που θα αναλάβουν σημαντικό μερίδιο στην περιφερειακή ασφάλεια της Μέσης Ανατολής. Η επιθυμία των Ηνωμένων Πολιτειών να μειώσουν τη στρατιωτική τους παρουσία στην περιοχή μπορεί να ανοίξει τον δρόμο για μια στενότερη συνεργασία με την Τουρκία, υπό την προϋπόθεση ότι θα υπάρξει κάποια συμφωνία επωφελής και για τις δύο πλευρές.
Με τον τρόπο αυτό οι ΗΠΑ θα προσπαθήσουν να αποτρέψουν την Τουρκία να ενταχθεί στο τρίγωνο Ρωσία, Κίνα, Ιράν. Μια τέτοια εξέλιξη είναι πολύ αρνητική για τη χώρα μας και ίσως ήδη να συζητείται στο παρασκήνιο, καθώς κοντεύει ένας μήνας από την ανάληψη της νέας ηγεσίας στην Αμερική χωρίς να έχει υπάρξει καμία επίσημη επικοινωνία με την Ελλάδα, κάτι το οποίο είναι άκρως ανησυχητικό.
Οι αυτοκρατορικές βλέψεις της Τουρκίας φθάνουν από τη Βόρεια Αφρική και την Υποσαχάρια Αφρική έως τον θαλάσσιο χώρο στη βορειοδυτική περιφέρεια της Ινδικής Ωκεανικής λεκάνης. Οι σχέσεις της με τη Συρία συνδέονται επίσης με τη μεταβαλλόμενη σχέση της Άγκυρας με τη Ρωσία, η οποία βιώνει τις συνέπειες της κοστοβόρας εισβολής στην Ουκρανία και αντιμετωπίζει περιορισμούς όσον αφορά την επιρροή της σε μέτωπα όπως ο Νότιος Καύκασος
και πιθανώς η Κεντρική Ασία. Η Τουρκία, από την πλευρά της, εκμεταλλεύεται αυτή τη ρωσική «παρακμή» για να ενισχύσει τις δικές της θέσεις και να διευρύνει το αποτύπωμά της σε περιοχές με παραδοσιακή ρωσική επιρροή. Ένα άλλο παράθυρο ευκαιρίας ενδεχομένως να ανοίξει βορειότερα, καθώς οι Ηνωμένες Πολιτείες μειώνουν την εμπλοκή τους και οι Ευρωπαίοι αναλαμβάνουν ηγετικό ρόλο στην υποστήριξη της Ουκρανίας.
Οι ενδοευρωπαϊκές έριδες και οι συζητήσεις γύρω από το μέλλον της Ευρωπαϊκής Ένωσης, σε συνδυασμό με την αναπόφευκτη αναδιάρθρωση μετά τον πόλεμο στην Ουκρανία, θα μπορούσαν να αφήσουν περιθώριο στην Τουρκία να επεκτείνει την επιρροή της στη νοτιοανατολική Ευρώπη, ιδιαίτερα στα Δυτικά Βαλκάνια. Πρόκειται για έναν χώρο όπου η Άγκυρα έχει πολιτιστικούς, ιστορικούς και οικονομικούς δεσμούς που θα μπορούσε να αξιοποιήσει περαιτέρω.
Στον χώρο της διεθνούς πολιτικής, όλα καθορίζονται από το εθνικό συμφέρον, το οποίο ορίζεται από την ισχύ. Αυτός που δρα αρπάζει τις ευκαιρίες. Η Τουρκία «χρησιμοποιώντας» τις δήθεν συνομιλίες με την Ελλάδα, μας έχει βάλει να τις καλύπτουμε τα «νώτα» της από τα δυτικά, για να επικεντρωθεί στις κατακτήσεις προς τα ανατολικά. Όταν θα «κλίσει» τα ανατολικά μέτωπα, θα στραφεί στην περιοχή μας. Μέχρι τότε ελπίζουμε να έχει προχωρήσει η αμυντική ενοποίηση της ΕΕ.
Η τρέχουσα κατάσταση που αντιμετωπίζει η Ρωσία μετά την αδυναμία της να επικρατήσει αποφασιστικά επί της Ουκρανίας αναδεικνύει μια διπλή στρατηγική πρόκληση. Από τη μία πλευρά, η στρατιωτική λύση, η οποία αποτέλεσε το αρχικό σχέδιο της Μόσχας, δεν υλοποιήθηκε όπως αναμενόταν. Αντικρίζοντας ένα αδιέξοδο στο πεδίο, η Ρωσία αναζητά τώρα διέξοδο μέσω της οικονομικής ανάπτυξης, επιδιώκοντας να ανακτήσει το κύρος και την ισχύ της σε διεθνές επίπεδο.
Η άλλη οδός που ανοίγεται μπροστά της είναι, μια πιθανή «συνεννόηση» Ρωσίας-ΗΠΑ που θα μπορούσε να προσφέρει πλεονεκτήματα και στις δύο πλευρές. Από τη σκοπιά της Ρωσίας, η συμφωνία αυτή θα διασφάλιζε τον απαραίτητο χώρο και χρόνο για την ανάπτυξη της εθνικής οικονομίας, ενώ παράλληλα θα μείωνε την πίεση στα ευρωπαϊκά μέτωπα και θα της επέτρεπε να διατηρήσει, έστω συμβολικά, μέρος της επιρροής της σε περιφερειακό επίπεδο.
Από την πλευρά των ΗΠΑ, μια τέτοια συμφωνία θα τις απαλλάξει σε μεγάλο βαθμό από την ανάγκη να διατηρούν έντονη παρουσία και εμπλοκή στην ευρωπαϊκή ασφάλεια – ρόλο που αναλαμβάναν συχνά απρόθυμα και με υψηλό κόστος. Παράλληλα, θα υπονόμευε τις φιλοδοξίες της Κίνας να βρει σε μια ισχυρή Ρωσία έναν πιθανό συνεργάτη ή αντίβαρο έναντι των αμερικανικών συμφερόντων. Έχοντας απελευθερωθεί από την υποχρέωση διαρκούς εποπτείας του ρωσικού παράγοντα, οι Ηνωμένες Πολιτείες θα μπορούσαν να επικεντρωθούν περισσότερο στις ευρύτερες περιφερειακές ή παγκόσμιες προκλήσεις που αφορούν άμεσα τα εθνικά τους συμφέροντα.
Τελικά, το ερώτημα που προκύπτει είναι εάν μια συμφωνία Ουάσινγκτον-Μόσχας θα αποτελούσε απλώς μια προσωρινή ανακωχή συμφερόντων ή την απαρχή για μια νέα φάση στις διεθνείς σχέσεις, όπου η Ρωσία θα αναδιατάξει τις δυνάμεις της και η Αμερική θα ανακτήσει μέρος της «ευελιξίας» της στον παγκόσμιο στίβο. Σε κάθε περίπτωση, οι εξελίξεις των επόμενων μηνών και ετών θα καθορίσουν αν αυτή η επιλογή μεταφραστεί σε μια σταθερή και μακροπρόθεσμη διευθέτηση ή σε ένα ακόμη σύντομο επεισόδιο στην ευρύτερη γεωπολιτική σύγκρουση ανάμεσα στις μεγάλες δυνάμεις.
Άραγε οι ευρωπαϊκές ηγεσίες διαβάζουν τα πλανητικά μηνύματα που έρχονται το ένα μετά τo άλλο και θα επιφέρουν πλανητικές αλλαγές; Θα καταφέρουν να λύσουν τα παραπάνω προβλήματα ή λόγω της ανεπάρκειας τους να δώσουν τις κατάλληλες λύσεις, θα κατηγορούν τους πολίτες, γιατί επιλέγουν τα «άκρα»;
*πρώτη δημοσίευση sepe.gr
