του Αθανάσιου Χ. Παπανδρόπουλου
Ποτέ στη μακραίωνη ιστορία του, ο άνθρωπος δεν είχε τόσο εύκολη, γρήγορη και πληθωρική πρόσβαση σε πληροφορίες και γνώσεις. Με αυτές τις τελευταίες να διπλασιάζονται κάθε επτά με οκτώ χρόνια παράλληλα όμως να μεταφέρονται και να διαδίδονται με απίστευτη ταχύτητα.
Στο μέτρο έτσι που η ψηφιακή τεχνολογία αναπτύσσεται και το Διαδί-κτυο μπαίνει πλέον για καλά στην καθημερινή ζωή των ανθρώπων, οι τρόποι πλουτισμού και κοινωνικής ανόδου αλλάζουν κατά τρόπο όντως επαναστατι-κό. Η ανάπτυξη της τεχνητής νοημοσύνης, όπως έγραψε και ο μελλοντολό-γος Άλβιν Τόφλερ, δημιουργεί προϋποθέσεις γρήγορου «εκδημοκρατισμού των αγορών και των κεφαλαίων». Είναι δηλαδή μια πρόκληση για τους αν-θρώπους της εξουσίας που θέλουν απέναντί τους υπηκόους και όχι πολίτες.
Βασικός όρος όμως για την μετατροπή μιας κοινωνίας σε άβουλους, φοβισμένους, παθητικούς και άκριτους υπηκόους, είναι η αλλοίωση της πλη-ροφόρησης ή ακόμα και η εξόντωση της τελευταίας ώστε να εμποδιστεί η παραγωγή γνώσεων.
Ταυτόχρονα όμως, με την πληροφόρηση, όπως υποστηρίζει ο καθη-γητής Φιλοσοφίας κ. Τάκης Τζαμαλίκος, ο άνθρωπος επιδιώκει μιαν εμβά-θυνση της αυτογνωσίας του. Διότι η συμμετοχή του ανθρώπου στα γεγονότα που τον περιβάλλουν, φέρει στο φως σημαντικές παραμέτρους της υπάρ-ξεώς του.
Για τους ανθρώπους του ζόφου έτσι, είναι ανάγκη να ατονήσουν τα κριτήρια με τα οποία ο άνθρωπος αξιολογεί τις πληροφορίες που δέχεται. Σε καμμιά περίπτωση οι πληροφορίες δεν πρέπει να καλλιεργούν την αναζήτη-ση γνώσεων, γιατί έτσι υπάρχει ο κίνδυνος ανάπτυξης του κριτικού πνεύμα-τος. Κατά συνέπεια, έχει τεράστια σημασία στην εποχή μας η ποιότητα του δέκτη. Όσο πιο χαμηλή είναι αυτή η τελευταία, τόσο το καλύτερο για τους φο-ρείς του ζόφου. Μέσω του Διαδικτύου έτσι εκλεπτύνονται οι τρόποι χειραγώ-γησης του δέκτη και αύξησης της παθητικότητάς του. Όλο και περισσότερο συνεπώς, επιδιώκεται η σύγχρονη πληροφόρηση να στηρίζεται κατά μέγα μέρος της στην πρόκληση φόβων στον δέκτη, στην τόνωση της παθητικότη-τας του και στην εξουδετέρωση της σκέψης του μέσω της συνωμοσιολογίας.
Οι ειδικοί της αποπληροφόρηση και της επίπεδης προπαγάνδας, γνωρίζουν ότι σε μεγάλο βαθμό, ο σύγχρονος άνθρωπος δέχεται πληθώρα πληροφο-ριών, οι οποίες αφ’ εαυτές αναιρούν την δυνατότητα στοχασμού. Στις μέρες μας, κατά τον Τάκη Τζαμαλίκο, στη διαδικασία της πληροφόρησης έχει πε-ρισσότερη σημασία το να μιλούν για κάποιον ή για κάτι· πολύ λιγότερη ση-μασία έχει το τι λέγουν γι’ αυτόν. Οι Αμερικανοί ειδικοί συνηθίζουν να δίνουν σχετικά μια σοφή συμβουλή: Get talked about (= φρόνησε να μιλούν για σέ-να). Σημασία έχει η συχνότητα πού ακούγεται το όνομα, η συχνότητα πού εμ-φανίζεται η εικόνα σου στην τηλεόραση, η συχνότητα εμφανίσεως της φωτο-γραφίας σου στις εφημερίδες, το μέγεθος της φωτογραφίας κλπ. Μικρότερη σημασία έχει το τι λέγεται για σένα - αυτό, για τη σύγχρονη πληροφόρηση, είναι δευτερεύον. Διότι σήμερα δεν είναι καθόλου δύσκολο να υφανθεί ένας μύθος γύρω από κάποιο πρόσωπο (ικανότητες, στοιχεία, προσωπικότητας κλπ.), να διανεμη-θεί στην «αγορά» και να επιβληθεί σύμφωνα με τις αποτελεσματικές μεθό-δους πού διδάσκει το σύγχρονο marketing,
Ακριβώς το ίδιο ισχύει και για την αντίθετη περίπτωση. Η δολοφονία χαρακτήρων μέσω του Διαδικτύου είναι μια πολύ απλή και δυσάρεστη για το θύμα περίπτωση.
Η τακτική αυτή της πληροφόρησης έχει καταστεί αποτελεσματική, διότι λαμβάνει υπόψη της θεμελιώδη χαρακτηριστικά της αλλοτριωμένης σκέψης, υπό το κράτος της οποίας δρούν και αντιδρούν οι μάζες σήμερα. Ποιά είναι αυτά; Κυρίως το άρριζο και αβαθές των «απόψεων» της μάζας· γιατί είναι απόψεις πού έχουν εδραιωθεί εξαιτίας της επανάληψης και όχι χάρη σέ μιά λογικήν επεξεργασία και μιάν αυθεντική ψυχική μετοχή σ’ αυτές.
Επίσης, μετά από το βομβαρδισμό με πληροφορίες, οι πομποί τους πετυχαίνουν και την πολιτική αδιαφορία του δέκτη, ο οποίος βλέπει και ακού-ει για γεγονότα περί των οποίων αγνοεί σχεδόν τα πάντα.
Στην διαδικτυακή εποχή, οι οποίες εξόχως θετικές πλευρές της, εν μέ-ρει ακυρώνονται από τους εχθρούς της γνώσης.
Η πληθώρα πληροφοριών όχι απλώς δεν μορφώνει, αλλά, περαιτέρω, αμορφοποιεί το εγώ και του δολοφονεί την εσωτερική ζωή. Το πρόσωπο χά-νει τη δωρεά της ιδιαίτερής του ταυτότητας και αφανίζεται μέσα στην άμορφη μάζα. Tο άτομο παραμένει ανενεργό στο όποιο ερέθισμα, ακριβώς επειδή η συνάντηση με την «πληροφορία» λαμβάνει χώρα εκτός αυτού, σε περιβάλλον αυτόχρημα αλλοτριωμένο και άμορφο.
Φαίνεται πλέον καθαρά ότι, ενώ η καθαρή γνώση είναι ένας από τους συντελεστές που αίρουν το άτομο στο υπαρξιακό του ύψος, αντίθετα η «πλη-ροφορία», ως εκφυλισμένη μορφή γνώσης, αποσπασματική και αβαθής, κα-θίσταται καθ’ αυτήν ένα πρόβλημα, διότι περιάγει το εγώ στην έσχατη αλλο-τρίωση.
Ιδού και το νέο όπιο των λαών.
