του Βασίλειου Γρ. Παπαδακη*
«Η Εποχή του Προέδρου Χάρυ Τρούμαν πέρασε ανεπιστρέπτως. Η Ελλάδα πρέπει εφεξής να εδράζεται στις δικές της δυνάμεις για να επιζήσει ως έθνος - κράτος. Οι Η.Π.Α. τα τελευταία χρόνια έχουν υποστεί αλλεπάλληλες ήττες και κινδυνεύουν να χάσουν τη μάχη επιρροής σε σημαντικές περιοχές του κόσμου. Εξήλθαμε ηττημένοι από το Βιετνάμ, εγκαταλείψαμε τη Νοτιοανατολική Ασία, τον Ειρηνικό και την Ανατολική Μεσόγειο. Αφήσαμε την πρωτοβουλία των κινήσεων στους αντιπάλους μας».
Αυτά υπεγράμμισε με έμφαση ο Ελληνοαμερικανός π. Αντιπρόεδρος των Η.Π.Α. Σπύρος ‘Αγκνιου- Αναγνωστόπουλος, Βαλτιμόρη (1918-1996), σε αποκλειστική συνέντευξη, Εφημερίς «Ακρόπολις», 30 Απριλίου, 1977.
Οι ραγδαίες και απρόβλεπτες εξελίξεις, εν τω παρόντι χρόνω, στο Αιγαίο, Κύπρο, Θράκη και τα όμορα κράτη των Βαλκανίων, καθιστούν την προ σαράντα δύο ετών συνέντευξη, επίκαιρη και άκρως ενδιαφέρουσα. Είναι επιτακτική και αδήριτος ανάγκη, αφενός η στρατιωτική θωράκιση του κράτους και αφετέρου η σύμπνοια και συνεργασία όλων των πολιτικών δυνάμεων, για την αντιμετώπιση των σημερινών «φίλων» και αυριανών εχθρών. Η Ελλάδα είναι δυσπόρθητη. «Αν θέλεις ειρήνη, να προετοιμάζεσαι για πόλεμο» Βεγέτιος, βυζαντινός λόγιος.
Η συνέντευξη:
Ακρόπολις: κ. Άγκνιου ποιος είναι ο σκοπός της επισκέψεως σας στην Ελλάδα?
Απάντηση: Έχω επισκεφθεί την Ελλάδα πέντε φορές. Βρίσκομαι στην Αθήνα με τη σύζυγο μου για διακοπές. Θα μείνουμε μερικές ημέρες για να δούμε το γιό, την εγγονή και τη νύφη μας η οποία είναι Ελληνοαμερικανίδα. Είχαμε να τους δούμε πάνω απ’ ένα χρόνο. Οι δουλειές μου με υποχρεώνουν να ταξιδεύω ανά τον κόσμο.
Ερώτηση: Όταν ήρθατε στην Ελλάδα το 1971, συναντηθήκατε με το Γεώργιο Παπαδόπουλο στη βίλα του στο Ψυχικό. Τι είπατε στη δίωρη συζήτηση σας?
Απάντηση: Συζητήσαμε για την Ατλαντική Συμμαχία και τις Ελληνοτουρκικές σχέσεις. Δεν μπορώ να σας πω περισσότερες λεπτομέρειες γιατί τότε εκπροσωπούσα επισήμως τις Η.Π.Α. με την ιδιότητα του αντιπροέδρου. Έθιξα το θέμα των εκλογών στην Ελλάδα. Προσπάθησα να πείσω το Γεώργιο Παπαδόπουλο να προκηρύξει εκλογές το συντομότερο δυνατό. Απάντησε ότι είναι νωρίς για εκλογές. Επέμεινα, λέγοντας ότι μπορεί να είναι πολύ αργά όταν το απεφάσιζε γιατί οι Έλληνες δεν μπορούν να ζήσουν χωρίς κοινοβουλευτική δημοκρατία. Δυστυχώς δεν μπόρεσα να τον μεταπείσω αλλά ούτε να εκμαιεύσω κάποια δέσμευση ως προς την ημερομηνία των εκλογών.
Ερώτηση: Ως αντιπρόεδρος των Η.Π.Α. είχατε τη δύναμη να επηρεάσετε την εξωτερική πολιτική υπέρ της Ελλάδας?
Απάντηση: Όχι, δεν ήμουν σε θέση γιατί όπως γνωρίζετε ο αντιπρόεδρος δεν έχει ουσιαστική δύναμη. Έχει βέβαια γόητρο η αντιπροεδρία αλλά δεν παίζει κανένα ρόλο στη διαμόρφωση της εξωτερικής πολιτικής. Ο πρόεδρος είναι ο αρχιτέκτων της εξωτερικής πολιτικής. Σε συνεργασία με το Κονγκρέσσο καθορίζει τις σχέσεις με τ’ άλλα κράτη. Στο σημείο αυτό θέλω ν’ ανοίξω μία παρένθεση και να πω ότι έχουν γίνει πολλές παρεξηγήσεις ως προς τη θέση του Αντιπρόεδρου των Η.Π.Α. που κατείχα κατά τη διάρκεια της επταετίας. Την εποχή εκείνη η Αμερική έδιδε μεγάλη σημασία στην εδραίωση της Ατλαντικής Συμμαχίας. Για το λόγο αυτό επισκέφθηκα επισήμως την Ελλάδα και την Τουρκία, μέλη του ΝΑΤΟ.
Ερώτηση: Στις τελευταίες εκλογές υπήρχε διάχυτη η εντύπωση ότι με τη νίκη των Δημοκρατικών θ’ άλλαζε η εξωτερική πολιτική των Η.Π.Α. κυρίως σ΄ ό,τι αφορά Αιγαίο και Κύπρο. Τι έχετε να πείτε?
Απάντηση: Η εξωτερική πολιτική των Η.Π.Α. δεν αλλάζει από ημέρα σε ημέρα ούτε από τετραετία σε τετραετία. Είναι ανεδαφικό να πιστεύει κανείς ότι η εξωτερική πολιτική μπορεί να επηρεαστεί από ένα ρεπουμπλικανο η δημοκρατικό πρόεδρο. Αλλαγές στις διακρατικές σχέσεις μπορούν να προκληθούν μόνο αν συμβεί ένα σημαντικό παγκόσμιο γεγονός. Θεωρώ ότι η εξωτερική πολιτική του Προέδρου Τζίμυ Κάρτερ θα είναι δίκαιη και αντικειμενική. Προσωπικά φέρομαι μεροληπτικώς υπέρ των ελληνικών θέσεων και απόψεων λόγω της καταγωγής μου.
Ερώτηση: Μπορεί η Ελλάδα να υπολογίζει, όπως παλαιότερα, στην αρωγή των Η.Π.Α.? Μήπως πρέπει να γίνουμε πιο πραγματιστές?
Απάντηση: Μεταξύ Ελλήνων και Αμερικανών πολιτών υπάρχει αδιάρρηκτη φιλία. Μεταξύ κυβερνήσεων υπάρχει μία διαφορετική σχέση. Η Ελλάδα δεν πρέπει να βασίζεται στην Αμερική όπως επί προεδρίας Τρούμαν, όταν ήταν παγκόσμια στρατιωτική δύναμη. Εφεξής πρέπει να στηρίζεται στα δυό της πόδια για να επιζήσει ως κράτος.
Ερώτηση: Είναι η Ελλάδα έτοιμη να υποστηρίξει τα σύνορά της ενάντια μιας Τουρκικής εισβολής?
Απάντηση: Δεν πιστεύω ότι η Τουρκία θα επιχειρήσει να επιτεθεί κατά της Ελλάδας. Ένας πόλεμος μεταξύ των δύο χωρών θα επιφέρει οικονομική δυσπραγία και κοινωνική καταρράκωση. Δε θ’ αποτολμήσει ένα τέτοιο εγχείρημα.
Ερώτηση: κ. Άγκνιου έχετε τίποτε άλλο να προσθέσετε?
Απάντηση: Εκτιμώ την ευκαιρία που μου έδωσε η εφημερίδα σας να τοποθετηθώ και να πω τα πράγματα όπως τα γνωρίζω και τα αισθάνομαι. Είναι η πρώτη συνέντευξη που παραχωρώ σ’ ελληνική εφημερίδα μετά την παραίτηση μου από την αντιπροεδρία των Η.Π.Α. Έχουν δημοσιευθεί πολλά που είναι αναληθή, επίσης έχουν ειπωθεί πολλά κι’ έχουν γίνει πολλές εικασίες. Τα όσα αναγράφηκαν στις εφημερίδες για την οικονομική βοήθεια της κυβέρνησης Νίξον προς το καθεστώς στερούνται υποστάσεως.
Ο Σπύρος Άγκνιου δεν εισακούσθη. Εκλογές το 1971, δεν έγιναν λόγω της αρχομανίας και παρελκυστικής τακτικής του αρχιπραξικοπηματία Γεώργιου Παπαδόπουλου (1919-1999), με αποτέλεσμα την ανατροπή του από τον έτερο πραξικοπηματία Δημήτριο Ιωαννίδη (1923-2010) και την εισβολή των Τούρκων στη Μεγαλόνησο, 20 Ιουλίου 1974. Εγκληματικό επιστέγασμα του αιώνιου διχασμού των Ελλήνων, νερό στο μύλο των Τούρκων.
Οι εν τοις πράγμασι δεν πρέπει να θεωρούν δεδομένη την Αμερικανική επικουρία. Οι Η.Π.Α., όπως κάθε κράτος, φροντίζουν πρωτίστως τα του οίκου τους. Προωθούν έμμεσα η άμεσα μόνο τα δικά τους συμφέροντα. Στις διακρατικές σχέσεις ισχύει των Λατίνων νομομαθών το «do us des» = δίνω για να δώσεις. Τα λόγια του Ηρόδοτου (484-410 π.Χ.) εκφράζουν το πνεύμα της εποχής. «Δεν είναι κανείς τόσον ανόητος να προτιμά τον πόλεμο από την ειρήνη». Κι’ όμως υπάρχουν αρχηγίσκοι με διπλό εγώ, που προτιμούν τον πόλεμο.
Επακολούθημα: Ο Σπύρος Άγκνιου μετείχε στην Κυβέρνηση του Ρεπουμπλικανού Ρίτσαρντ Νίξον (1913-1994), την περίοδο 1968-1974. Παρητήθη το 1973. Ένα χρόνο αργότερα, 1974, παραιτείται ο Ρίτσαρντ Νίξον, υπόθεση Γουοτεργκέιτ. Τον διαδέχεται στην Προεδρία 1974-1977, ο Τζέραλντ Φορντ (1913-2006). Στη συνέχεια εκλέγεται Πρόεδρος 1977-1981, ο Δημοκρατικός Τζίμυ Κάρτερ (1924 -).
*Δημοσιογράφος, Επίτιμο μέλος Ενώσεως Ευρωπαίων Δημοσιογράφων
