των Αγγελικής Ψαρρού, Βασίλη Κακούρη, Γεωργίας- Ευαγγελίας Καραγιάννη, Δημήτρη Βαστάρδη, Κίμωνα- Αλέξη Κοκκινάρη και Κωνσταντίνου Λίκα*
«Και βέβαια διαχειριζόμαστε περίπου πάνω από 4.500 πλοία και είμαστε στις 5 πρώτες θέσεις και στα φορτηγά πλοία και στα πετρελαιοφόρα και στα LNG και LPG. Άρα σαν Έλληνες πηγαίνουμε πάρα πολύ καλά.», απόσπασμα λόγου της Κας Δανάης Μπεζαντάκου για το Marie Claire Power Trip 2019. Στην κορυφή η ελληνική ναυτιλία συνεχίζει να βρίσκεται, διατηρώντας παράλληλα σταθερή τη θέση της στη Λευκή Λίστα του ΙΜΟ, ανταποκρινόμενη θετικά στις διεθνείς ναυτιλιακές υποχρεώσεις της.
Η Ελλάδα κατέχει μια πολύ καλή θέση στη ναυτιλία παγκοσμίως και έχει αποκτήσει τη φήμη που της αναλογεί, διότι τα ελληνικά πλοία εκτός των τυπικών, τηρούν και τις προαιρετικές υποχρεώσεις και δημιουργούν άριστα καταρτισμένους αξιωματικούς. Σύμφωνα με σχετικά στοιχεία της Ελληνικής Επιτροπής Ναυτιλιακής Συνεργασίας του Λονδίνου, ο ελληνόκτητος στόλος εμφανίζει μέσο όρο ηλικίας πλοίων –από το 2009- 11,9 χρόνια. Αυτό οφείλεται σε μεγάλες επενδύσεις των Ελλήνων εφοπλιστών σε νέα πλοία υψηλών προδιαγραφών. Αυτός, επομένως, ο παράγοντας συντελεί και στις υψηλές επιδόσεις της ελληνικής Ναυτιλίας, καθιστώντας την παγκόσμιο πρότυπο. Έτσι σήμερα η Ελλάδα είναι πρώτη δύναμη στα bulkers, ελέγχοντας το 23,12% του παγκόσμιου στόλου πλοίων χύδην ξηρού φορτίου. Δεύτερη στα δεξαμενόπλοια (Tanker) μεταφοράς LNG (υγροποιημένου φυσικού αερίου) και τρίτη στα πλοία μεταφοράς εμπορευματοκιβωτίων (containership).
Όπως προκύπτει από τα δεδομένα των ετήσιων αποτελεσμάτων του Paris MoU, ακολουθούν οι αναλύσεις για το έτος 2018 αναφορικά με τις επιθεωρήσεις σε πλοία τύπου Gas carrier και Oil tanker αντιστοίχως. 14 gas carriers που φέρουν την Ελληνική σημαία υπέστησαν αντικείμενο επιθεώρησης, εκ των οποίων στα 2 εντοπίστηκαν συνολικά και για τα δύο 3 ελλείψεις. Ουδέν πλοίο κρατήθηκε. Το 2017 εκλέχθηκαν 9 πλοία, άνευ ελλείψεων. Η αύξηση στις ελλείψεις επαφίεται στην αύξηση του δείγματος επιθεώρησης, καθώς αυξήθηκαν οι επιθεωρήσεις γενικά το 2018.
Σχετικά με τα oil tankers που φέρουν την Ελληνική σημαία, το 2018 είχαν ελεγχθεί 132 πλοία, εκ των οποίων τα 34 εντοπίστηκαν με συνολικά 125 ελλείψεις, 3 εκ τις οποίες αποδείχτηκαν κρατίσημες (detainable deficiencies) και 7 λόγω ελλείψεων στην τήρηση του ISM. Μόνο 1 πλοίο κρατήθηκε. Ποσοστό κράτησης: 0,76%. Το 2017 υπήρξαν 162 επιθεωρήσεις, με 43 πλοία να παρουσιάζουν συνολικά 109 ελλείψεις, με 5 από τις οποίες να είναι κρατίσημες και 7 λόγω ελλείψεων στην τήρηση του ISM. 3 πλοία κρατήθηκαν, με αποτέλεσμα το ποσοστό κράτησης να ανέλθει στο 1,85%.
Η γενική τάση είναι διττή. Αφενός μεν παρατηρείται μία αύξηση τόσο στον αριθμό των επιθεωρήσεων, όσο και στον αριθμό των ταυτοποιηθέντων ελλείψεων, αλλά με ταυτόχρονη μείωση στα detainable deficiencies. Αυτό έγκειται στην εντατικοποίηση των επιθεωρήσεων στα πλοία τόσο ποιοτικά αλλά και ποσοτικά. Πολύ δε περισσότερο, παρατηρούμε και μία βελτίωση της ποιότητας της ελληνικής ναυτιλίας, ιδίως δε όταν τα ποσοστά κράτησης στα εν λόγω είδη πλοίων σχεδόν υποδιπλασιάστηκε το 2018 vis-a-vis το 2017.
Γενικά, η ναυτιλία της χώρας μας απέδωσε υπέρ του αρτίου. Εάν εξετάσουμε τα στατιστικά για όλα τα πλοία που φέρουν την Ελληνική σημαία, ο 2017 κρατήθηκαν το 2,68% των πλοίων που υπέστησαν αντικείμενο επιθεώρησης, οι οποίες ανήλθαν στις 299. Από αυτές, οι 106 παρουσίασαν ελλείψεις. Συνολικά καταγράφηκαν 405 ελλείψεις, εκ των οποίων οι 31 ήταν κρατήσιμες και 18 λόγω ελλείψεων στην τήρηση του ISM. Κρατήθηκαν 8 πλοία. Το 2018 το ποσοστό κράτησης υποδιπλασιάστηκε σχεδόν στο 1,1%, με 273 επιθεωρήσεις, εκ των οποίων οι 97 ήταν με ελλείψεις, οι οποίες ανήλθαν στις 402, με 13 κρατίσημες και 24 λόγω ελλείψεων στην τήρηση του ISM. Κρατήθηκαν μόνο 3 πλοία.
Συγκρίνοντας με τα αποτελέσματα του 2017, διαπιστώνεται πως έχει αυξηθεί σημαντικά ο έλεγχος των επιθεωρήσεων των πλοίων. Οι λόγοι που συγκλίνουν σε αυτό είναι ποικίλοι:
1. Στο πρόσφατο παρελθόν εκατοντάδες πολίτες έχασαν τη ζωή τους σε ναυτικές τραγωδίες πορθμείων (Estonia, Herald of Free Enterprise και Εξπρές Σάμινα) τόσο στην Ευρώπη όσο και στην Ασία, κάτι που σε συνδυασμό με την εκτεταμένη προβολή αυτών των δυστυχημάτων από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης εντατικοποίησε την πίεση τόσο προς τους αρμόδιες κρατικές δομές όσο και προς τις εταιρίες διαχείρισης των πλοίων για μεγαλύτερη διασφάλιση των ταξιδιών.
2. Επί πολλές δεκαετίες, οι ακτές σε ολόκληρο τον κόσμο υφίστανται τις ολέθριες συνέπειες της ρύπανσης λόγω της ατυχηματικής ή σκόπιμης απόρριψης πετρελαίου ή παραπροϊόντων του, από πλοία (Εxxon Ωaldez, BP deapwater horizon κ.α.) με την πρόληψη να φαντάζει ως μόνη λύση για την εξάλειψη τέτοιων καταστάσεων.
3. Η μεταφορά επικίνδυνων φορτίων είναι συχνότερη από ποτέ. Ως επικίνδυνα φορτία θεωρούνται τα πάσης φύσεως χημικά καθώς και τα ορυκτά καύσιμα των οποίων η παγκόσμια ζήτηση αυξάνεται γραμμικά κάθε χρόνο με αποτέλεσμα να αυξάνονται και οι ανάγκες για μεταφορά τους δια θαλάσσης. Η αύξηση του ποσοστού των επικίνδυνων φορτίων ως προς το σύνολο των μεταφερόμενων αγαθών απαιτεί και την αντίστοιχη αύξηση των μέτρων που στοχεύουν στην αποφυγή ατυχημάτων.
4. Τα τελευταία χρόνια η παγκοσμιοποίηση έχει οδηγήσει σε αύξηση του παγκόσμιου εμπορίου, γεγονός που με τη σειρά του είχε ως αποτέλεσμα τη σημαντική ανάπτυξη της ναυτιλίας. Η αύξηση του αριθμού των πλοίων που ταξιδεύουν στις θάλασσες του κόσμου οδηγεί αναπόφευκτα στην αύξηση της πυκνότητας της θαλάσσιας κυκλοφορίας, γεγονός που συμβάλει σημαντικά στην πρόκληση ναυτικών ατυχημάτων τα τελευταία χρόνια. Όσο αυξάνεται η θαλάσσια κυκλοφορία, τόσο εντείνεται και η ανάγκη για αυξημένη επιτήρηση της ασφάλειας της ναυσιπλοΐας.
5. Τα πλοία που τα μεταφέρουν αγαθά αυξάνονται σε αριθμό και μεγαλώνουν σε όγκο. Μεγαλύτερος αριθμός πλοίων αυτομάτως συνεπάγεται και μεγαλύτερο αριθμό ελέγχων. Το ίδιο ισχύει και με την αύξηση του μεγέθους των πλοίων καθώς σε ένα μεγαλύτερο σε όγκο πλοίο οι παράγοντες που μπορούν να προκαλέσουν κάποιο ατύχημα είναι περισσότεροι.
6. Η χρήση νέων τεχνολογιών και μορφών επικοινωνίας βοηθούν σημαντικά τόσο στην παρακολούθηση των πλοίων όσο και στην αποτελεσματικότητα των ελέγχων, καθώς πλέον απαιτούν πολύ μικρότερο χρόνο για την πραγματοποίησή τους μιας και πλέον δίνεται η δυνατότητα για έλεγχο ενός σημαντικά μεγαλύτερου εύρους παραμέτρων.
7. Η προστασία του περιβάλλοντος είναι ένα από τα μείζονα ζητήματα που απασχολούν τη διεθνή κοινότητα τη τελευταία δεκαετία και σίγουρα η ναυτιλία δε θα μπορούσε να έμενε ανεπηρέαστη από αυτό. Η εντατικοποίηση των ελέγχων στα πάσης φύσεως πλοία είναι από τα πρώτα μέτρα που υιοθετήθηκαν με στόχο την αποτελεσματικότερη προστασία του περιβάλλοντος τόσο από κάθε μορφή ρύπανσης όσο και από την άσκοπη κατανάλωση φυσικών πόρων.
8. Συνέπεια όλων των παραπάνω είναι η θέσπιση αυστηρότερων νομοθετικών πλαισίων που διέπουν την κατασκευή και λειτουργία των πλοίων. Νομοθετικά πλαίσια που στις περισσότερες φορές θεσπίζουν αναλυτικά και τις διαδικασίες ελέγχου και περιλαμβάνουν αυστηρές κυρώσεις για πλοιοκτήτες, διαχειρίστριες εταιρίες και πληρώματα, για τις περιπτώσεις παραβίασης των περιορισμών-κανονισμών.
9. Στο δυτικό κόσμο με το πέρασμα των δεκαετιών η ανθρώπινη ζωή αποκτά μεγαλύτερη αξία σε σχέση με παλαιότερα και η μέριμνα για την προστασία της επιβάλει την αύξηση των ελέγχων ασφαλείας στα διάφορα εργασιακά περιβάλλοντα, πόσο μάλλον σε ένα κατεξοχήν επικίνδυνο περιβάλλον όπως ένα πλοίο.
10. Αξίζει να σημειωθεί πως το σύνολο της ναυτιλιακής κοινότητα (πλοιοκτήτριες εταιρίες, ναυτικοί, ασφαλιστικές εταιρίες, ναυλωτές, σημαίες, κτλ), αν όχι αποζητά, σίγουρα θεωρεί τους ελέγχους καλοδεχούμενους καθώς τα αποτελέσματά τους αποτελούν μια μορφή πιστοποίησης του εκάστοτε πλοίου. Επίσης οι έλεγχοι και τα αποτελέσματά τους μπορούν εύκολα να θεωρηθούν ως ένας από τους μοχλούς πίεσης που οδηγούν σε μείωση του οικονομικού ρίσκου για όλους τους εμπλεκόμενους ενός ταξιδιού, στην βελτίωση του συνόλου των προσφερόμενων υπηρεσιών, καθώς και στην αναβάθμιση των συνθηκών εργασίας και διαβίωσης των ναυτικών.
*μέλη του YES Forum
