του Frank Vogl*
Αυξάνονται οι ταχύτητες παγκόσμιας διαφθοράς.
Αν θεωρείτε ότι η διαφθορά είναι σήμερα σε άσχημα επίπεδα, τότε προετοιμαστείτε για πολύ πιο δύσκολους καιρούς, εξαιτίας των επιπτώσεων της πανδημίας COVID-19 - και των κυβερνητικών αντιδράσεων.
Οι επιπτώσεις πέραν του ξεπλύματος χρημάτων
Οι συνέπειες- πέραν των επιπτώσεων της αύξησης των φαινομένων ξεπλύματος χρήματος στην παγκόσμια δημοσιονομική σταθερότητα- είναι εμφανείς. Μεταξύ άλλων, αφορούν αυξημένες απειλές προς τη δημοκρατία, περαιτέρω περιορισμούς ελευθεριών, ανεξάρτητη δημοσιογραφία και ακτιβισμό της κοινωνίας των πολιτών, καθώς και αυξανόμενους κινδύνους της παγκόσμιας ασφάλειας.
Η αύξηση της διαφθοράς είναι το άμεσο αποτέλεσμα της πιο σοβαρής οικονομικής κρίσης στα χρονικά, τόσων χωρών μεσαίου και χαμηλού εισοδήματος.
Όπως αναφέρει η νέα έκθεση της Παγκόσμιας Τράπεζας για την Παγκόσμια Οικονομία: «Θα έχει, επίσης, μακροχρόνιες συνέπειες στην εργασιακή παραγωγικότητα και στην δυνητική απόδοση. Οι άμεσες πολιτικές προτεραιότητες είναι η μείωση των ανθρώπινων απωλειών και των βραχυπρόθεσμων οικονομικών ζημιών.»
Άνοδος του Αυταρχισμού
Το Διεθνές Κέντρο «Not-for-Profit Law’s Freedom Tracker» αναφέρει ότι, εξαιτίας της κρίσης του COVID-19, 86 κυβερνήσεις έχουν λάβει μέτρα έκτακτης ανάγκης και 35 κυβερνήσεις έχουν λάβει μέτρα για τον περιορισμό της ελευθερίας της έκφρασης.
Στο μεταξύ, 112 χώρες συνολικά έχουν φροντίσει για τον περιορισμό της ελευθερίας του συνέρχεσθαι.
Ενώ πολλές ενέργειες μπορούν να γίνουν κατανοητές, καθώς οι κυβερνήσεις προσπαθούν να περιορίσουν την εξάπλωση του ιού, ο μεγάλος κίνδυνος είναι ότι οι επονομαζόμενες εξουσίες έκτακτης ανάγκης μπορεί να είναι μακροχρόνιες.
Το στρατιωτικό-νομισματικό σύμπλεγμα
Το ICNL σημειώνει επίσης, για παράδειγμα, ότι η Αίγυπτος έχει αυξήσει την νόμιμη στρατιωτική εξουσία σε καταστάσεις έκτακτης ανάγκης, ενώ η Σερβία, ο Λίβανος, οι Φιλιππίνες και άλλες χώρες έχουν εκμεταλλευτεί τον στρατό για την επιβολή έκτακτων μέτρων.
Αυτό είναι το σημαντικότερο όλων, καθώς αυτές είναι χώρες που εδώ και πολύ καιρό είχαν υψηλά επίπεδα διαφθοράς και οι προοπτικές είναι κάθε άλλο παρά ενθαρρυντικές.
Αντι-παγκοσμιοποίηση = αντι-συνεργασία
Υπάρχουν εκείνοι της πολιτικής αριστεράς και πολιτικής δεξιάς που επιθυμούν την κατάρρευση της παγκοσμιοποίησης.
Πρέπει να λάβουν υπόψιν, ωστόσο, ότι η κρίση του COVID-19 αποκαλύπτει την απόλυτη κατάρρευση συστημάτων πολυμερούς συνεργασίας, δεκαετιών.
Οι κινήσεις του Trump
Η αιχμή του δόρατος αυτού του κινήματος είναι οι κακόβουλες πολιτικές κατά της παγκοσμιοποίησης της διακυβέρνησης του Τραμπ.
Αυτά φάνηκαν προσφάτως από το σχέδιό του να αποχωρήσει από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας και να ανατινάξει το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο.
Τέτοιες κινήσεις της αμερικανικής κυβέρνηση έχουν άμεσες συνέπειες. Το σημαντικότερο, αυτό είχε ως αποτέλεσμα την έλλειψη ουσιαστικής συνεργασίας μεταξύ των χωρών της G7 για ενίσχυση των φτωχότερων εθνών του κόσμου στη διάρκεια της κρίσης.
Υπήρξε ελάχιστη δράση σε πολυμερές επίπεδο, ενώ θα περίμενε κανείς τα Ηνωμένα Έθνη να ηγηθούν της αντιμετώπισης της λογοκρισίας του Τύπου, να διαψεύσουν τα «fake news» που προωθούν τα αυταρχικά καθεστώτα και, γενικότερα, να δράσουν ενάντια στην άνοδο της διαφθοράς.
Ρωσία και Κίνα
Οι αποτυχίες του πολυμερούς συνεταιριστικού συστήματος και η αποχώρηση των Ηνωμένων Πολιτειών από την παγκόσμια ηγεσία, δημιούργησαν νέες ευκαιρίες για τους Κινέζους και τους Ρώσους να ενισχύσουν την παγκόσμια επιρροή τους.
Όπως σημειώνει ο «Transparency International» σε μια εξαιρετική, περιληπτική έκθεση σχετικά με τον αντίκτυπο του COVID-19 στη διαφθορά, «Getting Ahead of the Curve», τόσο η Κίνα όσο και η Ρωσία δεν περιλαμβάνουν όρους για την καταπολέμηση της διαφθοράς στις συναλλαγές τους και στις εμπορικές συμφωνίες, αλλά και σε συμφωνίες παροχής βοήθειας.
«Αυτό σημαίνει ότι οι τρέχουσες εξαγωγές των δύο χωρών προς την Αφρική ενέχουν υψηλό κίνδυνο διαφθοράς.»
Ο οργανισμός προσθέτει:
«Η Κίνα ίσως να χρησιμοποιήσει την πανδημική κρίση για να ενισχύσει την εξωτερική της πολιτική και να ξεκινήσει συμφωνίες με νέες χώρες, προβάλλοντας την ως κορυφαία παγκόσμια δύναμη. Έχει ήδη ανακοινώσει στήριξη προς 82 χώρες, προς τον ΠΟΥ και την Αφρικανική Ένωση. Η Ρωσία αυξάνει επίσης την παρουσία της στην Αφρική».
Τα πραγματικά κίνητρα της βοήθειας της Κίνας
Στην πραγματικότητα, η Κίνα και η Ρωσία προσφέρουν οικονομική και υγειονομική βοήθεια σε πολλές χώρες - και σε μερικές περιπτώσεις ακόμη και στρατιωτική βοήθεια.
Η Κίνα επαναδιαπραγματεύεται μερικά από τα τεράστια δάνεια της σε χώρες μεσαίου και χαμηλού εισοδήματος- πιθανότατα συνολικού ύψους άνω των 380 δισεκατομμυρίων δολαρίων- και ως εκ τούτου αποκτά αναμφίβολα μεγαλύτερο έλεγχο σε ορυκτά και άλλα περιουσιακά στοιχεία.
Αυτές οι εξελίξεις αποκαλύπτονται βάσει της «στρατηγικής διαφθοράς», όπως αποκαλείται από μια ομάδα έγκριτων Αμερικανών ακαδημαϊκών.
Υποστηρίζουν ότι υπήρξε μια ανησυχητική ενίσχυση τα τελευταία χρόνια, τόσο από τη Ρωσία όσο και από την Κίνα, των «οπλικών συστημάτων» υπέρ της παγκόσμιας ισχύος τους. Υπάρχει μια εμφανής προοπτική το θέμα της ασφάλειας να γίνει ακόμη πιο εμφανές κατά τα επόμενα χρόνια.
Το κύκλωμα της φτώχειας και της διαφθοράς
Αναμφισβήτητα, η παγκόσμια ύφεση εξαιτίας του COVID-19 θα αυξήσει τη φτώχεια σε πολλές από τις χώρες μεσαίου και χαμηλού εισοδήματος, καθώς επίσης και την εισοδηματική ανισότητα, όπως αναφέρει η νέα TI έκθεση.
Οι φτωχοί του κόσμου θα αντιμετωπίσουν αυξανόμενες δυσκολίες στην πρόσβαση στη βασική υγειονομική περίθαλψη και σε επισιτιστική βοήθεια, γεγονός που θα αυξήσει τις ευκαιρίες αξιωματούχων και επιχειρηματιών να δωροδοκούν τους φτωχούς.
Επιπλέον, οι ισχυροί σε πολλές από αυτές τις χώρες, θα έχουν ακόμη μεγαλύτερο έλεγχο στην κατανομή ανεπαρκή πόρων.
Ο λόγος είναι απλός: Ο περιορισμός των πληροφοριών που επιβάλλεται από πολλά καθεστώτα σε χώρες χαμηλού εισοδήματος θα συγκαλύψει τη διαχείριση των δημοσίων συμβάσεων και θα επιτρέψει στους διεφθαρμένους να λειτουργούν υπό μυστικότητα- γεγονός που θα ενισχύσει την εγκληματικότητα.
Ανισοκατανομή και Δυσπιστία
Η προοπτική σε πολλές χώρες να υπάρξει ανισοκατανομή των πόρων έκτακτης ανάγκης για τη στήριξη των πλουσίων εις βάρος των φτωχών, θα αυξήσει τη δυσπιστία προς τις κυβερνήσεις.
Θα δώσει περισσότερες ευκαιρίες για αντιδημοκρατικές δυνάμεις, ώστε να εκμεταλλευτούν το κοινό αίσθημα για να προωθήσουν τον επικίνδυνο λαϊκισμό.
Οι ΗΠΑ ως μελέτη περίπτωσης
Οι Ηνωμένες Πολιτείες μπορεί να χρησιμεύσουν ως μελέτη περίπτωσης. Η δημοσιονομική υποστήριξη ύψους 3 τρισεκατομμυρίων δολαρίων για την αντιμετώπιση των επιδράσεων του ιού, καθώς και η υποστήριξη ύψους 1,5 τρισεκατομμυρίων δολαρίων από την κεντρική τράπεζα των ΗΠΑ, παρέχουν σημαντικά οφέλη για ορισμένες μεγάλες εταιρείες - με αποτέλεσμα το χρηματιστήριο να ενδυναμώνεται.
Ωστόσο, η ανεργία είναι εξαιρετικά υψηλή και οι μικρές επιχειρήσεις χρεοκοπούν γρήγορα. Ο Donald Trump προσπαθεί να εκμεταλλευτεί την κατάσταση, πασχίζοντας να θεωρηθεί ως ισχυρός ηγέτης, ενώ -μεταξύ άλλων- χρησιμοποιεί τον αμερικανικό στρατό ενάντια σε διαδηλωτές Αμερικανούς πολίτες.
Το πεδίο της τεχνολογίας
Ο ρόλος των εταιρειών μέσων κοινωνικής δικτύωσης να διαδίδουν «fake news» και να προκαλούν χάος στη δημόσια ενημέρωση, φαίνεται να ενισχύεται σε αυτήν την παγκόσμια κρίση.
Οι νέες τεχνολογίες, όπως αναφέρει ο «Transparency International», έχουν επιταχύνει την ικανότητα των απατεώνων και προπαγανδιστών να παράγουν εξαιρετικά πειστικό ψεύτικο οπτικοακουστικό περιεχόμενο (γνωστό ως «deep fakes») με σκοπό να εξαπατήσουν το κοινό.
Αυτό το είδος δραστηριότητας ευδοκιμεί στην κρίση του COVID-19, και μπορεί να συνεχιστεί για πολύ καιρό ακόμη.
Γενικότερα, όπως σημείωσε η Διευθύνουσα Σύμβουλος του ΔΝΤ, Kristalina Georgieva, σε πρόσφατη ομιλία της στο Εμπορικό Επιμελητήριο των ΗΠΑ, η παγκόσμια οικονομία βρίσκεται σε ψηφιακό μετασχηματισμό. Αυτό θα αποφέρει πολλά οφέλη- αλλά θα αυξήσει, επίσης, σημαντικά το διχασμό μεταξύ πλουσίων και φτωχών.
Σε πολλές από τις φτωχότερες χώρες, τόνισε, έως και το 60% του πληθυσμού δεν διαθέτει συνδέσεις στο Διαδίκτυο, χωρίς τις οποίες θα αποκοπούν ακόμη περισσότερο από την κύρια οικονομία.
Χρηματοοικονομική Διαφθορά
Η πρόκληση θα αφορά επίσης τα παγκόσμια δημοσιονομικά. Ο πρώην υπουργός Οικονομικών των ΗΠΑ, Larry Summers, πιστεύει ότι η ορθή διαχείριση των διεθνών χρεών χωρών μεσαίου και χαμηλού εισοδήματος «μπορεί να είναι το πιο μεγαλύτερο πρόβλημα που θα κληθούμε να αντιμετωπίσουμε στον μετά-κορονοϊό κόσμο».
Στη δεκαετία του 1990, μέσω της παγκόσμιας συνεργασίας των κυβερνήσεων της G7 και όταν η δομή του διεθνούς χρέους ήταν απλούστερη, η κρίση που αντιμετώπισαν πολλές χώρες κατά την εξυπηρέτηση των ξένων χρεών τους, αντιμετωπίστηκε με τεράστια προγράμματα παραγραφής χρέους.
Τώρα, όπως αναφέρει ο Summers, υπάρχουν σημαντικότατα διεθνή χρέη κυβερνήσεων προς τις παγκόσμιες αγορές που εκκρεμούν, τόσο κρατικών επιχειρήσεων, όσο και ιδιωτικών εταιρειών.
Η παγίδα της χώρας οφειλέτη
Πολλοί από τους οφειλέτες θα αντιμετωπίσουν αυξανόμενες δυσκολίες στην εξυπηρέτηση των χρεών τους, εξαιτίας των παγκόσμιων οικονομικών συνθηκών που επικρατούν τώρα.
Επιπλέον, θα έχουν σοβαρά προβλήματα κατά την εξασφάλιση υγιών όρων αναδιάρθρωσης χρέους από ιδιώτες επενδυτές, οι οποίοι σε πολλές περιπτώσεις δεν θα έπρεπε ποτέ να είχαν δανείσει κεφάλαια σε τόσες κυβερνήσεις που είναι ευρέως γνωστές ως διεφθαρμένες.
Για αυτό και υπάρχουν τόσες απαιτήσεις από το ΔΝΤ, την Παγκόσμια Τράπεζα και άλλα ιδρύματα για μαζική χρηματοδότηση από αυτές τις δανειζόμενες κυβερνήσεις, για τα επόμενα χρόνια .
Αυτό μπορεί να ανοίξει νέες ευκαιρίες για κλεπτοκρατικά καθεστώτα, ενώ αμφισβητείται η σταθερότητα του δημοσιονομικού συστήματος.
Η μελλοντική πρόκληση: Μπορεί η κοινωνία των πολιτών να βοηθήσει;
Οι οργανώσεις σε όλον τον κόσμο υπέρ της δημοκρατίας, των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, της καταπολέμησης της διαφθοράς και της ελευθερίας του Τύπου πρέπει να βρουν τρόπους για τη δημιουργία πρωτοφανών επιπέδων παγκόσμιας συνεργασίας για την αντιμετώπιση των αυξανόμενων προκλήσεων διαφθοράς.
Η αλήθεια είναι ότι δεν μπορούν να βασίζονται στα Ηνωμένα Έθνη και στους επίσημους πολυμερείς θεσμούς για να δράσουν.
Συμπέρασμα
Οι διεφθαρμένοι αξιωματούχοι, πολιτικοί και οι επιχειρηματίες σε όλο τον κόσμο έχουν νέες ευκαιρίες να τροφοδοτήσουν την προσωπική οικονομική τους απληστία.
Η ικανοποίηση της όρεξής τους για παράνομες δημοσιονομικές πολιτικές καθίσταται ευκολότερη υπό τις νέες εξουσίες που ανεδείχθησαν πρόσφατα, οι οποίες αναμένεται να επικρατήσουν και στην μετα-κορονοϊό εποχή.
Έτσι, μπορούμε να διακόψουμε τον φαύλο κύκλο που περιγράφεται καλύτερα ως: Η δύναμη διαφθείρει. Η απόλυτη δύναμη λόγω του COVID, διαφθείρει εξ ολοκλήρου;
*Συνιδρυτής του «Transparency International» και συγγραφέας του «Waging War on Corruption: Inside the Movement Fighting the Abuse of Power»
**πρώτη δημοσίευση: www.theglobalist.com
