των Κωνσταντίνου Ζοπουνίδη, Αιμίλιου Γαλαριώτη και Χρήστου Λεμονάκη*
Στο άρθρο αυτό προσεγγίζουμε τις επιδόσεις των χωρών για την αποτελεσματική αντιμετώπιση της πανδημίας με τη χρησιμοποίηση τριών πολυκριτήριων μεθόδων, της PROMETHEE (4η ανάλυση) και των TOPSIS (Huang και Υoon, 1981) και VICOR (Opricovic, 1998, Opricovic and Tzeng, 2004, 2007). Οι δύο τελευταίες χρησιμοποιούνται για λόγους σύγκρισης με την 4η ανάλυση των αποτελεσμάτων της PROMETHEE.
Μέθοδος TOPSIS
Η μέθοδος TOPSIS αναπτύχθηκε από τους Huang και Yoon (1981) ως μια εναλλακτική λύση της μεθόδου ELECTRE (βλ. Opricovic and G. H. Tzeng, Extended VIKOR method in comparison with outranking methods, European Journal of Operational Research, 178, 2007, 514-529). Η βασική έννοια αυτής της μεθόδου είναι ότι η επιλεγμένη εναλλακτική λύση πρέπει να έχει την πιο μικρή απόσταση από την αρνητική ιδανική λύση με τη γεωμετρική έννοια. Η μέθοδος υποθέτει ότι κάθε ιδιότητα αναπαρίσταται από μια μονότονα αυξανόμενη ή μειούμενη συνάρτηση. Αυτό καθιστά εύκολο τον εντοπισμό της ιδανικής και της αρνητικής ιδανικής λύσης. Κατά συνέπεια, η διάταξη προτίμησης των εναλλακτικών λύσεων παράγεται μέσω της σύγκρισης των ευκλείδειων αποστάσεων ανάμεσα στην εναλλακτική και στην ιδανική και αρνητική ιδανική λύση.
Μέθοδος VIKOR (τιμή V=0.5)
Η μέθοδος VIKOR (S. Opricovic, 1998, S. Opricovic and G. H. Tzeng, Compromise solution by MCDM methods: A comparative analysis of VIKOR and TOPSIS, European Journal of Operational Research, 156, 2004, 445-455) εστιάζει στην κατάταξη και την επιλογή από ένα σύνολο διαθέσιμων εναλλακτικών και προσδιορίζει μια λύση συμβιβασμού (compromise solution). Η λύση προσδιορίζεται βάσει της «εγγύτητας» από μια βέλτιστη ιδεατή λύση, χρησιμοποιώντας ως μέτρο αξιολόγησης την LLpp-μετρική με τη μορφή μιας συνάρτησης συνάθροισης. Αξίζει να σημειωθεί ότι, σε πολλές εφαρμογές, η μέθοδος VIKOR συγκρίνεται με τη μέθοδο TOPSIS. Η διαφορά τους εντοπίζεται στο ότι η μέθοδος TOPSIS λαμβάνει υπόψη αμφότερες τη θετική και την αρνητική ιδεατή λύση, ενώ η μέθοδος VIKOR εστιάζει μόνο στη θετική ιδεατή λύση.
Αποτελέσματα
Χρησιμοποιώντας τα 6 γνωστά κριτήρια:
Κρ1: Θάνατοι/Συνολικά Κρούσματα
Κρ2: Ανάρρωσαν/Συνολικά Κρούσματα
Κρ3: Σοβαρές Κρίσιμες Περιπτώσεις/Συνολικά Κρούσματα
Κρ4: Θάνατοι/Ανάρρωσαν
Κρ5: Συνολικά Κρούσματα/ Ανά εκατ. Κατοίκων
Κρ6: Συνολικοί Θάνατοι/ Ανά εκατ. Κατοίκων
Η παρουσίαση γίνεται σε δύο επίπεδα. Πρώτα συγκρίνουμε την 3η ανάλυση (30/4/2020) με την 4η ανάλυση (18/5/2020) με τη μέθοδο PROMETHEE, ώστε να εξετάσουμε συγκριτικά τις δύο χρονικές περιόδους. Για την Ελλάδα είναι σημαντικά ενδιαφέρουσα διότι από 4 Μαΐου άρχισε η σταδιακή άρση των περιοριστικών μέτρων.
Παρατηρήσεις
Επιγραμματικά παρουσιάζονται οι χώρες που βελτίωσαν και αυτές που επιδείνωσαν τη θέση τους.
Βελτίωση
Ισπανία από την 37η θέση στην 22η
Νορβηγία από την 39η θέση στην 28η
Ελβετία από την 41η θέση στην 37η
Κίνα από την 10η θέση στην 1η
Σλοβακία από την 6η θέση στην 2η
Δανία από την 19η θέση στη 13η
Ελλάδα από την 14η στη 12η
Αυστρία από τη 17η θέση στην 11η
Επιδείνωση
Νότια Κορέα από την 1η θέση στην 4η.
Σερβία από τη 18η θέση στην 21η.
Βουλγαρία από τη 16η θέση στην 25η.
Βόρεια Μακεδονία από τη 13η θέση στην 20η
Ιαπωνία από την 11η θέση στην 19η.
Η.Π.Α. από την 32η θέση στην 38η.
Γαλλία από την 35η θέση στη 40η.
Κύπρος από την 15η θέση στη 18η.
Για τη χώρα μας είναι πολύ σημαντική αυτή η μικρή βελτίωση διότι φαίνεται ότι παρά τη μερική άρση των μέτρων, αυτή βρίσκεται κοντά στις δέκα πρώτες θέσεις. Ακόμη, είναι ενθαρρυντικό η χώρα να βρίσκεται ψηλά στην κατάταξη διότι αυτό θα δώσει θετικά μηνύματα για τις χώρες που θα επιλέξουν την Ελλάδα για τις καλοκαιρινές διακοπές τους. Το μεγάλο στοίχημα είναι η 25η Μαΐου όπου θα ανοίξει ο κλάδος της εστίασης και των καφέ και λίγο αργότερα ο ξενοδοχειακός τομέας.
Η επόμενη ανάλυση που θα διεξαχθεί αρχές Ιουνίου θα δείξει αν η χώρα μπορεί να ανταπεξέλθει στις προκλήσεις και να παρουσιαστεί έτοιμη να δεχθεί τουρίστες από την Ευρώπη κυρίως και τον άλλο κόσμο.
Πολυκριτήρια σύγκριση
Στο επίπεδο αυτό συγκρίνουμε τις τρεις πολυκριτήριες μεθόδους μόνο για τη χρονική περίοδο 18 Μαΐου 2020. Ο συγκεντρωτικός πίνακας δείχνει τις κατατάξεις και των τριών μεθόδων με τις αποκλίσεις τους.
Δύο είναι οι μεγάλες αποκλίσεις μεταξύ των εναλλακτικών μεθόδων και της PROMETHEE. Οι περιπτώσεις Σερβίας και Βοσνίας Ερζεγοβίνης. Και στις δύο περιπτώσεις οι χώρες αυτές αναβαθμίζονται.
Συμπερασματικά, τα αποτελέσματα των τριών πολυκριτήριων μεθόδων είναι ενθαρρυντικά και η περαιτέρω ανάλυσή τους θα δώσει πιο εμπεριστατωμένα συμπεράσματα για τις επιδόσεις τους σε σχέση με την πανδημία. Για όλες τις χώρες αυτό που έχει σημασία , είναι η περίοδος μετά την άρση των περιοριστικών μέτρων. Μέχρι να βρεθεί μια αξιόπιστη θεραπεία ή ένα επιτυχημένο εμβόλιο, οι αναλύσεις των δεδομένων τους με αξιόπιστα επιστημονικά εργαλεία θα είναι το μόνο όπλο για την αντιμετώπιση του ιού.
*Ακαδημαϊκός Βασιλική Ακαδημία Οικονομικών& Χρηματοοικονομικών, Βασιλική Ευρωπαϊκή Ακαδημία των Διδακτόρων, Πολυτεχνείο Κρήτης & Audencia Business School, France και Καθηγητής Τμήμα Χρηματοοικονομικής – Assistant Dean for Research – Audencia Research –, President of the French Finance Association (Affi) και Επίκουρος Καθηγητής Τμήμα Διοικητικής Επιστήμης & Τεχνολογίας, Ελληνικό Μεσογειακό Πανεπιστήμιο
