του Δημήτρη Ζοπουνίδη*
Στις αρχές του 2020, κανείς δε φανταζόταν ότι θα μπορούσε τόσο εύκολα και άμεσα να διαταραχθεί η κανονική ροή της ζωής του πλανήτη. Πάραυτα, ήδη από την αρχή του έτους, την εμφάνιση του έκανε ένας ιός που είχε αντίθετη άποψη. Η συνέχεια είναι πάνω-κάτω γνωστή. Βρισκόμαστε στα μέσα Μαρτίου και ο επονομαζόμενος COVID-19 έχει απλώσει τα πλοκάμια του στις περισσότερες χώρες του κόσμου , έχοντας καταγράψει πολλαπλά κρούσματα και θανάτους. Όλοι οι κλάδοι της καθημερινότητάς μας και μη έχουν επηρεαστεί (κοινωνία, οικονομία, εκπαίδευση, αθλητισμός, πολιτισμός, μεταφορές) με αναβολές, ακυρώσεις και ματαιώσεις σπουδαίων γεγονότων και εκδηλώσεων.
Η Περίπτωση των Αερομεταφορών
Ο αμέσως επηρεαζόμενος κλάδος είναι ο αεροπορικός. Αυτό συμβαίνει καθώς οι επιβάτες ακυρώνουν μαζικά τα ταξίδια τους υπό τον φόβο της εξάπλωσης του ιού και της ενδεχόμενης ασθένειάς τους. Έτσι, οι αεροπορικές εταιρίες έχουν μία τεράστια πρόκληση να αντιμετωπίσουν ώστε να εξασφαλιστεί και να διατηρηθεί η κερδοφορία τους και η ομαλή συνέχιση του πτητικού τους έργου. Παρακάτω θα αναλυθούν οι άμεσες και οι έμμεσες επιπτώσεις που υπέστη ο κλάδος. Ορισμένα παραδείγματα αεροπορικών εταιρειών και η στρατηγική τους απέναντι στο ζήτημα αυτό θα παρουσιαστούν στη συνέχεια.
Εξέλιξη μετοχών κορυφαίων Εταιρειών στην Ευρώπη: Σημαντική Πτώση
Μειώσεις παρατηρούνται στις τιμές των μετοχών των μεγαλύτερων αεροπορικών εταιρειών όπως και συμμαχιών, σε σύγκριση με τον προηγούμενο μήνα.
Πιο συγκεκριμένα, σύμφωνα με την γαλλική εφημερίδα Les Echos (13/03/2020):
Air France-KLM: 9,54 (12/02/2020)
(-55%) 4,26 (12/03/2020)
Lufthansa: 15,37 (12/02/2020)
(-43%) 8,76 (12/03/2020)
IAG (αεροπορική συμμαχία): 7,61 (12/02/2020)
(-50%) 3,79 (12/03/2020)
Ryanair: 15,76 (12/02/2020)
(-34%) 10,35 (12/03/2020)
Easy Jet: 17,22 (12/02/2020)
(-48%) 9,01 (12/03/2020)
Αναστολή πτητικού και Επιχειρησιακού έργου
Οι περισσότεροι αερομεταφορείς, βλέποντας τη χαμηλή έως μηδαμινή ζήτηση σε ορισμένους προορισμούς, αποφάσισαν την αναστολή των πτήσεων προς αυτούς. Αρχικά, από και προς την Ηπειρωτική Κίνα και ιδιαίτερα την επαρχία Wuhan, στην οποία δημιουργήθηκε ο ιός. Αυτό επεκτάθηκε σε ολοένα και περισσότερα δρομολόγια προς άλλες χώρες εκτός Ασίας. Παράλληλα διάφορα κράτη, απαγόρευσαν πτήσεις από/προς Κίνα και τους γείτονες της. Σημαντικό κρίνεται το διάγγελμα Τραμπ, που απαγορεύει τις πτήσεις από Ευρώπη προς Αμερική. Παράλληλα σοβαρά προβλήματα παρατηρούνται σε όλα σχεδόν τα τηλεφωνικά κέντρα των εταιριών αφού όλοι οι επιβάτες καλούν για την αλλαγή ή ακύρωση των εισιτηρίων τους.
Τρεις από τις κορυφαίους Ευρωπαϊκούς αερομεταφορείς προέβησαν στα εξής δραστικά μέτρα:
Lufthansa: Προχώρησε στην ακύρωση 23.000 πτήσεων (προς Βόρεια Ιταλία και συγκεκριμένους Ευρωπαϊκούς προορισμούς) καθώς και την καθήλωση 25 αεροσκαφών μακρινών αποστάσεων. Παράλληλα ζήτησε στήριξη από τη Γερμανική κυβέρνηση για την αντιμετώπιση της κρίσης. Ο CEO της εταιρείας, δήλωσε πως αν συνεχιστεί έτσι η κατάσταση, θα μείνουν στο έδαφος τα 2/3 του στόλου δηλαδή περίπου 190 αεροσκάφη. Επίσης αγνόησε το διάγγελμα Τραμπ και θα συνεχίσει κανονικά τη λειτουργία της από/προς Αμερική. Παρόμοια μέτρα έχουν λάβει η Austrian Airlines, η Swiss International Airlines η οποία μάλιστα θα καθηλώσει τον μισό στόλο της, καθώς και η Brussels Airlines ως θυγατρικές της Lufthansa.
Air France: Από 5 Μαρτίου έχει αναστείλει τις πτήσεις προς την Ηπειρωτική Κίνα ενώ από 14 Μαρτίου έως 3 Απριλίου έχει προχωρήσει στην ακύρωση των πτήσεων από/προς Ιταλία. Εκτιμάται ότι θα αναστείλει συνολικά 3.600 πτήσεις. Το Παρίσι δήλωσε πως θα στηρίξει μέσω χρηματοπιστωτικών οργανισμών την εταιρεία, δια στόματος του Γάλλου ΥΠΟΙΚ, αφού μέρος της κατέχει και το Γαλλικό δημόσιο. Την ίδια αντίδραση απέναντι στην οδηγία της Ουάσιγκτον με τον κορυφαίο γερμανικό αερομεταφορέα θα έχει και ο γαλλικός αφού θα συνεχίσει κανονικά το πτητικό έργο προς Αμερική.
British Airways: η μεγαλύτερη αεροπορική εταιρία του Ηνωμένου Βασιλείου αποφάσισε να διακόψει σχεδόν 300 δρομολόγια από Λονδίνο (Heathrow και Gatwick) προς Νέα Υόρκη, Ιταλία, Γαλλία, Γερμανία, Αυστρία, Βέλγιο, Ιρλανδία, Ελβετία και Αλβανία. Παράλληλα, ήρθε σε συνεννόηση με στελέχη του Υπουργείου Τουρισμού και του ΕΟΤ για την κοινή αντιμετώπιση και δράσεις για την αντιμετώπιση των προβλημάτων που θα επηρεάσουν την φετινή τουριστική κίνηση.
Αναλόγως έχουν κινηθεί σχεδόν όλες οι αεροπορικές της Ευρώπης με κύρια δράση την ακύρωση των πτήσεων και την καθήλωση των αεροσκαφών τους καθώς και την απόρριψη των rebooking fees , την λεγόμενη επιπλέον χρέωση (penalty) όταν ο επιβάτης αλλάζει την αρχικώς επιλεγμένη ημερομηνία της πτήσης του.
Πτώχευση της Flybe και ο κίνδυνος για 2 Ευρωπαϊκές
Η βρετανική αεροπορική εταιρεία που εκτελούσε το 40% των πτήσεων του εσωτερικού δικτύου στο Ηνωμένο Βασίλειο είχε λάβει οικονομική βοήθεια ύψους 113 εκ. δολαρίων από τη Βρετανική κυβέρνηση πριν ένα δίμηνο και ήταν στο στάδιο της ανάκαμψης. Ο COVID-19 είχε αντίθετη άποψη και έτσι μετά από την τρομερά χαμηλή ζήτηση , αναγκάστηκε να βάλει λουκέτο, κάτι που οδηγεί σε 2.000 περίπου απολύσεις.
Ταυτόχρονα, το μεγαλύτερο κίνδυνο για τη βιωσιμότητα τους αντιμετωπίζουν η Alitalia, η οποία έχοντας πτωχεύσει έλαβε βοήθεια από την Ιταλική κυβέρνηση καθώς και η Norwegian, η οποία παρουσιάζει κυρίως ζημιές εδώ και καιρό.
Η περίπτωση των EMIRATES, KLM, QANTAS
Η πρώτη (κρατικός αερομεταφορέας του Ντουμπάι) ανήγγειλε πως θα καθυστερήσει την ενσωμάτωση στον στόλο της των Airbus A380 , αφού έχει γειώσει 20 από αυτά. Η δεύτερη (εθνικός αερομεταφορέας της Ολλανδίας) θα αποσύρει πρόωρα από τον στόλο της τα Boeing 747 (είχε σκοπό να το κάνει το 2021). Η τρίτη (εθνικός αερομεταφορέας της Αυστραλίας) δήλωσε και αυτή πως θα καθυστερήσει την παράδοση των σύγχρονων Airbus A350.
Ειδικοί αναλύουν πως ο COVID-19 μπορεί να στείλει τα Airbus A380 (μεγαλύτερο αεροσκάφος στον κόσμο) σε πρόωρη απόσυρση, αφού ήδη σταμάτησε η παραγωγή του.
Άδεια αεροσκάφη: «GHOST FLIGHTS» και χρονοθυρίδες (TIME-SLOTS)
Ο οικονομικός αντίκτυπος του ιού στις αερομεταφορές είναι το χάσιμο του 1/3 της αξίας του (70 δις δολάρια) με βάση τις 20 κορυφαίες εισηγμένες αεροπορικές παγκοσμίως (Reuters).
Οι αεροπορικές εταιρίες παρά την ακύρωση μεγάλου όγκου των πτήσεων τους, εξακολουθούν να πετούν σε ορισμένες γραμμές ακόμη και αν τα αεροσκάφη αναχωρούν σχεδόν άδεια(!). Θα αναλογιστεί κανείς, πως αυτό από όλες τις απόψεις είναι ακατανόητο. Ειδικά από οικολογικής απόψεως, βρίσκεται κόντρα στις διεθνείς δράσεις για την μείωση της εκπομπής των ρύπων και την εξάλειψη της κλιματικής αλλαγής (βλ. σχετικό άρθρο:
https://www.europeanbusiness.gr/page.asp?pid=6089). Από την πλευρά τους όμως, ανησυχούν για τις λεγόμενες «χρονοθυρίδες», δηλαδή την εκτέλεση του δρομολογίου “ακριβώς στην ώρα του”, όπως αυτό έχει δηλωθεί. Αυτές είναι δυσεύρετες και ακριβές οπότε καμία εταιρία δε θέλει να τις απωλέσει. Η Ursula von der leyen, πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στην προσπάθεια της να διευκολύνει τις εταιρείες, δήλωσε: «Η Επιτροπή θα υποβάλει ταχέως νέα νομοθεσία σχετικά με τους χρόνους χρήσης αεροδρομίων. Θέλουμε να είναι ευκολότερο για τις αεροπορικές εταιρείες να διατηρούν τις θέσεις τους σε αερολιμένες ακόμη και αν δεν εκτελούν πτήσεις με αυτά τα slots λόγω της μείωσης της κυκλοφορίας. Πρόκειται για ένα προσωρινό μέτρο, βοηθά όμως τόσο την αεροπορική βιομηχανία, όσο και το περιβάλλον μας».
Ο Chief της ΙΑΤΑ (Διεθνής Ένωση Αερομεταφορών), δήλωσε στο πρακτορείο Reuters πως υπάρχει ο κίνδυνος πολλές εταιρείες να διακόψουν τη λειτουργία τους. Επισημαίνει παράλληλα, πως η απώλεια των εσόδων μπορεί να αγγίξει τα 113 δις δολάρια ( πριν το διάγγελμα Τραμπ ). Έτσι αναμένεται πως μετά από αυτό, ίσως αυξηθεί το ποσό.
Η περίπτωση της χώρας μας: AEGEAN AIRLINES
Ανεπηρέαστος δε θα μπορούσε να μείνει βεβαίως ο κλάδος στη χώρα μας. Μάλιστα σε μία περίοδο όπου είχε ξεκινήσει πολύ καλά, ήδη από τον Δεκέμβριο του 2019. Ο μεγαλύτερος αερομεταφορέας της χώρας έχει κληθεί να δείξει τα αντανακλαστικά του απέναντι στις γρήγορες εξελίξεις της διεθνούς πραγματικότητας. Μέχρι τώρα, οι κινήσεις της, κρίνονται ικανοποιητικές, λογικές και ουσιαστικές δεδομένου ότι πρέπει να εξασφαλιστεί η βιωσιμότητα και η κερδοφορία της επιχείρησης.
Παράλληλα επιβάτες ζητούν την αλλαγή ή την ακύρωση των εισιτηρίων τους. Ετσι, δόθηκε η δυνατότητα επιλογής μεταγενέστερης ημερομηνίας online. Όσον αφορά την πτητική της λειτουργία, έχει προβεί στην ακύρωση δρομολογίων από/προς Ιταλία και στην μείωση δρομολογίων σε αριθμό. Αυτό συμβαίνει με στόχο τα αεροπλάνα να απογειώνονται όσο πιο γεμάτα γίνεται, δηλαδή να ανεβαίνει ο δείκτης πληρότητας της εταιρείας (load factor). Μάλιστα, ο συγκεκριμένος για την Aegean το 2019 διαμορφώθηκε στο 85% (αρκετά υψηλός) ενώ τώρα έχει μειωθεί σημαντικά. Όλα αυτά έρχονται σε μία περίοδο όπου η εταιρία έχει προβεί σε μία επένδυση αγοράς νέων σύγχρονων οικολογικών αεροσκαφών Airbus A320/321neo. Με τους σωστούς χειρισμούς και λαμβάνοντας πάντα υπόψη τον ανθρώπινο παράγοντα, θα μπορέσει να γίνει η απόσβεση του υψηλού αυτού ποσού, απλώς ίσως χρειαστεί να γίνει αναδιοργάνωση στους χρόνους που είχαν τεθεί. Οι επόμενοι μήνες είναι κομβικοί για την εξέλιξη πάνω σε αυτό το κομμάτι. Επίσης, αναμένεται να δούμε και συνέπειες στο πρόγραμμα που είχε ανακοινώσει η εταιρεία για την αναβάθμιση του αεροδρομίου Θεσσαλονίκης ως κόμβο με νέα δρομολόγια, νέο lounge και ένα ακόμη μόνιμο αεροσκάφος ως βάση του στον Διεθνές Αερολιμένα «Μακεδονία».
Ταυτόχρονα με την Aegean έχουν λάβει ανάλογα μέτρα και άλλες ελληνικές αεροπορικές εταιρείες όπως η Sky Express και η Ellinair.
Μένει να δούμε πως θα εξελιχθεί όλη αυτή η κατάσταση, ελπίζοντας πως θα λάβει τέλος το συντομότερο δυνατόν, τόσο για τους επιβάτες όσο και για τις αεροπορικές.
Έως τότε χρειάζεται να είμαστε όλοι προσεκτικοί, δρώντας με αίσθημα ατομικής-κοινωνικής ευθύνης για να διαφυλάξουμε το πολυτιμότερο αγαθό, αυτό της υγείας!
*Φοιτητής στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας, Τμήμα Οργάνωσης και Διοίκησης Επιχειρήσεων
