των Κωνσταντίνου Ζοπουνίδη και Δημήτρη Μπατάκη*
Η εμφάνιση και εξάπλωση του νέου ιού COVID-19, συνιστά απειλή αλλά ίσως και ευκαιρία για την παγκόσμια υγεία και για τα συστήματα υγείας εν γένει. Συνεπώς ένα πρόβλημα δημόσιας υγείας που έπληξε μια περιοχή της Κίνας κατέστη παγκόσμιο ζήτημα, το οποίο υπεισέρχεται σε όλους τους τομείς της οικονομικής, κοινωνικής αλλά και πολιτικής ζωής. Μπορεί να αποτελέσει τον πρόδρομο για τον ψηφιακό μετασχηματισμό του ελληνικού συστήματος υγείας.
Ως εκ τούτου, είτε πρόκειται για καταστάσεις πανδημιών, όπως η κρίση με τον κορωνοϊό, ή για τη γήρανση του πληθυσμού, ή για τα τεράστια κόστη για την έρευνα και ανάπτυξη νέων φαρμάκων, ή για τις χαμηλές δημόσιες δαπάνες, ο κλάδος της υγείας βρίσκεται αντιμέτωπος με πολλές και διαφορετικές προκλήσεις και καλείται να τις αντιμετωπίσει. Εάν αυτός ο στόχος δεν πετύχει, θα δυσκολεύεται να παρέχει ολοκληρωμένες και καθολικές υγειονομικές υπηρεσίες στους πολίτες, εντείνοντας τις πιέσεις στα νοσοκομεία και τα συστήματα υγείας. Μια από τις πολύ σημαντικές μεταρρυθμίσεις που καλείται ο κλάδος της υγείας να εφαρμόσει είναι στις νέες ψηφιακές τεχνολογίες. Όπως και στη βιομηχανία, έτσι και στην υγεία οι ψηφιακές τεχνολογίες της 4ης βιομηχανικής επανάστασης έρχονται να αλλάξουν τα δεδομένα και δημιουργούν αυξημένες προσδοκίες με βασικό αποδεκτή τον ασθενή.
Τα πλεονεκτήματα του ψηφιακού μετασχηματισμού στην υγεία
Τα πλεονεκτήματα του ψηφιακού μετασχηματισμού καταγράφονται ήδη σε πολλές χώρες της Ε.Ε. Για παράδειγμα, αυξάνεται θεαματικά η ικανοποίηση των ασθενών ( 95%) , μειώνεται δραματικά το κόστος (έως 70%) των υπηρεσιών υγείας εξ αποστάσεως συγκριτικά με μια τυπική ιατρική συνεδρία, βελτιώνεται η αντιμετώπιση ασθενών στα επείγοντα, μειώνεται η διάρκεια νοσηλείας / θεραπείας, κλπ.
Ουσιαστικά η χρη?ση των ψηφιακών τεχνολογιών μπορεί να διευκολυ?νει την προσβασιμο?τητα των πολιτω?ν στο συ?στημα υγει?ας και βελτιω?νει τη δια?γνωση, ω?στε να εφαρμοστει? πιο αποτελεσματικη? θεραπει?α. Παρα?λληλα, καθιστα? δυνατη? την α?μεση ανταλλαγη? ιατρικω?ν δεδομε?νων μεταξυ? ιδιωτω?ν γιατρω?ν, διαγνωστικω?ν κε?ντρων και νοσοκομει?ων, εξοικονομει? πο?ρους και χρο?νο στο ιατρικο? και διοικητικο? προσωπικο?, επιταχυ?νει την καταβολη? των αποζημιω?σεων, αυξα?νει την αποδοτικο?τητα των ασφαλιστικω?ν υπηρεσιω?ν, ενω? αποτρε?πει πλασματικε?ς συνταγογραφη?σεις ακριβω?ν σκευασμα?των
Με τη βοήθεια της ψηφιακής τενχολογίας ο ασθενη?ς μπορει? να επικοινωνει? εξ αποστα?σεως με ιατρικο? και νοσηλευτικο? προσωπικο? επειγο?ντων περιστατικω?ν με?σω τηλεφωνικη?ς κλη?σης, γραπτου? μηνυ?ματος, βιντεοκλη?σης. Με τον τρο?πο αυτο?, παρε?χονται υπηρεσι?ες υγει?ας εκτο?ς του χω?ρου του νοσοκομει?ου και εξασφαλι?ζεται ε?γκαιρη δια?γνωση και ευχερε?στερη και ισο?τιμη προ?σβαση των ασθενω?ν στο συ?στημα υγει?ας. Επιπλε?ον, βελτιω?νεται η αποδοτικο?τητα των τμημα?των των επειγο?ντων περιστατικω?ν με αποσυμφο?ρηση και ομαλο?τερη ροη? εξυπηρε?τησης.
Ο ασθενής στο επίκεντρο και το «Έξυπνο Νοσοκομείο»
Και φυσικά, για τους ίδιους τους ασθενείς, όλα τα παραπάνω, σε συνδυασμό με ακριβέστερη εξατομίκευση, ομαλή ροή των ασθενών εντός των νοσοκομείων, επιτρέπουν μια συνολικά καλύτερη εμπειρία. Στο «Έξυπνο Νοσοκομείο» αξιοποιούνται διασυνδεδεμένες συσκευές (IoT) οδηγώντας σε υπέρβαση των «φυσικών ορίων» του χώρου του νοσοκομείου και επιτρέποντας κατά αυτόν τον τρόπο την παροχή απομακρυσμένης ιατρικής περίθαλψης. Παράλληλα, εμφυτεύσιμες ή «φορετές» συσκευές (wearables), επιτρέπουν την παρακολούθηση ασθενών σε πραγματικό χρόνο.
Η υγεία στην 4η βιομηχανική επανάσταση και το ελληνικό σύστημα υγείας
Περαιτέρω, η αύξηση της χρησιμοποίησης της ψηφιακής τεχνολογίας, αλλά και η απόκτηση προσθέτου ιατροτεχνικού εξοπλισμού πρέπει να τεθεί επί τάπητος. Αυτό βεβαία σημαίνει και σταδιακή κάλυψη του χρηματοδοτικού κενού το οποίο έχει προκληθεί στο σύστημα υγείας λόγω της κρίσης. Είναι ενδεικτικό ότι η κατά κεφαλήν δημόσια δαπάνη υγείας σε όρους κοινής αγοραστικής δύναμης στην Ελλάδα μειώθηκε από 1.807 ευρώ το 2010 σε 1.348 το 2018 τη στιγμή που την ίδια περίοδο στην επίσης δοκιμαζόμενη από την κρίση Πορτογαλία αυξήθηκε από το 1.764 σε 1901 ευρώ. Ενώ σε προηγμένα συστήματα υγείας υπερβαίνει τα 4.000 ευρώ. Ενώ αξίζει να αναφερθεί ότι ως χώρα είμαστε χαμηλά και ως προς την ψηφιοποίηση (23οι σε λύσεις ψηφιακής υγείας, 26οι σε ηλεκτρονικούς φακέλους ασθενών, 25οι στην ανταλλαγή πληροφοριών υγείας). Συμφώνα με τα παραπάνω κρίνεται επιτακτική η μετάβαση του συστήματος υγείας στη ψηφιακή εποχή. Tέλος, η υγεία ήταν και είναι δικαίωμα κάθε πολίτη όπου θα πρέπει να ενδυναμώσει την ισότιμη πρόσβαση στις υπηρεσίες που χρειάζεται κάθε ασθενής.
*Καθηγητής στο Πολυτεχνείο Κρήτης, Βασιλική Ακαδημία Οικονομικών & Χρηματοοικονομικών, Βασιλική Ευρωπαϊκή Ακαδημία των Δισακτόρων, Distinguished Research Professor at Audencia Business School, France και Υποψ. Δρ. Πολυτεχνείο Κρήτης, Μ.Sc LSE International Health Policy, M.Sc Health Economics and Management, Μέλος του Financial Engineering Laboratory
