του Κωνσταντίνου Ζοπουνίδη*
Η απόφαση και κυρίως η λήψη αποφάσεων αποτελεί κυρίαρχη έννοια στον κόσμο των επιχειρήσεων αλλά και του κράτους ως οργανισμού πολιτικών επιλογών. Με το θέμα της απόφασης έχουμε ασχοληθεί ιδιαίτερα τους τελευταίους μήνες με άρθρα μας στη Ναυτεμπορική.
1. Κ. Ζοπουνίδης, Η Απόφαση: Τα γνωστικά της αντικείμενα, οι παράγοντές της, 29/7/2020.
2. K. Zoπουνίδης, Η Χρησιμότητα της απόφασης, 30/7/2020.
3. Κ. Ζοπουνίδης, Η Απόφαση: διαίσθηση, ουκάζιο ή διαδικασία, 10/8/2020.
4. Κ. Ζοπουνίδης, Η Απόφαση: μεταφυσική εικασία ή παρατηρήσιμη πραγματικότητα, 11/8/2020.
5. Κ. Ζοπουνίδης, Πώς παίρνεται μια απόφαση υπό καθεστώς κρίσης; 30/8/2020.
Από τις εκδόσεις Κλειδάριθμος θα κυκλοφορήσει και το βιβλίο «Η Απόφαση» σε μετάφραση δική μας από τις εκδόσεις Presses Universitaires de Lyon’ και σε επιμέλεια του γάλλου Καθηγητή Bernard Roy.
Επιλογή, ένα δύσκολο παζλ
Γίνεται γρήγορα κατανοητό πως υπάρχει ακραία δυσκολία στη λήψη πολιτικών αποφάσεων σε ένα απρόβλεπτο περιβάλλον. Στη σημερινή κρίση, η πολιτική επιλογή συγκρούεται με δύο δυσκολίες. Από τη μια πλευρά, ποιούς δρόμους να ακολουθήσουμε γνωρίζοντας ότι έχουμε να κάνουμε με ένα μυστηριώδη ιό που κυκλοφορεί σε όλο τον κόσμο. Δηλαδή, πώς να αποφασίζεις και να επικοινωνείς με συνεκτικό τρόπο παρόλο που η σημερινή αλήθεια δεν είναι η ίδια με αυτή του χθες ούτε με αυτή του αύριο. Από την άλλη, πως να συμβιβαστούν επιτακτικές ανάγκες μεταξύ της υγείας και της οικονομίας.
Υπάρχουν συγκρούσεις νομιμότητας. Οι επαγγελματίες της υγείας ζητούν το κλείσιμο των μπαρ και κλαμ και των εστιατορίων μέσα σε πόλεις όπου ο αριθμός των ατόμων που νοσηλεύονται σε ΜΕΘ αυξάνεται ή ο αριθμός των κρουσμάτων είναι υψηλός (πρόσφατα οι δύο πόλεις της Κοζάνης και των Ιωαννίνων) και έχουν δίκιο. Αλλά και οι εστιάτορες που είναι απελπισμένοι να πληρώνουν το τίμημα για μια κατάσταση όπου η οικονομία χρησιμεύει ως προσαρμογή στις συλλογικές ανεπάρκειές μας σε τεχνικό και υγειονομικό επίπεδο, έχουν απόλυτο δίκιο. Αυτοί που τα ξέρουν όλα και θα έκριναν καλύτερα από την πολιτεία, μας εξηγούν ότι αρκεί να αυξήσουμε τα κρεβάτια στις ΜΕΘ. Αυτό βέβαια δεν είναι πάντα αλήθεια, διότι περίπου ένα ποσοστό της τάξης του 30% των ασθενών από κορωνοιό στις ΜΕΘ καταλήγει. Επιπλέον, ένας ασθενής σε εντατική θεραπεία κινητοποιεί έξι άτομα. Τα νοσοκομεία στερούνται ουσιατικά νοσηλευτικό προσωπικό. Στις περισσότερες χώρες της Ευρώπης, δυσκολεύονται ιδιαίτερα τον τελευταίο καιρό να επιλέξουν το κατάλληλο προσωπικό λόγω των παράλογων πολιτικών του παρελθόντως που εμπόδισαν την επιμόρφωση να προσαρμοσθεί στις ανάγκες
Περιορισμοί στα συστήματα υποστήριξης
Η διοίκηση μιας επιχείρησης υπό αυτές τις αβέβαιες συνθήκες υγείας, χωρίς να αναφέρουμε την οικονομική και γεωπολιτική σύγχυση που υπάρχει (ρευστότητα σε όλο τον κόσμο, με εκλογές που πλησιάζουν στις ΗΠΑ), συνδέεται επίσης με τις επιδόσεις. Μια επιχείρηση λειτουργεί όπως ένα ποδήλατο. Αν δεν προχωρήσει, πέφτει. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο οι μηχανισμοί στήριξης που τέθηκαν σε εφαρμογή στην αρχή της κρίσης (κυρίως η μερική απασχόληση) φθάνουν στα όριά τους. Στην πράξη, είναι δύσκολο να αφήσουμε ένα στέλεχος μερικώς απασχολημένο για περισσότερο από έξι μήνες. Αποπροσανατολίζεται (δεν έχει πλέον κίνητρα να πετύχει τους στόχους που του έχουν τεθεί) και υποβαθμίζεται. Ο εργαζόμενος μπορεί να αποχωρήσει, συμπεριλαμβανομένου του να πάει σε ένα άλλο κλάδο. Η διοίκηση ανθρωπίων πόρων των κλάδων που αντιμετωπίζουν δυσκολίες οφείλουν να πάρουν αποφάσεις που είναι αναγκαίες. Οι κλάδοι των αερομεταφορών και των ξενοδοχείων βρίσκονται σε μόνιμη κατάσταση πελονάζουσας ικανότητας. Οι επιχειρήσεις τους πρέπει να προβούν σε απολύσεις. Οι κοινότητες πρέπει να αναλάβουν την επιμόρφωση και προαρμογή όλών των εργαζομένων για να τους οδηγήσουν γρήγορα σε άλλους τομείς δραστηριότητας. Αυτό είναι πολύ εύκολο να το λέει κάποιος, αλλά πολύ δύσκολο να εφαρμοστεί. Βέβαια, δεν υπάρχει και άλλος δρόμος.
Positive business
Μια επιχείρηση για να κρατήσει τα στελέχη της και να τους δώσει νόημα στην εργασία τους, πρέπει να προσδιορίσει και άλλα κριτήρια επιδόσεων εκτός από αυτά που ενδιαφέρουν τους επενδυτές (global performance). Πρέπει να δικαιολογήσει ότι προστατεύει τους συνεργάτες της, τους πελάτες της, το περιβάλλον της και ότι προετοιμάζεται σε μελλοντικές κρίσεις τουλάχιστον όσο φροντίζει τα συμφέροντα των μετόχων της. Πιο γενικά, οι δραστηριότητες της «θετικής επιχείρησης» να συμμορφώνονται με τα ενδιαφέροντα των μελλοντικών γεννεών. Οι μέτοχοι όταν καταλάβουν ότι οι επιχειρήσεις δεν ετοιμάζονται για τις επόμενες κρίσεις, αυτές δεν αποτελούν μια βιώσιμη επένδυση.
Συμπερασματικά, η απόφαση και το μάνατζμεντ αποτελούν ευαίσθητες ασκήσεις σε κανονικές περιόδους. Αυτή τη στιγμή της πανδημίας, η δυσκολία πολλαπλασιάζεται στη δύναμη 10. Η μόρφωση, η ενσυναίσθηση, η επιμονή και η σαφήνεια του πνεύματος απαιτούνται περισσότερο από ποτέ (βλ. Κ. Ζοπουνίδης, Επιχείρηση & Μάνατζμεντ, Εκδ. Κλειδάριθμος, 2020).
*Ακαδημαϊκός, Βασιλική Ακαδημία Οικονομικών και Χρηματοοικονομικών, Βασιλική Ευρωπαϊκή Ακαδημία των Διδακτόρων και Πολυτεχνείο Κρήτης & Audencia Business School, France
