του
Τίτο Τσέλλι*
Ιδιαίτερα δε μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, ο ρόλος τους ήταν καθοριστικός.
Χωρίς τις ΗΠΑ, ίσως η σημερινή Ευρωπαϊκή Ένωση να μην υπήρχε.
Θα πρέπει ακόμα να θεωρείται σίγουρο ότι χωρίς το ΝΑΤΟ η Ευρώπη όχι μόνον δεν θα είχε κερδίσει τον Ψυχρό Πόλεμο, αλλά θα μπορούσε να ήταν και ένα από τα μεγάλα θύματά του.
Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ακόμη ότι οι ΗΠΑ, έδρασαν εν μέρει από μεγαλοψυχία, αλλά κυρίως από ίδιο συμφέρον.
Έχοντας εμπλακεί σε δύο παγκόσμιους πολέμους εν μέρει χωρίς τη θέλησή τους, θέλησαν να διαλύσουν τη γαλλογερμανική αντιπαλότητα και να χτίσουν έναν προμαχώνα έναντι της σοβιετικής απειλής.
Ύστερα από την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης το 1991, η συμμαχία εγκαθίδρυσε τη δημοκρατία στα προσφάτως απελευθερωμένα κράτη της Ανατολικής Ευρώπης.
Σήμερα, όμως, οι ΗΠΑ και η Ευρώπη διαχωρίζονται από ένα ολοένα μεγαλύτερο χάσμα.
Το κλίμα πριν από τη Σύνοδο του ΝΑΤΟ στις Βρυξέλλες στις 11 και 12 Ιουλίου ήταν δηλητηριασμένο. Ενώ ο πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ κατηγορεί τους Ευρωπαίους ως κακόπιστους, καθώς και για την αποτυχία να σηκώσουν το βάρος τους, οι Ευρωπαίοι τον κατηγορούν για τη χονδροειδή συμπεριφορά του.
Η δεύτερη σύνοδος μεταξύ των Ντόναλντ Τραμπ και Βλαντιμίρ Πούτιν στο Ελσίνκι θα μπορούσε να παραγάγει το έως τώρα αδιανόητο θέαμα ενός Αμερικανού προέδρου που συμπεριφέρεται καλύτερα στον Ρώσο αντίπαλό του απ’ ό,τι έχει μόλις συμπεριφερθεί στους συμμάχους του.
Κάθε συμμαχία έχει τις εντάσεις της, αλλά η δυτική συμμαχία τις αντιμετωπίζει πλέον σε αστρονομικό αριθμό θεμάτων.
Ο Ντόναλντ Τραμπ και οι στρατηγοί του είναι ενοχλημένοι από τις ανεπαρκείς προσπάθειες πολλών μελών του ΝΑΤΟ σε ό,τι αφορά την τήρηση των υποσχέσεών τους να αυξήσουν τις αμυντικές δαπάνες τους μέχρις ένα 2% του συνολικού ΑΕΠ τους μέχρι το 2024.
Υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής και από τα δύο κόμματα των ΗΠΑ θεωρούν πως, ενώ η προσοχή του κόσμου στρέφεται προς την Ασία, οι παραπονιάρηδες και «υπεράνω» Ευρωπαίοι δεν αξίζουν το χρόνο και την προσοχή που τους δίνεται.
Και αν δεν ήταν αρκετά όλα αυτά, ο Ντόναλντ Τραμπ ανοήτως κατηγορεί την ΕΕ πως είναι «οργανωμένη ώστε να εκμεταλλεύεται στις ΗΠΑ» και τη μαλώνει για άδικες εμπορικές συμφωνίες. Εν τω μεταξύ, η Ευρώπη είναι διαιρεμένη.
Η Ιταλία κυβερνάται από μια λαϊκιστική κυβέρνηση συνεργασίας, η οποία τείνει υπέρ του Βλαντιμίρ Πούτιν. Αντίστοιχο φαινόμενο και ολοένα περισσότερο, παρατηρείται στην Τουρκία, μέλος του ΝΑΤΟ (αλλά όχι της ΕΕ, η οποία είναι εχθρική στις φιλελεύθερες δημοκρατικές αξίες που δένουν τη συμμαχία.
Χειρότερα μπορεί να έρχονται. Μια κυβέρνηση των Εργατικών στη Μεγάλη Βρετανία υπό τον Τζέρεμι Κόρμπιν, ο οποίος έχει μακρά ιστορία εναντίωσης στη χρήση της στρατιωτικής ισχύος από τη Δύση, θα μπορούσε να συμπεριφερθεί στις ΗΠΑ με βαθιά καχυποψία. Θα μπορούσε ακόμα και να προσπαθήσει να αποχωρήσει από το ΝΑΤΟ.
Αυτό θα ήταν τραγικό λάθος. Η δυτική συμμαχία αξίζει να διασωθεί και να είναι παρούσα στη διεθνή σκηνή, Σε έναν επικίνδυνο και ολοένα και πιο αυταρχικό κόσμο, μπορεί να δράσει ως μια απαραίτητη πηγή ασφάλειας και ως προπύργιο της δημοκρατίας.
Όμως η συμμαχία δεν έχει κάποιο θεόσταλτο δικαίωμα να επιβιώσει. Χρειάζεται να συνεχίσει να κερδίζει και να διατηρεί τη θέση της. Το ερώτημα τότε είναι: πώς; Μια απάντηση υπάρχει. Η δυτική συμμαχία πρέπει να ξαναβρεί το ενωτικό της πνεύμα.
Ύστερα, οι υποστηρικτές της συμμαχίας χρειάζεται να είναι πρακτικοί, και αυτό σημαίνει πως πρέπει να πληρώσουν. Ο Ντόναλντ Τραμπ έχει δίκιο όταν παραπονιέται για χώρες όπως η Γερμανία και η Ιταλία, οι οποίες δαπανούσαν μόλις το 1,13% του ΑΕΠ τους σε αμυντικές δαπάνες το 2017.
Θα μπορούσε κιόλας να το πάει παραπέρα. Ένα πολύ μικρό μέρος των αμυντικών δαπανών είναι χρήσιμες – πάνω από το ένα τρίτο των αντίστοιχων δαπανών του Βελγίου καλύπτει συντάξεις. Ένα μεγαλύτερο ποσό θα έπρεπε να αφιερωθεί σε δαπάνες έρευνας και ανάπτυξης, καθώς και εξοπλισμών.
Για τους συμμάχους των ΗΠΑ, το να είναι πρακτικοί σημαίνει επίσης να κρατήσουν τον βηματισμό τους. Συνεργασίες σε τομείς όπως η ψηφιακή ασφάλεια θα αυξήσουν την αξία της συμμαχίας για τους Αμερικανούς.
Πιο επείγον από αυτό όμως είναι να συνεχίσει το ΝΑΤΟ να βελτιώνει τις αντιδράσεις του σε τακτικές παραπληροφόρησης και διείσδυσης τις οποίες χρησιμοποίησε η Ρωσία στην Κριμαία και την ανατολική Ουκρανία.
Η πολιτική έχει σκαμπανεβάσματα, όμως η χαμένη στρατιωτική συνεννόηση είναι δύσκολο να ξαναχτιστεί.
Οι ασκήσεις που σταθεροποιούν τις εξαιρετικά στενές σχέσεις στρατιωτικής συνεργασίας μεταξύ των μελών του ΝΑΤΟ είναι πιο απαραίτητες από ποτέ. Ενωτικό πνεύμα χρειάζεται λοιπόν και όλα τα άλλα έπονται.
*Πρώην σχολιαστής στην ιταλική RAI.
