των Αλεξίας Ναταλίας Παπούλια, Γεωργίας Ευαγγελίας Καραγιάννη, Γιώργου Μάριου Χαιρετάκη, Δημήτρη Βαστάρδη, Θεοδώρου Κουρέτα, Κίμωνα Κοκκινάρη και Μελίνας Βεϊσλλάρι*
Ο COVID-19 εντοπίστηκε για πρώτη φόρα στην πόλη Ούχαν της Κίνας τα τέλη Δεκέμβρη του 2019 και στις 11 Μαρτίου 2020 χαρακτηρίστηκε ως πανδημία από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ), τονίζοντας πως είναι η πρώτη πανδημία που προκαλείται από κορονοϊό. Σε διεθνές επίπεδο μέχρι και σήμερα έχουν παρατηρηθεί πάνω από 5.3 εκατομμύρια κρούσματα και 342 χιλιάδες θάνατοι με τις ΗΠΑ, το Ηνωμένο Βασίλειο και την Ιταλία ανάμεσα στις χώρες που έχουν τα περισσότερα καταγεγραμμένα θύματα από τον ιό.
Οι προβλέψεις για την Παγκόσμια Οικονομία
Βιώνοντας την υγειονομική κρίση λόγω του COVID-19 εύλογα θα αναρωτηθεί κανείς ποια είναι η επίδραση αυτής στην Παγκόσμια Οικονομία, καθώς τα διεθνή οικονομικά μεγέθη παρασύρονται από την κατάρρευση του υγειονομικού συστήματος. Τα απαραίτητα μέτρα για την προφύλαξη του παγκόσμιου πληθυσμού συνοδεύουν την οικονομία σε μια πτωτική πορεία, από την πρώτη στιγμή επιβολής τους. Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο σε έκθεση του Απριλίου, προειδοποιεί για μια ύφεση εφάμιλλη, ή και χειρότερη, από την κρίση του 2008. Βάσει σχετικών προβλέψεων για το τρέχον έτος, οι προηγμένες οικονομίες προβλέπεται ότι θα συρρικνωθούν κατά 6,1%. Παράλληλα, οι αναδυόμενες αγορές και αναπτυσσόμενες οικονομίες, με φυσιολογικά επίπεδα ανάπτυξης, προβλέπεται επίσης να έχουν ύφεση, που υπολογίζεται ότι θα κινηθεί στο 1,0%.
Οι επιπτώσεις στο παγκόσμιο εμπόριο και στους κυριότερους τομείς των Θαλασσίων Μεταφορών
Λαμβάνοντας υπόψιν ακόμα και τις πιο αισιόδοξες απόψεις, δεν μπορούν να αγνοηθούν οι οικονομικές επιπτώσεις σε όλο το φάσμα της οικονομίας σε κλάδους όπως στο Παγκόσμιο Εμπόριο και στην Ναυτιλία. Πιο συγκεκριμένα, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Εμπορίου (WTO) για το τρέχον έτος προβλέπει συρρίκνωση του παγκόσμιου εμπορίου που αναμένεται να κυμανθεί μεταξύ 13% και 32% στο χειρότερο σενάριο, με τη Βόρεια Αμερική και την Ασία να υποστούν το μεγαλύτερο αντίκτυπο από τη μείωση των εξαγωγών τους. Στην ίδια έκθεση αναφέρεται ότι το 2021 θα είναι η χρονιά ανάκαμψης του εμπορίου με τους ρυθμούς ανάπτυξης να εξαρτιούνται από παράγοντες που έχουν άμεσο αντίκτυπο στις οικονομία όπως η διάρκεια της πανδημίας καθώς και η αποτελεσματικότητα των μέτρων που θα λάβει η εκάστοτε χώρα.
Με το 90% του Παγκοσμίου Εμπορίου να διακινείται μέσω θαλάσσης ο Covid-19 επέφερε ευρεία αλλαγή σε όλη την αλυσίδα εφοδιασμού επιφέροντας πλήγμα στις Θαλάσσιες μεταφορές.
Αναλύοντας συνοπτικά τις τρεις μεγαλύτερες αγορές αναφορικά με την αγορά ξηρού φορτίου, εξακολουθεί να βρίσκεται σε περίοδο ύφεσης εν μέσω του κορονοϊού, με τα πλοία ξηρού φορτίου τύπου Panamax, Supramax και Handysize ωστόσο να δείχνουν συγκρατημένα σημάδια ανάκαμψης ως απόρροια της κατάστασης που επικρατεί στον μεγαλύτερο εισαγωγέα ξηρού φορτίου , την Κίνα, και τη στροφή σε διαφορετικά trades που θα επιφέρουν κέρδη.
Σε ότι αφορά τα δεξαμενόπλοια ,παρατηρείται μία ιδιαίτερα μειωμένη ζήτηση , περίπου κατά 1/3, λόγω των lockdowns με ταυτόχρονη υπερπροσφορά του μαύρου χρυσού, παρά την κόντρα Σαουδικής Αραβίας-Ρωσίας στις αρχές του χρόνου που έδειχνε ότι το 2020 θα ήταν μια κερδοφόρα χρονιά. Οι traders πλέον καταφεύγουν στη λύση των πλωτών αποθηκών , ακόμα και αν το κόστος είναι σημαντικά υψηλό, αφού ο χερσαίος αποθηκευτικός χώρος δεν μπορεί πια να καλύψει το σκοπό του. Χαρακτηριστικό γεγονός αποτελεί η μείωση των τιμών κατά 74% από τις αρχές του έτους που οδήγησε σε συμφωνία του OPEC και άλλων χωρών όπως η Ρωσία για περικοπές ύψους 9,7 εκατ. βαρελιών/ημέρα από τον Μάιο.
Τέλος, ανεπηρέαστη δεν θα μπορούσε να μείνει και η Ναυτιλία Γραμμών από τον COVID-19. Όπως χαρακτηριστικά αναφέρεται σε έκθεση της Sea-Intelligence, τον Απρίλιο πάνω από 212 ταξίδια ακυρώθηκαν στις αρχές του μήνα ενώ στα μέσα Μαρτίου είχαν ακυρωθεί μόνον 2 λόγω της πανδημίας , και αναμένεται ο αριθμός να αυξηθεί. Όταν οι πιο ισχυρές 15 εταιρείες της Liner ναυτιλίας τα τελευταία οκτώ χρόνια είχαν κέρδη $20,9 δισ. , είναι πιθανό η διαταραχή της Ναυλαγοράς να οδηγήσει σε απώλειες της τάξης των $23,4 δισ. στο χειρότερο σενάριο. Ήδη ο οίκος Moody’s κάνει λόγο για κρίση παρόμοια με αυτή της Hanjin Shipping το 2017.
Οι ναυτικοί στη πρώτη γραμμή πρόσωπο με πρόσωπο με την πανδημία
Άμεσο αντίκτυπο από το ξέσπασμα του ιού παρουσιάζει και στην καθημερινή ζωή των ναυτικών και την αλλαγή πληρωμάτων όπου έχουν περιοριστεί σε δραστικό βαθμό με αποτέλεσμα να είναι εγκλωβισμένοι στα πλοία τους και ανήμποροι να επιστρέψουν στους δικούς τους ανθρώπους. Σύμφωνα με το Διεθνές Ναυτιλιακό Επιμελητήριο(ICS) σε μηναία βάση θα πρέπει σε περισσότερους από 100.000 ναυτικούς να γίνεται η αλλαγή στα πλοία για να υπάρξει συμμόρφωση με τους κανονισμούς ασφαλείας. Με πάνω από 1,6 εκατομμύρια ανθρώπους να απασχολούνται στη θάλασσα ,οι ναυτικοί είναι η ψυχή και το σώμα της ναυτιλιακής βιομηχανίας που δεν σταμάτησαν να εργάζονται αντιμέτωποι τόσο με τους περιορισμούς και τους αυστηρότερους κανονισμούς στις πλειοψηφία των λιμανιών διεθνώς όσο και από τη ψυχική κούραση και το συσσωρευμένο άγχος από την αδυναμία επαναπατρισμού τους.
Αντίκτυπος στην Ακτοπλοΐα και στην Κρουαζιέρα
Ένας ξεχωριστός κλάδος της παγκόσμιας ναυτιλίας που πλήττεται σημαντικά και όπως όλα προμηνύουν θα συνεχίσει να πλήττεται για αρκετά μεγάλο χρονικό διάστημα εξαιτίας της πανδημίας του COVID-19 είναι κι αυτός της επιβατηγού ναυτιλίας. Το γεγονός ότι επιφορτίζεται με τη μεταφορά επιβατών και όχι φορτίων είναι αυτό που τη διαχωρίζει και την καθιστά πιο ευάλωτη στην παρούσα κατάσταση.
Τόσο η ακτοπλοΐα όσο και η βιομηχανία της κρουαζιέρας- τα δύο κύρια κομμάτια που συνθέτουν την επιβατηγό ναυτιλία - εξυπηρετούν ένα πολύ μεγάλο αριθμό επιβατών κάθε χρόνο. Ενδεικτικά σύμφωνα με προβλέψεις της Διεθνής Ένωση Εταιρειών Κρουαζιέρας (CLIA) αναφέρεται ότι το 2019 επέλεξαν να κάνουν κάποια κρουαζιέρα 30 εκατομμύρια άνθρωποι παγκοσμίως ενώ αντίστοιχα το λιμάνι του Πειραιά εξυπηρετεί 20 εκατομμύρια επιβάτες ακτοπλοΐας ετησίως. Η εξυπηρέτηση των επιβατών αυτών γίνεται με σύγχρονα υπερμεγέθη πλοία που σε ορισμένες περιπτώσεις μπορούν να φιλοξενήσουν έως 5500 επιβάτες.
Η συγκέντρωση ενός τόσο μεγάλου αριθμού επιβατών στον περιορισμένο χώρο ενός πλοίου που συνεπάγεται και τη συνεχή χρήση από όλους των κοινόχρηστων χώρων του πλοίου (εστιατόρια, σαλόνια, χώροι ψυχαγωγίας κα) , οδήγησε σε πολλές περιπτώσεις σε μεγάλη διασπορά του νέου ιού μεταξύ επιβατών στο πλοίο όπως η περίπτωση του ‘’ DIAMOND PRINCESS ‘’ στο οποίο καταγράφηκαν 712 κρούσματα, 14 θάνατοι εξαιτίας του ιού.
Τέτοιου είδους περιστατικά σε συνδυασμό με την σχεδόν καθολική απαγόρευση των ταξιδιών παγκοσμίως οδήγησαν σε εκμηδενισμό της ζήτησης τόσο στην ακτοπλοΐα όσο και στην κρουαζιέρα κάτι που αποτυπώνεται έκδηλα και στα χρηματιστηριακά ταμπλό με τις μετοχές των εταιρειών κρουαζιέρας να καταγράφουν πτώση έως και 80% από τον Ιανουάριο μέχρι σήμερα. Επιπλέον της μηδενικής ζήτησης, οι εταιρείες αναμένεται να καταβάλλουν σημαντικά ποσά στους πελάτες τους για ακυρώσεις-αποζημιώσεις και αν σε αυτά προστεθούν και οι τρέχουσες υποχρεώσεις των εταιρειών όπως η αποπληρωμή δανείων, δεν τίθεται θέμα μόνο κρίσης για αυτές τις εταιρείες - ζημιές άνω 70 δισ. δολαρίων για τις εταιρείες κρουαζιέρας σύμφωνα με προβλέψεις του προέδρου της Ένωσης Εφοπλιστών Κρουαζιερόπλοιων και Φορέων Ναυτιλίας, Θεόδωρο Κόντε- αλλά και θέμα επιβίωσης.
Τα παραπάνω σε συνδυασμό με τη μεγάλη αρνητική δημοσιότητα που δέχτηκε ο κλάδος κατά τις πρώτες εβδομάδες της πανδημίας και με το γεγονός ότι ο φόβος θα συνεχίσει να υπάρχει και μετά το τέλος της κρίσης προμηνύουν το μέλλον της επιβατηγού ναυτιλίας μάλλον δυσοίωνο. Πολλοί αναλυτές και άνθρωποι του χώρου επισημαίνουν πως χρειάζονται ριζικές αλλαγές στον τρόπο λειτουργίας του κλάδου όπως πχ να μειωθεί ο αριθμός των επιβαινόντων ανά πλοίο, ώστε να υπάρξει πλήρης ανάκαμψη της ζήτησης.
Τέλος είναι σαφές πως υπάρχει ανάγκη για μέτρα άμεσης οικονομικής στήριξης ώστε πολλές από τις εταιρίες να μπορέσουν να συνεχίσουν τη λειτουργία τους μέχρι να ανακάμψει η αγορά.
* YES Forum μέλη
**Πηγές: World Monetary Fund, World Trade Organization, Bimco, International Chamber of Shipping, Cruise Lines International Association, Reuters, Bloomberg, Ναυτικά Χρονικά, newmoney.gr
