Η νάρκη των κρυφών χρεών

Του Δημήτρη Στεργίου

Και εκπλήσσεται κανείς που η Νέα Δημοκρατία δεν έχει κάνει αυτό το μείζον θέμα προεκλογικό «φλάμπουρο» με συγκεκριμένα στοιχεία. Καθώς είναι σίγουρο ότι μετεκλογικά ο ΣΥΡΙΖΑ, όπως και το ΠΑΣΟΚ μετά το 1989, επί κυβερνήσεως Μητσοτάκη (1991-1993), θα διαλαλεί και θα οδύρεται ότι για την αύξηση του χρέους θα φταίει ο  Κυριάκος και όχι τα «βερεσέδια» του!!

Η πιθανότητα να επαναληφθεί μετά τις 8 Ιουλίου 2019 η ιστορία του 1991, του 1992 και του1993, ως τραγωδία, είναι μεγάλη, με τη διαφορά ότι ο Μαρξ, στον οποίο ανήκει αυτή η διαπίστωση , δεν είχε προβλέψει πως «πρωταγωνιστές» της θα ήταν «σύντροφοί» του («σοσιαλιστές», «μαρξιστές») και θύμα συγγενικά πρόσωπα του ίδιου κόμματος!

Πρόκειται για τα περιβόητα «βερεσέδια», όπως είχε χαρακτηρίσει ο αείμνηστος Κωνσταντίνος Μητσοτάκης το 1989 τα «κρυφά χρέη» του ΠΑΣΟΚ, τα οποία, μετά τις 8 Ιουλίου 2009, κατά πάσα πιθανότητα θα παραλάβει ο γιός του, ο Κυριάκος Μητσοτάκης, ως πρωθυπουργός, για να τα αγάγει εκεί όπου είναι θέση τους, δηλαδή στο εφιαλτικό δημόσιο χρέος. Διότι, η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ (επί τριάμισι περίπου χρόνια) και η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ – Διάφοροι (στη συνέχεια) στην προσπάθειά της να ωραιοποιήσει μερικά βασικά οικονομικά μεγέθη και ιδιαίτερα το, κατ΄επίφασιν, «πρωτογενές πλεόνασμα» - τέρας που έχει συμφωνηθεί με τους δανειστές έχει σχεδόν κηρύξει «στάση πληρωμών», πλην εκείνων ή μέρους του που δίνει με τις δόσεις του το ΕΣΜ για την εξόφληση χρέους της γενικής κυβέρνησης προς ιδιώτες.

Από την άλλη μεριά, περιμένουν εκατοντάδες χιλιάδες απόμαχοι εργαζόμενοι να ολοκληρωθεί η διαδικασία συνταξιοδότησής τους, ενώ το εγγυημένο ανεξόφλητο χρέος παραμένει σταθερά πάνω από 10 δις. ευρώ που αντιστοιχεί στο 5,6% του ΑΕΠ. Όλα αυτά θυμίζουν τακτική ΠΑΣΟΚ επί κυβερνήσεων Ανδρέα Παπανδρέου (1981-1989) και τη «δημιουργική Λογιστική» Σημίτη (1996-2003).

Αλλά, επειδή ουδέν κρυφόν υπό τον ήλιον της Eurostat, όλα αυτά τα εκκρεμή (ανεξόφλητα, ληξιπρόθεσμα κλπ.) και δαπάνες – σπατάλες (αναλήψεις χρεών δημόσιων επιχειρήσεων και οργανισμών κλπ.) που ενώ δεν επηρεάζουν το έλλειμμα (πρωτογενές αποτέλεσμα!), επιβαρύνουν όμως το χρέος, είναι σίγουρο ότι θα αχθούν σε αύξηση του ήδη σε ιλιγγιώδη επίπεδα –ρεκόρ δημόσιου χρέους.

Και εκπλήσσεται κανείς που η Νέα Δημοκρατία δεν έχει κάνει το μείζον θέμα αυτό προεκλογικό «φλάμπουρο», καθώς είναι σίγουρο ότι μετεκλογικά ο ΣΥΡΙΖΑ, όπως και το ΠΑΣΟΚ μετά το 1989 και ιδιαίτερα επί κυβερνήσεως Μητσοτάκη στη συνέχεια (1991-1993), όταν τα «βερεσέδια» του αύξησαν τρομακτικά το χρέος, θα διαλαλεί και θα οδύρεται ότι για την επερχόμενη αύξηση του χρέους θα φταίει ο Κυριάκος!!!

Καθώς, λοιπόν, η χώρα βρίσκεται σε προεκλογική περίοδο και έχει αρχίσει η αντίστροφη μέτρηση και του σημερινού ολέθριου, με τις γνωστές κομματικές, κύκλου, έκρινα ότι θα έπρεπε να παραθέσω ένα μικρό χρονικό της δυναμικής του ελληνικού δημόσιου χρέους , τον οποίο προικοδοτούσαν συνεχώς , κυρίως, τα υψηλά ετήσια δημόσια ελλείμματα, οι αναλήψεις χρεών δημόσιων επιχειρήσεων και οργανισμών και τα απίστευτα «βερεσέδια» που δημιουργούσαν όλες οι κυβερνήσεις για να συνεχίζεται η σπατάλη στη διαχείριση του δημόσιου τομέα και που «ξεχνούσαν», όπως καταδεικνύεται από τις εκάστοτε παρεμβάσεις της Eurostat (π.χ. του 2004 και το 2009), να τα εντάξουν στο δημόσιο χρέος της γενικής κυβέρνησης.

Αυτά τα «κρυφά» χρέη, τα οποία είχαν γίνει χιονοστιβάδα κυρίως μετά το 1981, τα εντόπισε για πρώτη φορά το 1989 ο τότε πρόεδρος της Νέας Δημοκρατίας Κωνσταντίνος Μητσοτάκης, τα οποία μάλιστα χαρακτήρισε ως «βερεσέδια». Σε δήλωσή του στις 21 Φεβρουαρίου του 1989 («Καθημερινή») τόνισε: «Τα βερεσέδια του ΠΑΣΟΚ δεν θα πληρώσει η Νέα Δημοκρατία, διότι δεν μπορεί».

Μάλιστα τότε είχε εκτιμήσει ότι τα «βερεσέδια» αυτά ανέρχονταν σε 3 τρισεκατομμύρια δραχμές ή 8,8 δις. ευρώ. Πράγματι, όπως προκύπτει από τα επίσημα στοιχεία, τα οποία περιλαμβάνονται σε όλα τα βιβλία μου, το ανεξόφλητο ποσό χρεών κυρίων δημόσιων επιχειρήσεων και οργανισμών το 1989, μαζί με τις εγγυήσεις και τις καταπτώσεις εγγυήσεων δανείων ξεπερνούσε το ποσό 10,5 δις. ευρώ (αναγωγή των ποσών από δραχμές σε ευρώ) ή περίπου 26% του αντίστοιχου τότε ΑΕΠ!

Από την πρώτη στιγμή της θητείας του ως πρωθυπουργού, κύριο μέλημα του Κωνσταντίνου Μητσοτάκη ήταν να συγκεντρώσει όλα αυτά τα «βερεσέδια του ΠΑΣΟΚ», όπως τα χαρακτήριζε, και μερικά των κυβερνήσεων Τζαννετάκη και Ζολώτα, και να τα προσθέσει στο δημόσιο χρέος, όπου ήταν η θέση τους, σύμφωνα και με την Eurostat, η οποία, ας σημειωθεί, είχε «πονηρευτεί» για την τακτική αυτή να μην άγονται τα χρέη αυτά στο δημόσιο χρέος.

Τότε, λοιπόν, με την έκδοση «Δανείων Οικονομικής Εξυγίανσης» μόνο το 1990, 1991 και 1992 ανελήφθησαν «βερεσέδια» ποσού 2, 1 τρις. δραχμών, τα οποία με την κεφαλαιοποίηση τόκων και την προσθήκη κι άλλων «κρυφών» ξεπέρασαν τα 3 τρισεκατομμύρια δραχμές! Η πρώτη αποτύπωση της ανάληψης «κρυφών» χρεών από το κράτος και την προσθήκη τους στο δημόσιο χρέος έγινε στον κρατικό προϋπολογισμό του 1992 από τον τότε υπουργό Οικονομικών Γιάννη Παλαιοκρασσά για τα έτη 1990, 1991 και 1992. (βλέπε πίνακα 1).

Από την ανάληψη κυρίως αυτών των «κρυφών» χρεών το δημόσιο χρέος αυξήθηκε το 1991 κατά 2,6 εκατοστιαίες μονάδες, το 1992 κατά 5,7 εκατοστιαίες μονάδες και το 1993 κατά 22,6 εκατ. μονάδες και σωρευτικά το 1991, το 1992 και το 1993 κατά 30,9 εκατοστιαίες μονάδες, αφού από 80,7% του ΑΕΠ το 1990 διαμορφώθηκε στο 111,6 του 1993, όταν και ανετράπη η κυβέρνηση Μητσοτάκη.

Σημειώνεται ότι τότε η θεαματική αυτή αύξηση του δημόσιου χρέους αποδόθηκε από το ΠΑΣΟΚ στην  κυβέρνηση Μητσοτάκη, η οποία μόλις είχε αναλάβει τη διακυβέρνηση της χώρας!

Επισημάνσεις Κων. Μητσοτάκη το 2002

Στο θέμα των «κρυφών» χρεών, ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης έκανε ιδιαίτερη αναφορά στην ομιλία του κατά την παρουσίαση το 2002 στη Στοά του Βιβλίου του βιβλίου μου υπό τον τίτλο «Η Μεγάλη Φούσκα της Οικονομίας, 1981 – 2001», το οποίο κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Παπαζήση. Το βιβλίο παρουσίασαν, κατά σειράν, ο τότε βουλευτής του ΠΑΣΟΚ και πρώην υπουργός Γεράσιμος Αρσένης, ο τότε πρόεδρος του Συνασπισμού Νίκος Κωνσταντόπουλος και ο πρώην πρωθυπουργός και επίτιμος πρόεδρος της Νέας Δημοκρατίας Κωνσταντίνος Μητσοτάκης με συντονιστή τον δημοσιογράφο – βουλευτή τότε της Νέας Δημοκρατίας Πάνο Παναγιωτόπουλο.

Συγκεκριμένα, τότε ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης είπε για το θέμα αυτό τα εξής:

«Παρουσιαζόμαστε έτοιμοι να λύσουμε όλα τα προβλήματα; Να λύσουμε την κοινωνική ασφάλιση, να λύσουμε το φορολογικό, να λύσουμε το ενιαίο μισθολόγιο; Και να τα λύσουμε πώς και πότε; Την ώρα που η ελληνική οικονομία καταρρέει, την ώρα που έχουμε τρομακτικό πρόβλημα; Δεν ισοσκελίζεται ο προϋπολογισμός μας. Ο προϋπολογισμός μας είναι ψεύτικος. Αυτά ανασύρει από τα αρχεία του ο φίλος μας ο Στεργίου.

Θα μπορούσα να σας αναφέρω μια ατέλειωτη σειρά προβλημάτων, τα οποία μένουν άλυτα, χρεών τα οποία σωρεύονται. Το κρυφό χρέος, το κρυφό έλλειμμα, για το οποίο χρόνια μιλούσα, τώρα μόνο γίνεται κατανοητό το πρόβλημα στην Ελλάδα ότι περνούμε ελλείμματα χωρίς να τα περνούμε από τον προϋπολογισμό.

Έκανα μια έρευνα και είδα ότι περίπου το μισό του δημοσίου χρέους δεν έχει περάσει από τον προϋπολογισμό. Γίνεται κρυφός ή καμιά φορά φανερός δανεισμός, πολλές φορές καταπίπτουν εγγυήσεις. Έρχεται μία κυβέρνηση λογική και τα μαζεύει. Αυτό κάναμε ως Νέα Δημοκρατία. Μάζεψα τα ασυμμάζευτα, και τότε λέγανε ότι «πέταξε ο Μητσοτάκης το δημόσιο χρέος τα ύψη»! Επειδή το μάζεψα και το παρουσίασα.

Και τώρα τα κρυφά αυτά χρέη θα μαζέψει ξανά η Νέα Δημοκρατία, και κάποιος θα βγει και θα πει ότι η Νέα Δημοκρατία ανέβασε το δημόσιο χρέος. Η Νέα Δημοκρατία απλούστατα θα κάνει και τώρα αυτό που έκανε και τότε. Θα πει ποιο είναι το πραγματικό χρέος και θα κοιτάξει να αναμαζέψει την οικονομία, διότι έτσι όπως πάμε πηγαίνουμε κατά κρημνόν χωρίς καμιά αμφιβολία….» .

Σημειώνεται ότι τα «βερεσέδια» αυτά, προέρχονται κυρίως από δάνεια που καλύφθηκαν κατά 100% ή με μικρότερα ποσοστά με την εγγύηση του Δημοσίου. Περιττό να σημειωθεί ότι όλες αυτές οι ρυθμίσεις, τις οποίες … «πρόλαβε» η κυβέρνηση Μητσοτάκη, συνεπάγονταν σημαντική αύξηση του χρέους.

Απογοητευτικές διαπιστώσεις

Από την εξέταση των στοιχείων των παρατιθέμενων πινάκων προκύπτουν οι ακόλουθες διαπιστώσεις , οι οποίες, συνεχίζονται και επί περιόδου Μνημονίων: