του Αθανάσιου Χ. Παπανδρόπουλου
Πολύ σωστά ο πρωθυπουργός κ. Κυριάκος Μητσοτάκης, στην ομιλία του στην 84η Δ.Ε.Θ. έδωσε μεγάλο βάρος στην ανάπτυξη. Παράλληλα όμως, προς την ίδια κατεύθυνση με τον δικό του τρόπο κινήθηκε και ο αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης κ. Αλεξης Τσιπρας.
Αμφότεροι οι πολιτικοί γνωρίζουν ότι χωρίς ανάπτυξη, ούτε εισόδημα παράγεται, ούτε θέσεις εργασίας δημιουργούνται. Αν λοιπόν η Ελλάδα θέλει να αφήσει πίσω της την κρίση και την ανεργία, μόνον με υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης μπορεί να πετύχει τον στόχο της.
Όλως παραδόξως όμως, στην ομιλία του ο κ. πρωθυπουργός, απέφυγε να αναφερθεί σ’ ένα κορυφαίο συγκριτικό πλεονέκτημα της χώρας που είναι η ναυτιλία της και η συναφής με αυτήν και τη θάλασσα αξιοποίηση της ελληνικής ναυτικής ισχύος. Ισχύς, η οποία ενισχύεται και με την ενεργειακή γεωπολιτική θέση της Ελλάδος, με δεδομένα τα κοιτάσματα της Κύπρου, του Ιονίου Πελάγους και της Νότιας Κρήτης, όπου ήδη έχουν ξεκινήσει έρευνες.
Υπό αυτό το πρίσμα, η κατάσταση στην περιοχή μας είναι εξόχως ενδιαφέρουσα, λεπτή αλλά και άκρως επικίνδυνη. Ιδού για ποιους λόγους:
Σύμφωνα με τον θεμελιωτή του δόγματος της ναυτικής ισχύος Ναύαρχο του Αμερικανικού Ναυτικού, Alfred Thaylor Mahan (1840-1914), υπάρχουν έξι βασικά στοιχεία που επηρεάζουν ή/και δημιουργούν τις προϋποθέσεις για την ανάπτυξη της θαλάσσιας ισχύος μιας χώρας.
- Η γεωγραφική θέση: Εάν δηλαδή μια χώρα είναι κοντά στις θαλάσσιες οδούς επικοινωνίας (Sea Lines οf Communication-SLOCs). Η Ελλάδα πράγματι βρίσκεται στο κέντρο των θαλάσσιων οδών που κατευθύνονται από και προς Δαρδανέλια-Σουέζ-Γιβραλτάρ και τα μεγάλα λιμάνια της όπως ο Πειραιάς, η Πάτρα και η Θεσσαλονίκη αποτελούν κομβικά σημεία διακίνησης του διεθνούς εμπορίου μεταξύ δύο ωκεανών και τριών ηπείρων.
- Η φυσική διαμόρφωση: Εάν δηλαδή η χώρα έχει φυσικούς λιμένες και νησιωτικό σύμπλεγμα. Η Ελλάδα έχει 180 φυσικούς λιμένες και λιμενικές εγκαταστάσεις και 6.000 νησιά, νησίδες και βραχονησίδες, εκ των οποίων βέβαια μόνο τα 117 κατοικούνται.
- Η γεωγραφική έκταση: Εδώ ο Mahan δεν αναφέρεται στην συνολική έκταση/εμβαδόν της χώρας, αλλά στο μήκος των ακτογραμμών της. Η Ελλάδα έχει συνολικό μήκος ακτογραμμής 15.047 χιλιόμετρα (όση η περίμετρος της Αφρικής) και είναι η 9η χώρα στον κόσμο, πίσω από κράτη με μεγάλη ναυτική ισχύ όπως οι ΗΠΑ, η Ιαπωνία, η Ρωσία, η Νορβηγία, το Ηνωμένο Βασίλειο κ.α.
- Το μέγεθος του πληθυσμού: Στην παράμετρο αυτή, ο Ναύαρχος Mahan δεν εννοεί το σύνολο του πληθυσμού της χώρας, αλλά του αριθμού που στρέφεται βιοποριστικά προς την θάλασσα.
- Ο εθνικός χαρακτήρας: Εδώ ο Mahan εξετάζει κατά πόσο υπάρχει στο κράτος η προοπτική για ανάπτυξη εμπορικών δραστηριοτήτων μέσω θαλάσσης και αν υπάρχει η ικανότης στον πληθυσμό για ικανότητα ίδρυσης εύρωστων αποικιών εκτός χώρας. Στο επίπεδο αυτό ο υποναύαρχος Π.Ν. κ. Βασίλης Πολιτης, με άρθρο του στο περιοδικό Foreign Affairs (ελληνική έκδοση), επισημαίνει ότι Ελλάδα ίσως παίρνει την μεγαλύτερη βαθμολογία από όλες τις χώρες του κόσμου και αυτό όχι λόγω κράτους αλλά λόγω της ιδιωτικής πρωτοβουλίας.
Ο ελληνόκτητος εμπορικός στόλος (4.585 πλοία άνω των 1.000 dwt) ελέγχει το 27,76% του παγκόσμιου στόλου δεξαμενόπλοιων, το 21,53% του παγκόσμιου στόλου φορτηγών πλοίων ξηρών χύδην φορτίων και το 15,94% του παγκόσμιου στόλου πλοίων μεταφοράς χημικών και παράγωγων προϊόντων πετρελαίου σε αέρια ή μη μορφή. Η δε ελληνική σημαία (759 πλοία άνω των 500 dwt) κατέχει την έβδομη θέση διεθνώς και την δεύτερη στην Ε.Ε. (σε dwt).
Τι σημαίνει αυτό; Ότι μπορεί η MOBIL, η EXXON, η TOTAL, η ΕΝΙ κ,λπ. να έχουν την ικανότητα και τεχνογνωσία για εξόρυξη υδρογονανθράκων και φυσικού αερίου από όλα τα κοιτάσματα της Ανατολικής Μεσογείου, αλλά χωρίς τα ελληνόκτητα εμπορικά πλοία τα προϊόντα αυτά δεν μπορούν να πάνε πουθενά. Όσον αφορά τις αποικίες που λέει ο Mahan, μπορεί σήμερα η Ελλάδα να μην διαθέτει έναν Πρωτέα από την Φώκαια για να ιδρύσει μια Μασσαλία, αλλά έχει μια ομογένεια με φωνή μεταξύ άλλων στις ΗΠΑ, τον Καναδά, την Αυστραλία και την Γερμανία.
- Η εθνική πολιτική/στρατηγική: Αν δηλαδή η χώρα που θέλει να έχει ναυτική ισχύ έχει βάλει στόχους και καθοδηγεί τον λαό της για την επίτευξη των στόχων αυτών με ευφυή μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα προγράμματα ανάπτυξης.
Παρ’ όλα τα πιο πάνω πλεονεκτήματά της η Ελλάδα αντιμετωπίζει έναν σοβαρό κίνδυνο: πρόκειται για την ισλαμοποίηση και αποδυτικοποίηση της Τουρκίας. Μια Τουρκία, η οποία, όπως υποστηρίζει ο καθηγητής γεωπολιτικής Γεώργιος Πρεβελάκης,στην παρούσα φάση της γεωπολιτικής συγκυρίας συνδυάζει την επιστροφή στην Οθωμανική Αυτοκρατορία, με ένα ‘άνοιγμα στην θάλασσα. Το γεγονός αυτό έχει τεράστια ιστορική σημασία. Επιβάλλει δε την στενή ενημέρωση της διεθνούς κοινής γνώμης για την σύνδεση του ελληνισμού με τη θάλασσα.
