του Jose Nino*
Παιδιά εργαζόμενα σε εργοστάσια με επικίνδυνες συνθήκες εργασίας, σε πόλεις γεμάτες ρύπους, είναι μερικές από τις εικόνες που αρέσκονται να χρησιμοποιούν οι ιστορικοί όταν καλύπτουν τη «χρυσή εποχή» (Gilded Age) της αμερικανικής ιστορίας – την περίοδο μετά τον αμερικανικό εμφύλιο πόλεμο μέχρι τις αρχές του 20ού αιώνα.
Εάν λαμβάναμε υπόψη κατά γράμμα τις ερμηνείες των κοινότυπων ιστορικών, θα σχηματίζαμε την εντύπωση ότι η «Χρυσή Εποχή» ήταν μια κόλαση επί της γης. Κατά την άποψη αυτών των ιστορικών, η κρατική παρεμβατικότητα ήταν ο από μηχανής θεός που διέσωσε τις Ηνωμένες Πολιτείες από τη φρίκη του καπιταλισμού κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου.
Ωστόσο, η αντικειμενική ανάλυση αυτής της περιόδου αποδεικνύει το αντίθετο. Στην πραγματικότητα, η αποκαλούμενη «χρυσή εποχή» ήταν μια εποχή άνευ προηγουμένου ευημερίας. Οι ΗΠΑ μεταβλήθηκαν από μια αγροτική χώρα σε βιομηχανική χώρα σε διάστημα ελάχιστων δεκαετιών. Η ανάπτυξη αυτή επιτεύχθηκε με ελάχιστη ή καθόλου κρατική παρέμβαση.
Αλλά γιατί οι ιστορικοί επιμένουν να δαιμονοποιούν αυτή την εποχή και να την απεικονίζουν σαν σε περιοδικό κόμικ της Marvel, παρά σαν σε ένα σοβαρό εγχειρίδιο ιστορίας;
Ένας κοινός μύθος
Η συμβατική ιστορία έχει διαπράξει μια ιστορική αδικία εις βάρος της Χρυσής Εποχής. Για αρχάριους, ο όρος αυτός προέρχεται από το μυθιστόρημα του Mark Twain και του Charles Dudley The Gilded Age: Α Tale of Today που σατίριζε την οικονομική ανάπτυξη μετά τον εμφύλιο πόλεμο. Αυτό το μυθιστόρημα απεικόνιζε την οικονομική ανάπτυξη ως μια λεπτή επίχρυση επικάλυψη που έκρυβε τα διάχυτα κοινωνικά προβλήματα. Αλλά όταν εξεταστεί σωστά, η χρυσή εποχή ομοιάζει περισσότερο με την «Belle Epoque».
Πολλά από τα παρόντα θαύματα που απολαμβάνουμε στην εποχή μας, προήλθαν από τις καινοτομίες που προέκυψαν κατά τη διάρκεια της χρυσής εποχής – ο ηλεκτρικός φωτισμός, τα δημόσια αποχετευτικά δίκτυα, οι σιδηρόδρομοι και οι τηλεπικοινωνίες είναι μόνο ελάχιστα εξ αυτών. Σε αντίθεση με όσα αναφέρουν τα ιστορικά βιβλία, το τεράστιο διοικητικό κράτος δεν ήταν απαραίτητο για να επιτευχθούν όλα αυτά.
Αλλά για τον μέσο κοινότυπο ιστορικό, ο κρατικός έλεγχος είναι ο κύριος μοχλός της προόδου. Κατά την άποψη τους, τα ιδιωτικά συμφέροντα δεν νοιάζονται για το «κοινό καλό» και πρέπει να υπόκεινται σε κρατικό έλεγχο. Η ιδέα των Ηνωμένων Πολιτειών ως περιοχής με μικρή γραφειοκρατία και ελάχιστους νόμους φαντάζει ακατάληπτη για αυτούς.
Ωστόσο, αυτός ακριβώς ήταν ο κανόνας κατά το μεγαλύτερο μέρος του τελευταίου μισού του 19ου αιώνα, όπου παρατηρείται ιδιαίτερα η απουσία αρκετών κρατικών θεσμών.
Κεντρική Τράπεζα
Η χρυσή εποχή χαρακτηρίστηκε από την προσκόλληση της Αμερικανικής κυβέρνησης στον χρυσό νομισματικό κανόνα. Ο χρυσός νομισματικός κανόνας ο οποίος λοιδορήθηκε από κεϋνσιανούς επικριτές ως «παρωχημένος όπως το άλογο και το κάρο», εξυπηρέτησε εξαιρετικά την Αμερική και την υπόλοιπη Δύση σε όλη τη διάρκεια της Χρυσής Εποχής. Ο Ludwig von Mises ήταν ένας από τους υποστηρικτές του υγιούς χρήματος και κατανόησε τον επιτακτικό ρόλο που αυτό διαδραμάτισε στην ανάπτυξη της Δύσης:
Ο χρυσός νομισματικός κανόνας διαθέτει μια μεγαλειώδη αρετή: η ποσότητα της προσφοράς χρήματος, υπό τον χρυσό νομισματικό κανόνα, είναι ανεξάρτητη από τις πολιτικές των κυβερνήσεων και των πολιτικών κομμάτων. Αυτό είναι το πλεονέκτημά του. Πρόκειται για μια μορφή προστασίας εναντίον των σπάταλων κυβερνήσεων.
Ο χρυσός νομισματικός κανόνας ήταν κινητήριος μοχλός οικονομικής ανάπτυξης του οποίου η ισχύς αυξανόταν επιπλέον καθώς ασκούσε έλεγχο ενάντια στην δυνατότητα του κράτους να επιδίδεται σε τεράστιες δαπάνες. Καθώς οι κεντρικές τράπεζες επέστρεψαν δριμύτερες κατά τα πρώτα χρόνια του 20ού αιώνα, οι κυβερνήσεις μπόρεσαν πλέον να στραφούν προς τις εκτυπωτικές πρέσες χαρτονομισμάτων για να χρηματοδοτήσουν μη βιώσιμα κοινωνικά και πολεμικά προγράμματα.
Απουσία φορολογίας εισοδήματος
Για πολλούς, η σκέψη πως θα πάψει να υφίσταται το δαιδαλώδες κύκλωμα κυβερνητικών υπηρεσιών, ισούται με επερχόμενη καταστροφή. Δεν θα κατέρρεε η κοινωνία χωρίς φόρο εισοδήματος;
«Οι φόροι είναι το τίμημα που πληρώνουμε για να ζούμε σε μια πολιτισμένη κοινωνία» είναι η κοινότυπη έκφραση που χρησιμοποιούν οι κρατιστές για να δικαιολογήσουν τις καθολικές τους ατζέντες. Το μεγαλύτερο μέρος του παγκόσμιου πληθυσμού θεωρεί τον φόρο εισοδήματος ως μια οικουμενική σταθερά. Αυτό που οι περισσότεροι δεν γνωρίζουν, είναι ότι οι ΗΠΑ δεν είχαν φόρο εισοδήματος καθ’ όλη τη διάρκεια της ιστορίας τους μέχρι την έλευση και κορύφωση της αποκαλούμενης «προοδευτικής εποχής».
Οι μοναδικές εξαιρέσεις ήταν ο νόμος περί εσόδων του 1861 κατά τη διάρκεια του αμερικανικού εμφυλίου πολέμου και ο νόμος Wilson-Gorman Tariff Act του 1894, οι οποίοι περιείχαν φόρους εισοδήματος. Ωστόσο, οι φόροι εισοδήματος της εποχής του εμφυλίου πολέμου, έληξαν από τις αρχές της δεκαετίας του 1870 και το Ανώτατο Δικαστήριο ακύρωσε με απόφαση του τις εισοδηματικές διατάξεις του νόμου Wilson-Gorman.
Πριν ο φόρος εισοδήματος γίνει ο κανόνας, οι βασικές κυβερνητικές υποδομές χρηματοδοτούνταν μέσω τελών χρήσης και από σχετικά υψηλούς δασμούς. Τούτου λεχθέντος, οι συνολικοί φόροι και το βάρος των δαπανών ήταν πολύ χαμηλότερο σε σχέση με τη σημερινή εποχή. Επί του παρόντος, οι Αμερικανοί φορολογούμενοι επιβαρύνονται με έναν περίπλοκο φορολογικό κώδικα εισοδήματος, μισθοδοσίας και εταιρικών φόρων. Αυτά είναι τα εργαλεία της πολιτικής τάξης για τη χρηματοδότηση των λατρεμένων κυβερνητικών προγραμμάτων τους.
Εξωτερική πολιτική
Κάποτε ήταν μια χώρα που έκανε ο, τι ήταν δυνατό να ακολουθήσει τη συμβουλή του George Washington για αποφυγή εμπλοκής σε συμμαχίες. Οι ΗΠΑ έγιναν ωστόσο σύντομα ο παγκόσμιος χωροφύλακας μετά τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο.
Αυτό έρχεται σε πλήρη αντίθεση με την διακυβέρνηση της χρυσής εποχής, όπως αυτής του Grover Cleveland. Σε ολόκληρη τη διάρκεια της κυβέρνησης του Grover Cleveland, το ζήτημα της προσάρτησης της Χαβάης ήταν στην πρώτη γραμμή των συζητήσεων όσον αφορούσε την εξωτερική πολιτική. Η προηγούμενη κυβέρνηση του Benjamin Harrison είχε δημιουργήσει μια συνθήκη που άνοιγε το δρόμο για την προσάρτηση της Χαβάης παρά τον αμφισβητήσιμο τρόπο με τον οποίο προέκυψε αυτή η συνθήκη. Αυτό που χρειαζόταν, ήταν η σφραγίδα έγκρισης της γερουσίας. Ο Grover Cleveland, ωστόσο, με τη θαρραλέα του στάση εμπόδισε αυτή τη συνθήκη.
Στο βιβλίο Recarving Rushmore, ο Ivan Eland αναφέρεται εκτενώς στη σύνεση του Προέδρου Cleveland όσον αφορά το ζήτημα του αποικισμού της Χαβάης:
Αλλά ο Cleveland, προερχόμενος από μια παλαιότερη γενιά που εναντιωνόταν στην αποικιοκρατία, ήξερε ότι οι περισσότεροι κάτοικοι της Χαβάης δεν συμφωνούσαν με το υποβοηθούμενο από τις ΗΠΑ πραξικόπημα και δεν ήθελαν να αποτελέσουν μέρος των Ηνωμένων Πολιτειών. Ο Cleveland πίστευε ότι η συνθήκη ήταν αδίστακτη και παραβίαζε το δικαίωμα της πραγματικής αυτοδιάθεσης όπως αυτό ερμηνευόταν στη Διακήρυξη της Ανεξαρτησίας.
Αυτό έρχεται σε πλήρη αντίθεση με το σημερινό Δημοκρατικό Κόμμα, το οποίο έχει ξεκινήσει σημαντικές πολεμικές συγκρούσεις, όπως ο Πρώτος Παγκόσμιος Πόλεμος, ο Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος και ο Πόλεμος στο Βιετνάμ. Το ρεπουμπλικανικό κόμμα δεν πάει πίσω, με τον George HW Bush να ξεκινά την επέμβαση στο Ιράκ και με τον γιο του, George W. Bush, να επανέρχεται αργότερα για να αποσταθεροποιήσει περαιτέρω τη χώρα.
Τα τεράστια, μόνιμα, επεμβατικά στρατιωτικά προγράμματα, όπως και τα αντίστοιχα εγχώρια προγράμματα, έχουν καταστεί βασικό χαρακτηριστικό του συνεχώς διευρυνόμενου κρατικού μηχανισμού. Οποιαδήποτε πρόταση μη επεμβατικής εξωτερικής πολιτικής, αντιμετωπίζεται με απαξίωση και χλεύη από τα think-tanks της Ουάσιγκτον.
Η απουσία αυτών των πολιτικών είναι μόνο η κορυφή του παγόβουνου. Πολλές άλλες υπηρεσίες και νόμοι που φαντάζουν σήμερα σαν μόνιμα χαρακτηριστικά της αμερικανικής πολιτικής, όπως το Medicare και η κοινωνική ασφάλιση, δεν υφίσταντο κατά τη διάρκεια της χρυσής εποχής. Με αποτελεσματικό τρόπο, ωστόσο, οι Αμερικανοί βρήκαν τρόπους να προσφέρουν στους άπορους μέσω των ιδιωτικών προγραμμάτων των κοινωνιών αμοιβαίας βοήθειας. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου περιορισμένης κρατικής παρεμβατικότητας, οι κυβερνητικές δαπάνες αντιπροσώπευαν λιγότερο από το 3% της συνολικής οικονομικής παραγωγής, πολύ μακριά από τη σημερινή δημοσιονομική ωρολογιακή βόμβα της Ουάσινγκτον.
Παρόλα αυτά, η οικονομική ανάπτυξη των ΗΠΑ δεν έχασε το ρυθμό της. Ο οικονομολόγος Robert Higgs αναφέρει πώς από το 1869 έως το 1908 το κεφαλαιακό απόθεμα των ΗΠΑ αυξήθηκε από τα 27 δισεκατομμύρια δολάρια στα 165 δισεκατομμύρια δολάρια. Αυτές οι αυξήσεις κεφαλαιακού αποθέματος, επέτρεψαν τη βελτίωση της παραγωγικότητας των εργαζομένων, καθιστώντας έτσι την κοινωνία πλουσιότερη. Με την πάροδο του χρόνου, οι ΗΠΑ έφτασαν στο επίπεδο οικονομικών υπερδυνάμεων ανάλογων του Ηνωμένου Βασιλείου και οδήγησαν την κούρσα στον δρόμο της καινοτομίας κατά τη διάρκεια της Βιομηχανικής Επανάστασης.
Ανεξάρτητα από τις ατέλειες και τα μειονεκτήματά της, η χρυσή εποχή με την τεράστια αύξηση στα εισοδήματα και το βιοτικό επίπεδο, έδειξε πως τα μεμονωμένα άτομα είναι ικανά να δημιουργήσουν πλούτο και ευημερία όταν η κυβέρνηση είναι περιορισμένη.
*ένας ανεξάρτητος συγγραφέας, από Βενεζουέλα και Αμερική
**πρώτη δημοσίευση: mises.org
