του Κωνσταντίνου Ζοπουνίδη*
Ζούμε σε μια εποχή μεγάλων δεδομένων. Δισεκατομμύρια δεδομένων πέφτουν σαν βροχή και οι περιουσίες γεννιούνται απο εργαλεία που επιτρέπουν να ταξινομήσουν, να ενορχηστρώσουν, να δώσουν προτεραιότητα και να αυτοματοποιήσουν τις πληροφορίες προκειμένου να προκαλέσουν προβλεπόμενες και προβλέψιμες συμπεριφορές. Είναι η εποχή του ψηφιακού συμπεριφορισμού. Ποιός καλύτερα από ένα υπολογιστή μπορεί να παρέχει συμαντικές πληροφορίες διασφαλίζοντας συσχετίσεις, σε λίγα χιλιοστά του δευτερολέπτου, μεταξύ εκατομμυρίων ή και δισεκατομμυρίων δεδομένων;
Ένα μεγάλο μέρος της κοινωνικής μας ζωής έχει ήδη καθοριστεί, καταχωριθεί, χαρακτηρίζεται από αυτά τα ψηφιακά ίχνη που ρίχνουμε εθελοντικά και ακούσια, με βάση τις κοινωνικές μας ανταλλαγές και τις διαδικτυακές διοικητικές διαδικασίες μας, σε ένα απύθμενο βαρέλι το οποίο ονομάζεται σύνεφο ή μεγάλα δεδομένα.
Η αυτόματη και ευφυής εκμετάλλευση των πληροφοριών ως απάντηση σε όλα τα προβλήματα, τρομοκρατία, οικονομική κρίση, υπερθέρμανση του πλανήτη, κορωνοιός. Πώς να αντισταθούμε στην έλξη μιας τεχνολογίας συσχέτισης πληροφοριών σε πραγματικό χρόνο, η οποία, εκτός από το να δίνει μια ψηφιακή αίσθηση στη ζωή μας, θα σώσει τον πλανήτη μας.
Αλγοριθμική Διακυβέρνηση
Με βάση την ανίχνευση πληροφοριών από αισθητήρες και άλλα συνδεδεμένα αντικείμενα, τα εργαλεία ανάλυσης θα μπορούσαν να διαδραματίσουν καθοριστικό ρόλο στην καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής και κυρίως του προβλήματος που κυριαρχεί στις μέρες μας, την εύρεση κατάλληλης θεραπείας και εμβολίου για τον Covid 19. Οι κυβερνήσεις συλλέγουν όσο το δυνατόν περισσότερα δεδομένα για ασφάλεια, έλεγχο, διαχείριση πόρων και βελτιστοποίηση δαπανών. Οι ιδιωτικές επιχειρήσεις συλλέγουν δεδομένα για μάρκετινγκ, διαφήμιση, εξατομίκευση των προσφορών τους και βελτίωση της διαχείρισης των αποθεμάτων τους. Επιπλέον, ο πειρασμός είναι μεγάλος για τους πολιτικούς, να βασίζονται σε αυτούς τους αλγόριθμους, για να δημιουργήσουν μια διακυβέρνηση βασισμένη όχι μόνο στην επίλυση προβλημάτων, αλλά την αντιμετώπιση των επιπτώσεών τους.
Ο Λευκορώσος συγγραφέας Evgeny Mozorov ονομάζει αυτό «αλγοριθμικός κανονισμός». Όλος αυτός ο ευφυής κόσμος μας παρουσιάζει μια ενδιαφέρουσα πολιτική επιλογή. Γιατί να βασιζόμαστε στους νόμους όταν υπάρχουν οι αισθητήρες. Ο όρος «Solutionism» αποτελεί ρεύμα σκέψης που προέρχεται από τη Silicon Valley που υπογραμμίζει την ικανότητα των νέων τεχνολογιών να επιλύουν τα μεγάλα προβλήματα του κόσμου, όπως πανδημία (Covid 19), ρύπανση, πείνα, έγκλημα. Προτρέπουν τους πολίτες να αποδεχτούν ότι η αστάθεια είναι ο κανόνας του παιχνιδιού, ότι οι βασικές αιτίες των προβλημάτων δεν είναι ούτε ανιχνεύσιμες ούτε προβλέψιμες, ότι η απειλή μπορεί να προβλεφθεί μόνο με την υπερ-καινοτομία και την υπέρ-επίβλεψη των εχθρών βελτιώνοντας την επικοινωνία.
Αλγόριθμοι και πολιτική υγείας
Αυτοί οι αλγόριθμοι θα γνωρίζουν την κατάσταση της υγείας μας πριν από εμάς, ποιον έχουμε συναντήσει και που πήγαμε. Η αλυσίδα της μόλυνσης θα περιοριστεί με τον τρόπο αυτό. Μια πρόοδος, εκτός από το ότι αυτοί οι ίδιοι αλγόριθμοι θα είναι ικανοί να αναλύσουν τη θερμοκρασία του σώματός μας, τους παλμούς της καρδιάς μας, τις συναισθηματικές αντιδράσεις μας ... Το τίμημα που θα πληρώσουμε για την ιατρική ασφάλεια θα είναι ότι οι κυβερνήσεις και οι οργανισμοί που διαχειρίζονται αυτούς τους αλγόριθμους, θα μας μάθουν καλύτερα από εμάς τους ίδιους, θα μπορούν να χειρίζονται τα συναισθήματά μας με ένα μεγάλο βαθμό ακρίβειας (παράδειγμα, η περίπτωση Cambridge Analytica). Για την αποφυγή τέτοιων προβληματικών, πρέπει να υπάρχει ένας αυτόνομος πληθυσμός, δηλαδή καλά πληροφορημένος με πολιτικά κίνητρα, ένας πληθυσμός που να μπορεί να καταλάβει και να αντιληφθεί τα κίνητρα των μέσων ενημέρωσης και των δημόσιων αρχών. Μέσα σε ένα πλαίσιο πολλαπλών πληροφοριών που πολλές φορές είναι αντιφατικές, απαξιωτικών πολιτικών, το κλειδί είναι η επιστημονική εκπαίδευση και γνώση που πηγάζει από ανεξάρτητα ιδρύματα όπως πανεπιστήμια, νοσοκομεία, μέσα ενημέρωσης. Μια κοινωνία που προσφέρει στους πολίτες της μια συμπαγή επιστημονική εκπαίδευση και ισχυρά ιδρύματα, θα διαχειριστεί πάντοτε καλύτερα μια πανδημία από μια αυταρχική χώρα, η οποία είναι καταδικασμένη να επιτηρεί ένα πληθυσμό χαμηλού βεληνεκούς. Όπως αναφέρει και ο Y. N. Harari, το αντίδοτο στης επιδημίες δεν είναι ούτε η απομόνωση, ούτε ο διαχωρισμός, αλλά η πληροφορία και η συνεργασία.
*Ακαδημαϊκός στο Πολυτεχνείο Κρήτης & Audencia Business School France, Βασιλική Ακαδημία Οικονομικών και Χρηματοοικονομικών, Βασιλική Ευρωπαϊκή Ακαδημία των Διδακτόρων
