Οσοι εμπλέκονται στην εταιρική κατασκοπία είναι πιο επιτυχημένοι και πιο πολυάσχολοι από ποτέ εξαιτίας ενός συνδυασμού παραγόντων που θα πρέπει να δημιουργούν συναγερμό.
Ο ανταγωνισμός της Κίνας και της Ρωσίας με τις ΗΠΑ τις πιέζει να προχωρήσουν σε πιο τολμηρές κινήσεις στην προσπάθεια να αποκτήσουν μυστικά δυτικών εταιρειών. Αλλά η ταυτόχρονη εξάπλωση εργαλείων κατασκοπίας (συσκευών κινητής, ψηφιακά δεδομένα κ.τλ.) και η μεταμοντέρνα σκέψη έχει επίσης επιτρέψει ακόμα και σε ένα χαμηλόβαθμο στέλεχος να διαθέτει τόσο τα μέσα, όσο και το κίνητρο να βρει και να κλέψει τεράστιες ποσότητες πληροφοριών.
Αυτές οι απειλές από μόνες τους αξίζουν προσοχής. Είναι όμως, εξίσου κρίσιμο να καταλάβουμε πως ευθυγραμμίζονται προκειμένου να συλλάβουμε πλήρως τον αυξανόμενα επιτακτικό και πολυπαραγοντικό κίνδυνο που αντιμετωπίζουν σήμερα επιχειρήσεις και οργανισμοί.
Τεχνολογία: Ο υποκινητής
Η πρόοδος της τεχνολογίας έχει εν πολλοίς αποδειχτεί θείο δώρο για τους κατάσκοπους. Ιδιαίτερα το διαδίκτυο τους έχει επιτρέψει να χακάρουν στόχους από απόσταση και να μαζεύουν τεράστιες ποσότητες πληροφοριών από δεδομένα ανοικτού κώδικα. Εχει επίσης βοηθήσει προσπάθειες συλλογής πληροφοριών από ανθρώπους επιτρέποντας τους να εντοπίσουν, προσεγγίσουν και -σε κάποιες περιπτώσεις- ακόμα και να κάνουν την αρχική προσέγγιση σε δυνητικούς παράγοντες σε εταιρείες-στόχους, τόσο από απόσταση, όσο και ομαδικά.
Η τεχνολογική πρόοδος έχει επίσης διευκολύνει σημαντικά την διαδικασία απόσπασης δεδομένων από τις εταιρείες. Εχει περάσει η εποχή που αντίγραφα εγγράφων περνούσαν κρυφά ή φωτογραφίζονταν σε ένα γραφείο από ειδικές φωτογραφικές μηχανές. Οι σημερινοί κατάσκοποι μεταδίδουν ευαίσθητες πληροφορίες απλά μέσω email ή «κατεβάζοντας» κλεμμένα αρχεία είτε σε εξωτερικές συσκευές αποθήκευσης ή σε CDs και κάρτες SD που κρύβονται εύκολα.
Τα αμέτρητα τεχνολογικά εργαλεία, τα οποία βρίσκονται πλέον στην κατοχή του οποιουδήποτε, επιτρέπουν επίσης στους πράκτορες να προσαρμόζουν γρήγορα τις τεχνικές τους ανάλογα με τις αλλαγές στα πρωτόκολλα ασφαλείας. Η Apple, για παράδειγμα, απενεργοποίησε τα USB ports στα εταιρικά κομπιούτερ αφότου ανακάλυψε το 2018 ότι κάποιος κατάσκοπος στο πρόγραμμα αυτόνομου οχήματος «κατέβασε» στοιχεία σε ένα «στικάκι». Μετά από αυτό ένας δεύτερος πράκτορας χρησιμοποίησε το κινητό του τηλέφωνο για να φωτογραφήσει τα ίδια έγγραφα από την οθόνη του, αλλά συνελήφθη.
Ταυτόχρονα, η ψηφιοποίηση των δεδομένων και η ευρεία χρήση φορητών υπολογιστών και συσκευών σημαίνει επίσης ότι ευαίσθητα δεδομένα μπορεί να βρεθούν -και να κλαπούν- σχεδόν οπουδήποτε. Σε καθημερινή βάση, πολλοί εργαζόμενοι μεταφέρουν μαζί τους, συχνά ακούσια, μεγάλες ποσότητες ιδιωτικών πληροφοριών.
Πολλοί άνθρωποι δεν γνωρίζουν πόσα πολύτιμα δεδομένα έχουν στα χέρια τους και ότι το να αφήσουν μια συσκευή σε ένα δωμάτιο ξενοδοχείου χωρίς φύλαξη είναι «πρόσκληση» για όσους ασχολούνται με την βιομηχανική κατασκοπία. Πολλές εταιρείες αναγνωρίζουν τον κίνδυνο όταν πρόκειται για συγκεκριμένες χώρες, όπως η Ρωσία και η Κίνα, και θέτουν περιορισμούς στο τι μπορούν να μεταφέρουν οι υπάλληλοί τους, όταν ταξιδεύουν σε τέτοια μέρη. Ωστόσο η απειλή είναι αυξανόμενα «κινητή» (χάρις στην τεχνολογία) και οι κατάσκοποι δρουν όπου μπορούν να εξασφαλίσουν την πληροφορία.
Το 2018 το κινεζικό υπουργείο εθνικής ασφάλειας προσπάθησε να στρατολογήσει έναν μηχανικό της GE Aviantion στο Οχάιο. Όταν ο τελευταίος είπε στον κινέζο που χειρίστηκε την υπόθεση ότι δεν μπορούσε να μεταφέρει τον εταιρικό φορητό υπολογιστή στην Κίνα, ο τελευταίος του είπε ότι θα μπορούσαν να συναντηθούν στις Βρυξέλλες. Δυστυχώς για τον κινέζο, οδηγούταν σε παγίδα και συνελήφθη πάραυτα. Σε κάθε περίπτωση, η υπόθεση δείχνει πως η τεχνολογία έχει κάνει κρίσιμες πληροφορίες αυξανόμενα ευάλωτες.
Κίνα και Ρωσία: Οι επιτιθέμενοι
Το γεγονός ότι Κινέζοι και Ρώσοι συμπεριφέρονται τόσο επιθετικά σε ότι αφορά την εταιρική κατασκοπεία δεν πρέπει να προκαλεί έκπληξη. Αμφότερες έχουν ανοικτά πει ότι σκοπεύουν να φτάσουν σε τεχνολογική ισοτιμία και να ξεπεράσουν τη Δύση (ειδικά τις ΗΠΑ) με οποιοδήποτε μέσο που έχουν στη διάθεσή τους. Ειδικότερα η Κίνα, έδωσε το σήμα όταν ξεκίνησε το πρόγραμμα «863» το 1986. Από τότε το Πεκίνο συνεχίζει τις κατασκοπευτικές δραστηριότητες μέσω των προγραμμάτων «Made in China 2025» και «Thousand Talents».
Σοβιετικοί και Ρώσοι αξιωματούχοι στο χώρο των πληροφοριών έχουν στοχεύσει με επιθετικό τρόπο στη δυτική τεχνολογία ήδη από τη δεκαετία του 1940, οπότε κλάπηκαν τα σχέδια για πυρηνικά όπλα του αμερικανικού πρότζεκτ «Manhattan». Οι κινήσεις τους, όμως, έγιναν αυξανόμενα επιθετικές τα τελευταία χρόνια. Το 2014 οι ΗΠΑ επέβαλαν κυρώσεις κατά της Ρωσίας αφότου η τελευταία προχώρησε στην προσάρτηση της Κριμαίας. Ως αντίδραση, η Μόσχα διάταξε την ρωσική βιομηχανική βάση, υποβοηθούμενη από τις κυβερνητικές υπηρεσίες πληροφοριών, να αναπτύξουν 77 κρίσιμες τεχνολογίες, και μάλιστα το ανακοίνωσαν και επίσημα.
Η συγκέντρωση εταιρικών μυστικών δεν είναι κάτι νέο για τις κινεζικές ή τις ρωσικές μυστικές υπηρεσίες. Τώρα, όμως, το κάνουν σε μεγαλύτερη κλίμακα και περισσότερο ξεδιάντροπα από ποτέ άλλοτε. Ο όγκος των προσπαθειών αντανακλάται στον αυξανόμενο αριθμό διώξεων για βιομηχανική κατασκοπία, ειδικά όσων αφορούν κινέζους (όπως στις προαναφερθείσες υποθέσεις της GE Aviation και της Apple). Φυσικά Κινέζοι και Ρώσοι δεν είναι οι μοναδικές απειλές, ειδικά υπό το πρίσμα της εξάπλωσης των τεχνολογικών μέσων. Είναι, ωστόσο, οι περισσότερο επιζήμιες.
Μεταμοντερνισμός: Ο υπερασπιστής
Κίνα και Ρωσία καθώς και άλλοι «παίκτες» στην βιομηχανική κατασκοπία θα στρατολογήσουν υπαλλήλους ως κατασκόπους. Δεν προέρχονται, όμως, όλες οι απειλές από εξωτερικούς παράγοντες. Βλέπουμε επίσης μια αυξανόμενη σειρά υποθέσεων στις οποίες insiders έχουν αποφασίσει να κλέψουν πολύτιμες πληροφορίες τις οποίες είτε θα πουλήσουν-διαρρεύσουν είτε θα χρησιμοποιήσουν ως «όπλο» για να εξασφαλίσουν εργασία σε ανταγωνιστή. Είτε το κίνητρο είναι προσωπικό, είτε επειδή στρατολογήθηκαν, ο μεταμοντέρνος τρόπος σκέψης τους βοηθά να δικαιολογήσουν την πράξη τους.
Στην εγκυκλοπαίδεια Britannica ο «μεταμοντερνισμός» ορίζεται ως «ένα κίνημα στα τέλη του 20ου αιώνα το οποίο χαρακτηρίζεται από ευρύτερο σκεπτικισμό, υποκειμενισμό ή σχετικισμός. Μια ευρύτερη υποψία για τους λόγους και μια οξεία ευαισθησία στο ρόλο της ιδεολογίας στη διεκδίκηση και διατήρηση πολιτικής και οικονομικής δύναμης». Ο ισχυρισμός ότι η αλήθεια είναι υποκειμενική έχει γίνει ευρύτερα αποδεκτή στην επιστημονική κοινότητα και τα δυτικά εκπαιδευτικά συστήματα. Ως αποτέλεσμα είναι εμφανής σε σχεδόν κάθε πτυχή των δυτικών κοινωνιών.
Τα αισθήματα αυξανόμενα επικρατούν έναντι των γεγονότων σήμερα, καθώς η έννοια του τι είναι «σωστό» και «αληθινό» γίνεται σχετική, τόσο ώστε το 2016 το αγγλικό λεξικό της Οξφόρδης ονόμασε τη λέξη «μετα-αλήθεια» (post true) ως τη λέξη της χρονιάς. Τα παραπάνω έχουν ευρύτερες επιπλοκές σε θέματα ασφαλείας. Οι εργαζόμενοι μπορούν τώρα να επιλέξουν δεδομένα, ανεξάρτητα από το εάν είναι ακριβή ή σχετικά με τα θέματα με τα οποία απασχολούνται, για να δικαιολογήσουν κάποια παράνομη δραστηριότητα, inside trading, κλοπές ή συγκρούσεις συμφερόντων.
Ο κίνδυνος όμως αυτού του κόσμου «μετα-αλήθειας» βρίσκει εξαιρετική εφαρμογή στην βιομηχανική κατασκοπία, καθώς οι εταιρείες δεν μπορούν πια να εξαρτώνται σε ένα γενικό πλαίσιο επίσημων κανόνων για να αποτρέψουν την κλοπή ευαίσθητων δεδομένων. Δεν έχει σημασία αν κάποιος δεν ξέρει όλη την ιστορία ή καταλήγει σε λάθος συμπέρασμα. Το γεγονός ότι «αισθάνθηκαν» ότι κάτι είναι λάθος είναι αρκετός λόγος για να επιτρέψει αντίποινα. Με άλλα λόγια, αν πιστεύω ότι ο εργοδότης είναι «κακός», είναι λάθος να δράσω εναντίον του;
Ο μεταμοντερνισμός έπαιξε ρόλο όταν ο πρώην αμερικανός στρατιωτικός Chelsea Manning και το πρώην στέλεχος της υπηρεσίας πληροφοριών Edward Snowden αποφάσισαν να κλέψουν απόρρητες κυβερνητικές πληροφορίες ως αντίδραση σε αυτό που θεωρούσαν σφάλμα. Σε κάθε μια από αυτές τις περιπτώσεις χρησιμοποιήθηκε η δημόσια μετάδοση των στοιχείων αντί της αξιοποίησης του επίσημου καναλιού του πληροφοριοδότη για να γίνουν γνωστές οι ανησυχίες τους στις αρμόδιες αρχές.
Ο συνδυασμός αυτού του τρόπου σκέψης με ολίγη από παραδοσιακή απληστία ή πιθανά κάποια επαγγελματικά παράπονα και έχεις την τέλεια συνταγή για βιομηχανική κατασκοπία. Εν τω μεταξύ, υπάρχουν περισσότερα μέρη στα οποία μπορούν να βρεθούν στοιχεία, περισσότερα εργαλεία για να κλαπούν και περισσότεροι Ρώσοι και Κινέζοι αξιωματούχοι της αντικατασκοπίας που πληρώνουν αδρά γι’ αυτό.
Ο παραπάνω συνδυασμός εξηγεί το γιατί έχουμε μπει σε μια εποχή πρωτοφανούς κινδύνου βιομηχανικής κατασκοπίας, γεγονός που καθιστά ακόμα πιο κρίσιμο να εξασφαλίσουν οι επιχειρήσεις ότι τα συστήματά τους είναι σε θέση να ανταπεξέλθουν στις προκλήσεις.
*πρώτη δημοσίευση: www.euro2day.gr
