Του Μιλτιάδη Νεκτάριου*
Η χώρα εισέρχεται πλέον σέ μια νέα ιστορική περίοδο συνολικής ανασυγκρότησης σε όλα τα επίπεδα, αφήνοντας πίσω της την περίοδο της Μεταπολίτευσης. Ένα από τα σημαντικότερα θέματα που θα πρέπει να αντιμετωπιστούν στο νέο τοπίο είναι το «ισοζύγιο των κινδύνων μεταξύ του δημόσιου και του ιδιωτικού τομέα».
Το ισοζύγιο κινδύνων μεταξύ του δημόσιου και του ιδιωτικού τομέα που επιλέξαμε, κυρίως στην περίοδο της Μεταπολίτευσης, δημιούργησε μια εκτεταμένη κουλτούρα αποφυγής της αβεβαιότητας, που είχε ως συνέπεια ένα συνεχώς αυξανόμενο ποσοστό του πληθυσμού να εναποθέτει την ευημερία του στη στήριξη του κρατικού προϋπολογισμού.
Η μεταβίβαση τέτοιου πρωτοφανούς όγκου οικονομικών κινδύνων στον κρατικό προϋπολογισμό (μόνο το σύστημα συντάξεων απορρόφησε €250 δισεκατομμύρια στην περίοδο 2000-2016), τόσο από τους πολίτες όσο και από τις επιχειρήσεις, οδήγησε σε τεράστια δημοσιονομικά ελλείματα και σε ακόμα μεγαλύτερο εξωτερικό δανεισμό, με αποτέλεσμα την ουσιαστική πτώχευση της χώρας στην τελευταία δεκαετία.
Σε όλο τον αναπτυγμένο κόσμο έχουν δημιουργηθεί τα κατάλληλα ισοζύγια κινδύνων μεταξύ του δημόσιου και του ιδιωτικού τομέα. Στον ιδιωτικό τομέα περιλαμβάνονται όχι μόνο οι ασφαλιστικές εταιρείες, αλλά και τα ταμεία επαγγελματικών ασφαλίσεων (μη κερδοσκοπικοί οργανισμοί). Στις αναπτυγμένες κοινωνίες της Δύσης, η προστασία του μεγάλου όγκου των μεσαίων τάξεων του πληθυσμού, η σταθερότητα των επιχειρήσεων, καθώς και η ελάφρυνση των κρατικών προϋπολογισμών στηρίζονται στην εύρυθμη λειτουργία των ασφαλιστικών μηχανισμών.
Η ελληνική ασφαλιστική αγορά αποτελεί μια από τις πιο υπανάπτυκτες αγορές στον αναπτυγμένο κόσμο. Το μέσο ποσοστό ασφαλίστρων προς το ΑΕΠ για τις αναπτυγμένες χώρες είναι στο 7,7% ενώ για τις αναπτυσσόμενες στο 3%. Για την Ελλάδα, το αντίστοιχο ποσοστό είναι 2,3%. Όσον αφορά τον δείκτη σταθμισμένης ασφαλιστικής διείσδυσης (BRIP: Benchmark Ratio of Insurance Penetration), αυτός είναι 1,23 για τις αναπτυγμένες χώρες και 1,12 για τις αναπτυσσόμενες, ενώ για την Ελλάδα είναι μόνο 0,38, γεγονός που σηματοδοτεί την μεγάλη υστέρηση στην ανάπτυξη της εγχώριας ασφαλιστικής αγοράς σε σχέση με το επίπεδο οικονομικής ανάπτυξης της χώρας.
Στη νέα εποχή που ξεκινάει με την νέα διακυβέρνηση, η χώρα πρέπει να υλοποιήσει έναν εκτεταμένο αναδασμό οικονομικών κινδύνων μεταξύ του δημόσιου και του ιδιωτικού τομέα, με την πραγματοποίηση των μεγάλων μεταρρυθμίσεων που εκκρεμούν τα τελευταία τριάντα χρόνια στο σύστημα των συντάξεων, της υγείας, των αγροτικών ασφαλίσεων, και των φυσικών καταστροφών. Στο Πανεπιστήμιο Πειραιώς έχουν εκπονηθεί εφαρμοστικές μελέτες για σχήματα Συμπράξεων Δημόσιου-Ιδιωτικού Τομέα (ΣΔΙΤ) στους παραπάνω τομείς.
Τα ΣΔΙΤ θα συγκροτηθούν ανά τομέα ως εξής: (α) Συντάξεις: ΕΦΚΑ – Ταμεία Επαγγελματικής Ασφάλισης, Ιδιωτική Ασφάλιση, (β) Υγεία : ΕΟΠΥΥ – Ταμεία Επαγγελματικής Ασφάλισης, Ιδιωτική Ασφάλιση, (γ) Αγροτικές Ασφαλίσεις: ΕΛΓΑ – Ιδιωτική Ασφάλιση, και (δ) Φυσικές καταστροφές: ΟΑΣΠ (διεύρυνση αντικειμένου) – Ιδιωτική Ασφάλιση. Οι εν λόγω Συμπράξεις θα δημιουργήσουν νέες ασφαλιστικές εργασίες που θα οδηγήσουν σταδιακά τον δείκτη «ασφάλιστρα/ΑΕΠ» από το 2% (τα τελευταία 30 χρόνια) σε ποσοστά μεγαλύτερα του 5%.
Απαραίτητη προϋπόθεση για την επιτυχή και αποτελεσματική υλοποίηση των προτεινόμενων Συμπράξεων, που θα έχουν θεαματικές βελτιώσεις στις παρεχόμενες υπηρεσίες, αποτελεί η παραμονή υπό ελληνικό έλεγχο της ΕΘΝΙΚΗΣ ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΗΣ (Market Leader), διότι μόνο αυτή μπορεί να σχεδιάσει και να συντονίσει τις διαδικασίες υλοποίησης των εν λόγω Συμπράξεων, από την πλευρά της ασφαλιστικής αγοράς.
Τα δύο τελευταία χρόνια έχουν ήδη γίνει τρεις ανεπιτυχείς προσπάθειες πώλησης της Εθνικής Ασφαλιστικής.
Η παρακάτω πρόταση στοχεύει, αφενός, στη διατήρηση του ελληνικού ελέγχου στην Εθνική Ασφαλιστική και, αφετέρου, στη μεγιστοποίηση των ωφελειών για την μητρική Εθνική Τράπεζα. Προτείνονται τα εξής: (α) εκπόνηση 5ετούς Business Plan, (β) πώληση του 30% των μετοχών σε ομάδα επενδυτών ελληνικών συμφερόντων, (γ) η Εθνική Τράπεζα διατηρεί το 20% των μετοχών στην Εθνική Ασφαλιστική, (δ) στο πρώτο έτος η εταιρεία εγκαθιστά την πιο προηγμένη διεθνώς ψηφιακή υποδομή τόσο στην εσωτερική οργάνωση όσο και στα δίκτυα πωλήσεων, (ε) το δεύτερο έτος η Εθνική Ασφαλιστική εισάγεται στο Χρηματιστήριο Αθηνών.
Στην περίπτωση αυτή η Εθνική Τράπεζα θα έχει πολύ περισσότερα κεφαλαιακά οφέλη (σε σχέση με την κατευθείαν πώληση) και, επίσης, θα εξασφαλίσει στο διηνεκές μεγάλες ασφαλιστικές προμήθειες μέσα από την εφαρμογή ενός καινοτόμου Προγράμματος Bankassurance. Η ετήσια απόδοση για τους μετόχους θα κινείται μεταξύ 12% και 15%. Αυτό θα γίνει εφικτό με την προτεινόμενη ιδιωτικοποίηση, καθώς και την κατάργηση του οιονεί δημόσιου χαρακτήρα που ενέχει ο υφιστάμενος τρόπος διοίκησης και λειτουργίας της εταιρείας.
Εφόσον δρομολογηθεί μια τέτοια εξέλιξη, από την πρώτη ημέρα η Εθνική Ασφαλιστική θα αναλάβει ενεργό ρόλο για την ταχεία και αποτελεσματική υλοποίηση των προτεινόμενων ΣΔΙΤ. Στην ραγδαία ανάπτυξη της ασφαλιστικής αγοράς που θα προκύψει θα συμμετέχουν και οι μεγάλες ξένες ασφαλιστικές εταιρείες, προς ικανοποίηση των αλλοδαπών μετόχων που ποτέ δεν είχαν μέχρι σήμερα στοιχειώδεις αποδόσεις στις επενδύσεις τους.
Τα γενικότερα οφέλη από τις παραπάνω προτάσεις θα είναι: (α) η μετάβαση της ελληνικής ασφαλιστικής αγοράς από την φάση της υπανάπτυξης στην κατάσταση της αναπτυσσόμενης ευρωπαϊκής ασφαλιστικής αγοράς, (β) η ραγδαία βελτίωση των παρεχόμενων υπηρεσιών προς τους πολίτες στους τομείς των συντάξεων, της υγείας, των αγροτικών ασφαλίσεων, καθώς και την προστασία τους για περιουσιακές ζημιές από φυσικές καταστροφές, (γ) ο διπλασιασμός των θέσεων εργασίας τόσο στις διοικητικές θέσεις των ασφαλιστικών εταιρειών όσο και στα δίκτυα πωλήσεων, και (δ) η μηδενική επιβάρυνση του κρατικού προϋπολογισμού για όλες τις προαναφερόμενες ενέργειες.
*Καθηγητής Πανεπιστημίου Πειραιώς
