Του Δημήτρη Σκάλκου*
Η Πολιτική Συνοχής αποτελεί διαχρονικά το κύριο εργαλείο της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τον περιορισμό των περιφερειακών ανισοτήτων και την ενίσχυση της οικονομικής αποτελεσματικότητας στις ευρωπαϊκές περιφέρειες.
Η χώρα μας κατά τις τελευταίες δεκαετίες έχει ωφεληθεί πολλαπλά από τους πόρους της πολιτικής συνοχής. Με την αξιοποίηση των κοινοτικών πόρων αναβαθμίσαμε τις υποδομές μας, εκσυγχρονίσαμε την δημόσια διοίκηση, ενισχύσαμε τις κοινωνικές δομές και στηρίξαμε μεγάλο αριθμό επιχειρηματικών σχεδίων. Όχι βέβαια πάντοτε με τις ορθές προτεραιότητες και συχνά με σημαντικό έλλειμμα αποτελεσματικότητας.
Δίπλα στις γνωστές υστερήσεις της διακυβέρνησης της περιφερειακής πολιτικής στο εθνικό επίπεδο, η πολύχρονη οικονομική κρίση προσέθεσε το δικό της βάρος. Και οι συγχρηματοδοτούμενοι πόροι, αναμενόμενα, δεν κατόρθωσαν να αντισταθμίσουν την καταστροφή του παραγωγικού δυναμικού και την απαξίωση σημαντικού μέρους των δεξιοτήτων των εργαζομένων. Τα στοιχεία είναι αποκαρδιωτικά.
Στον δείκτη σύγκλισης υποχωρήσαμε κατά περίπου πέντε δεκαετίες! Ο προσεκτικός παρατηρητής θα διαπιστώσει ότι το σύνολο των ελληνικών περιφερειών την περίοδο 2000-2013 απέκλιναν από τον κοινοτικό μέσο όρο ενώ ενισχύθηκε η ασυμμετρία ανάμεσα στην Αττική και τις υπόλοιπες περιφέρειες.
Σε αυτό το πλαίσιο έχει καθοριστική σημασία η διάκριση ανάμεσα σε περιφέρειες χαμηλού εισοδήματος (low-income regions) και σε περιφέρειες με αναπτυξιακή υστέρηση (low-growth regions). Η περιορισμένη αναπτυξιακή δυναμική των δεύτερων (όπου συγκαταλέγονται και οι ελληνικές περιφέρειες) ψαλιδίζει τις αναπτυξιακές προοπτικές τους. Για το λόγο αυτό η «μαλακή χρηματοδότηση» που προσφέρουν οι συγχρηματοδοτούμενοι πόροι στη χώρα μας οφείλει να ενισχύσει πρώτιστα τον παραγωγικό μετασχηματισμό της οικονομίας στην κατεύθυνση.
Με άξονες την προώθηση της καινοτομίας στις βασικές αλυσίδες αξίας της οικονομίας μας και την επένδυση στην αναβάθμιση των δεξιοτήτων του ανθρώπινου δυναμικού (upskilling και reskilling) με ειδικότερη έμφαση στην ψηφιακή οικονομία. Αυτό είναι το περιεχόμενο της Συνοχής 4.0 (Cohesion 4.0) που αποτελεί την στρατηγική μας στόχευση στα συγχρηματοδοτούμενα έργα των επόμενων χρόνων.
Περιττεύει βέβαια να σημειώσουμε ότι η επιτυχής υλοποίηση του νέου αναπτυξιακού σχεδιασμού περνά από την περιφερειακή διακυβέρνηση της πολιτικής συνοχής καθώς έχει παρατηρηθεί ότι οι περιφέρειες με την συγκριτικά μεγαλύτερη αναπτυξιακή υστέρηση είναι ταυτόχρονα και θεσμικά αδύναμες.
Είναι λοιπόν σημαντικό οι αυξημένοι πόροι και αρμοδιότητες που πρόκειται να εκχωρηθούν στις Περιφέρειες να συνοδευτούν παράλληλα με την ενδυνάμωση της διαχειριστικής τους επάρκειας ώστε να είναι ικανές να ανταποκριθούν στις αυξημένες απαιτήσεις των νέων ευρωπαϊκών Κανονισμών.
Και ακόμη, η εξαγγελία της θέσπισης του Περιφερειακού Συμβουλίου από τον Πρωθυπουργό, πέρα από την προφανή αναγνώριση του ειδικού ρόλου των Περιφερειών, απαντά στην αναγκαιότητα του αποτελεσματικότερου συντονισμού ανάμεσα στις εθνικές και περιφερειακές αρχές και την ουσιαστική συμμετοχή τους στον εθνικό αναπτυξιακό σχεδιασμό.
Στη διαβούλευση που μόλις ξεκίνησε με το σύνολο των εμπλεκομένων φορέων στο πλαίσιο της κατάρτισης των επιχειρησιακών προγραμμάτων της νέας περιόδου 2021-2027, στόχος μας είναι η αντιπροσωπευτική αποτύπωση των ουσιαστικών αναγκών της χώρας, με την ενεργή συνεισφορά των πραγματικών ενδιαφερομένων της οικονομίας και της κοινωνίας. Άλλωστε, είμαστε υποχρεωμένοι να αξιοποιήσουμε και τον τελευταίο διαθέσιμο κοινοτικό και εθνικό πόρο για την ανάταξη της ελληνικής οικονομίας και επί αυτού θα κριθούμε.
*Γενικός γραμματέας Δημοσίων Επενδύσεων και ΕΣΠΑ του Υπουργείου Ανάπτυξης και Επενδύσεων.
