του Ηλία Καραβόλια
Η ταινία δείχνει την σύγχρονη μητροπολιτική κατάσταση παντού στον πλανήτη. Δείχνει οτι όσο υπάρχουν ανισότητες στις μεγαλουπόλεις θα υπάρχουν ’’Joker’’. Όσο θρέφεται το σύστημα της ολιγαρχίας τόσο θα βράζει το καζάνι στα χαμηλά στρώματα. Αλλά αυτό είναι το κοινωνιολογικό τοπίο του φιλμ : η εναντίωση σε ένα γίγνεσθαι βάρβαρο, απάνθρωπο, σχεδόν καταστροφικό για τους περιθωριοποιημένους που περιμένουν μια σπίθα για να αφυπνισθεί η οργή τους απέναντι στις ελιτ. Αδιαμεσολάβητα και αυθόρμητα. Χωρίς την πολιτική και την ιδεολογία.
Η άλλη οψη του έργου όμως είναι η απεικόνιση μιας βουβής και δυσάρεστης πραγματικότητας. Μιας απωθημένης μαζικής ενοχής για τους ψυχικά πάσχοντες συνανθρώπους μας. Ο Joker δεν ήταν περιθωριακός. Ήταν περιθωριοποιημένος. Ήταν ’’έγκλειστος’’ στις ανοιχτές φυλακές της ιδεοψυχαναγκαστικής νεύρωσης και στις ναρκισσιστικές μυθομανίες της μάνας. ’’Έγκλειστος’’ στον απόντα πατέρα. Εσώκλειστος σε μια καθημερινότητα οριακής επιβίωσης και μεταιχμιακής απόλαυσης, κάτοικος στην ηδονική απόλαυση του χειρότερου συμπτώματος: του ψυχαναγκαστικού γέλιου που αντικαθιστούσε το κλάμα και την οδύνη. Είναι το σύμπτωμα της χαρμολύπης του νευρωτικού.
Ο Joker μπορεί να έπαιρνε 7 διαφορετικά φάρμακα αλλά δεν ηταν βίαιος. Αντιθέτως ανεχόταν το bullying και την βία της ανεργίας. Τον ’’τάιζε’’ με φάρμακα η Gotham City της αδικίας και της διαφθοράς για να τον έχει ακίνδυνο στο περιθώριο μήπως και βρεί την μια και μοναδική persona του όταν έβγαζε το μακιγιάζ του κλόουν. Δεν ήταν επικίνδυνος ακόμα και όταν του έδωσαν το όπλο. Αυτά τα φάρμακα όμως του τα στέρησε τελικά η αμείλικτη πραγματικότητα της αντικοινωνικής πολιτικής ενός κράτους που νομοτελειακά δεν ’’επιδοτεί’’ για πολύ το περιθώριο. Και όταν o Joker δεν είχε χρήματα να συνεχίσει την θεραπεία πάτησε την σκανδάλη σκοτώνοντας τον Μεγάλο Άλλο που τον περιφρονούσε και τον χλεύαζε. Τότε ’’αγνόησε’’ τον Νόμο που ποτέ δεν τον κατάλαβε και τότε ’’έδωσε’’ το έναυσμα για γενικευμένη εξέγερση και ανομία των απανταχού κλόουν που γελάνε για να κρύψουν το κλάμα τους. Και είδε ότι τελικά είχε λόγο ύπαρξης.
Ας αναρωτηθούμε πόσα άραγε δολοφονικά ένστικτα κατακλύζουν όχι τον ψυχοπαθή αλλά τον ’’φυσιολογικό’’ κάτοικο της μεγαλούπολης. Πόση βία κρύβει o νέος που δεν παίρνει ουτε ένα φάρμακο για το άγχος και την κατάθλιψη αλλά εθίζεται απο τα βίαια video games. Πόσο θάνατο σκορπάει στις ΗΠΑ ένας νέος ψυχικά ασθενής που το σύστημα δεν τον προφυλάσσει απο τις μανίες του και δεν του παρέχει δομές θεραπείας αλλά του επιτρέπει να προμηθευτεί όπλο εύκολα σαν να αγοράζει καφέ. Και πόση μαζική νεύρωση κυκλοφορεί στους δρόμους και στα malls όπου στριμώχνεται ο υπερκαταναλωτικός μικροαστικός ψυχισμός. Πόσοι άνεργοι πέφτουν στις ουσίες και δεν μπορούν να επιδοτηθούν για φαρμακευτική αγωγή και ψυχοθεραπείες, παλεύοντας με τα άγχη και τους δαίμονες τους. Και αφού τα σκεφτούμε αυτά μετά ας κρίνουμε αν ο σκηνοθέτης μπορούσε να αποφύγει το ’’δράμα’’ του Joker : να πατήσει την σκανδάλη και να σκοτώσει.
Ο Joker ειναι το χαμένο εγώ της υπερ-ατομικιστικής κοινωνίας. Είναι ο άτυχος περιθωριοποιημένος που αναζητά απο μικρός το γέλιο και την χαρά που δεν βίωσε. Και ήθελε να γίνει κωμικός γιατί θαρρείς και ήξερε υποσυνείδητα πως η ζωή είναι μια κωμωδία, ένα θέατρο του παραλόγου. Τα φάρμακα τον παλινδρομούσαν μεταξύ ελπίδας και ψευδαίσθησης. Τον κρατούσαν ζωντανό μέσα στην αργόσυρτη νεκρή καθημερινότητα της επιβίωσης. Τον ανάγκαζαν να ζεί δίπλα στις ανισότητες και στην διαφθορά της γραβάτας και των ελίτ. Τον καθιστούσαν λογικό για ’’συγκεκριμένη’’ οριακή ζωή όχι για να του δοθούν ευκαιρίες ανέλιξης στην κοινωνία-κάτι που απαιτεί την βία της βιοπολιτικής και του κοινωνικού νεοδαρβινισμού. Και όταν δεν μπορούσε να πάρει πλέον τα χάπια του τότε φόρεσε την μάσκα της ψύχωσης πίσω απο το μακιγιάζ του κλόουν. Και τότε έχασε το όριο μεταξύ ζωής και θανάτου, μεταξύ λογικής και τρέλας. Τα σημαίνοντα χάθηκαν οι ροές της επιθυμίας διεκόπησαν και ο πόνος απαιτούσε βία.
Αν θέλουμε να μην πιάσει ποτέ όπλο ο σημερινός υπερδικτυωμένος έφηβος με το smartphone στο χέρι, αν θέλουμε να μην γίνει ποτέ θύμα των φαρμακοβιομηχανιών -και της βιομηχανίας των όπλων- που εθίζουν ολόκληρες κοινωνίες, αν θέλουμε να μην εκδηλώσει ποτέ παράνοια και ψυχώσεις, ακόμη και όταν ζήσει την βία της ανεργίας και παλεύει για την επιβίωση του, ας τον αφήσουμε να δει το Joker. Ακόμη και ασυνόδευτος απο τον ενήλικα γονέα του.Έχει το μυαλό να κρίνει πότε γεννιέται η βία και πώς αποφεύγεται. Αρκεί να κατανοήσει πόσο ’’κοστολογεί’’ το σύστημα την ανθρώπινη ζωή: όσο αξίζουν τα 7 ψυχοφάρμακα που τον καθιστούν προσωρινά αβλαβή εντός του συστήματος...
