των Ευστρατίας Σερλή, Ηλία Οβτσεαρένκο και Κωνσταντίνου Τσαπίκου Ρωμούδη*
Τον Απρίλιο του 1957, το πρώτο πλοίο μεταφοράς εμπορευματοκιβωτίων, το Gateway City, του Malcolm Purcell McLean ξεκίνησε τακτικά δρομολόγια μεταξύ Νέας Υόρκης, Φλόριντα και Τέξας και παράλληλα μια νέα εποχή στην ναυτιλία και στις μεταφορές. Ωστόσο από τότε ως σήμερα τα πλοία εμπορευματοκιβωτίων (containership) είναι σχεδιασμένα να μεταφέρουν φορτίο τοποθετημένο μέσα σε εμπορευματοκιβώτια ομοιόμορφου μεγέθους καθώς επίσης διαθέτουν ανάλογες διαρρυθμίσεις αλλά και ενισχύσεις και τέλος ειδικές υποδοχές σύμφωνα με διεθνή πρότυπα διαστάσεων, στις οποίες και στερεώνονται αυτά με ασφάλεια. Σήμερα τα βασικά είδη Ε/Κ είναι γενικού σκοπού (General Purpose – GP), μεταφοράς ξηρού χύδην φορτίου (dry bulk), συγκεκριμένου φορτίου (named cargo),θερμικά (thermal) πλατφόρμα με επίπεδη βάση (flat based cargo), ανοιχτής οροφής (open top containers) και μεταφοράς υγρού χύδην φορτίου με φορητές δεξαμενές (tank containers).
Όσον αφορά τις εξωτερικές διαστάσεις όγκων μεταφοράς κοντείνερ των πλοίων είναι η μονάδα TEU (Twenty-foot Equivalent Unit) που ισούται με είκοσι πόδια και υπολογίζεται σε πόδια (συγκεκριμένα 8*8*20) και η μονάδα FEU (Forty-foot Equivalent Unit), δηλαδή των σαράντα- ισοδύναμα ποδιών και υπολογίζεται σε πόδια (συγκεκριμένα 8*8*40). Το 2021 HMM Algeciras με μεταφορική ικανότητα τα 23,964 TEU ενώ μοιράζεται την θέση με τα αδελφά του πλοία που είναι τα HMM Copenhagen, HMM Dublin, HMM Gdansk, HMM Hamburg, HMM Helsinki, HMM Le Havre της κλάσης Algeciras. Από την άλλη πλευρά οι τερματικοί σταθμοί ή αλλιώς σταθμοί εμπορευματοκιβωτίων - Σ.ΕΜΠΟ ή container terminals τα πλοία μπορούν να φορτώσουν και να εκφορτώσουν γρήγορα με τη βοήθεια μεγάλων γερανών από την πλευρά της αποβάθρας που ονομάζονται γερανογέφυρες. Οι γερανοί ανυψώνουν τα κοντέινερ από ή προς την αποβάθρα ή τα φορτηγά και από ή προς το κατάστρωμα του πλοίου. Έτσι καταλαβαίνουμε πως εάν φορτηγό πλοίο ξηρού φορτίου μπορεί να χρειαστεί 3-4 ημέρες για να φορτώσει ή εκφορτώσει, ένα πλοίο μεταφοράς εμπορευματοκιβωτίων μπορεί να κάνει το ίδιο μέσα σε λίγες ώρες. Τέλος η Ελλάδα ως σημαντικός παίχτης στο χώρο της ναυτιλίας δε θα μπορούσε να απέχει από αυτήν την μοναδική πρόοπτικη και αυτή ακριβώς θα δούμε στο άρθρο αυτό βασιζόμενοι στα λιμάνια που μπορούν να φορτοεκφορτώσουν αυτό το ιδιαίτερο φορτίο.
ΛΙΜΑΝΙ ΠΕΙΡΑΙΑ
Ο λιμένας του Πειραιά διαχειρίζεται από τον Οργανισμό Λιμένως Πειραιά και περιλαμβάνει πολλές υπηρεσίες, τόσο επιβατικής όσο και εμπορικής ναυτιλίας, καθώς και ολοκληρωμένες υπηρεσίες logistics. Η θέση του στο σταυροδρόμι των 3 Ηπείρων τον καθιστά κομβικής σημασίας για το παγκόσμιο εμπόριο, καθώς αποτελεί πύλη εισόδου από τις αγορές της Ασίας μέσω της διώρυγας του Σουέζ και διαμετακομιστικό κέντρο για συνδυαστικές μεταφορές. Το τερματικό εμπορευματοκιβωτίων διαθέτει 3 προβλήτες διαχείρησης ΕΚ με συγχρονες τεχνολογιες. Η συνολική δυναμικότητα και των 3 προβλητών ανέρχεται σε 7.200.000 TEUs ετησίως. Οι διαστάσεις του λιμένα επιτρέπουν την εξυπηρέτηση των μεγαλύτερων πλοίων ULCV με χωρητικότητα μέχρι 16000 TEU, καθώς το μήκος του προβλήτα φτάνει τα 1150 μέτρα και το βάθος τα 18 μέτρα. Το 2009 παραχωρήθηκαν οι προβλήτες ΙI & ΙIΙ στην Σταθμος Εμπορευματοκιβωτίων Πειραιά Α.Ε. (ΣΕΠ Α.Ε.), θυγατρική της κινέζικης COSCO Pacific Ltd (CPL) για 35 χρόνια. Έκτοτε η COSCO έχει κάνει μεγάλες επενδύσεις για την αναβάθμιση του προβλήτα ΙΙ και την οικοδόμηση του προβλήτα ΙΙΙ καθιστώντας το τερματικό να διακρίνεται τόσο σε τοπικό όσο και σε παγκόσμιο επίπεδο. Στα άμεσα σχέδια της εταιρείας είναι η αποκατάσταση του εξοπλισμού και των υποδομών και η αναβάθμιση τους με πιο σύγχρονες τεχνολογίες. Επιπλέον, μεγάλη συζήτηση έχει ξεκινήσει για την εγκατάσταση του 4ου προβλήτας εμπορευματοκιβωτίων, αυξάνοντας την δυναμικότητα σε περίπου 11 εκατομμύρια TEUs. Ο προβλήτας θα χτιστεί στην θέση του τερματικού των αυτοκινήτων, που θα μετατοπιστεί σε άλλο μέρος, επιτυγχάνοντας έτσι την ελάχιστη περιβαλλοντική επιβάρυνση.
ΛΙΜΑΝΙ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ
Το λιμάνι της Θεσσαλονίκης (GRSKG) βρίσκεται στην τοποθεσία φ:40 38΄Β – λ:022 56΄Α όπως αναφέρεται στο marine traffic και η ιστοσελίδα του οργανισμού λιμένα Θεσσαλονίκης (ΟΛΘ Α.Ε). Ωστόσο όσον αφορά για το σταθμό εμπορευματοκιβωτίων (container terminal - ΣΕΜΠΟ) της Θεσσαλονίκης και όπως αναφέρει η ιστοσελίδα του οργανισμού της πόλης, υπάρχει ένας ειδικά διαμορφωμένος χώρος ο οποίος βρίσκεται το δυτικό τμήμα της 6ης προβλήτας συγκεκριμένα στο 26 κρηπίδωμα. Διαθέτει τμήμα της ελέυθερης ζώνης περίπου 254.000 τμ ενώ διαθέτει λειτουγικό μήκος 550μ και πλάτος 340μ και η δυνατότητα υποδοχής πλοίων είναι βυθίσματος 12 μέτρων και η αποθηκευτική ικανότητα περίπου 5000 TEUs θέσεων εδάφους. Επίσης ο σχεδιασμός και η κατασκευή με βάση τα σύγχρονα δεδομένα συγκεκριμένα για την φορτοεκφόρτωση χρησιμοποιούνται 04 γερανογέφυρες εκ των οποίων οι δυο είναι για post panamax και 02 για panamax . Επιπλέον διαθέτει διπλή σιδηροδρομική σύνδεση με το εθνικό δίκτυο και για την φορτοεκφόρτωση των Ε/Κ από/προς σιδηροδρομικά βαγόνια χρησιμοποιείται 1 transtainer ανυψωτικής ικανότητας 50 τόννων καθώς διαθέτει 380 ρευματολήπτες (380V) για Ε/Κ ψυγεία ενώ για την διακίνηση, αποθήκευση και στοιβασία των Ε/Κ εντός του terminal χρησιμοποιούνται κυρίως straddle carriers και πλήθος άλλων μηχανημάτων χειρισμού Ε/Κ: (tractors, front lifts, trailers, περονοφόρα ανυψωτικά μηχανήματα κ.α). Ολά αυτά μας οδηγούν στο συμπέρασμα ότι το ΣΕΜΠΟ διαθέτει ένα ολοκληρωμένο πληροφοριακό σύστημα διαχείρισης εμπορευματοκιβωτίων που συνεχώς αναβαθμίζει τις υπηρεσίες καθώς αυξάνει την ανταγωνιστικότητά του. Τέλος η διακρίση που έχει το ΣΕΜΠΟ της Θεσσαλονίκης είναι γιατί:
· Εξυπηρέτηση των πλοίων όλο το χρόνο με μια ενιαία τιμή (flat rate)
· Υψηλή παραγωγικότητα στην φορτοεκφόρτωση και εξυπηρέτηση των πλοίων
· Ύπαρξη τελωνειακού κλιμακίου για ταχεία εξυπηρέτηση πελάτων και φορτίου
Που χαρή σε αυτές υπάρχει προσέγγιση από σχεδόν όλες οι ναυτιλιακές γραμμές μεταφοράς Ε/Κ όπως: MSC, Maersk, Evergreen, COSCΟ, CMA CGM, ARKAS, ZIM, Hapag Lloyd, κ.α.
ΛΙΜΑΝΙ ΒΟΛΟΥ
Το λιμάνι του Βόλου είναι ένα κρατικό λιμάνι, ικανό να διαχειριστεί διαφορετικά είδη εμπορευμάτων. Κατέχει την τρίτη θέση πανελλαδικώς από άποψη όγκου διακινούμενου φορτίου, μετά τα λιμάνια του Πειραιά και της Θεσσαλονίκης, στο οποίο συμβάλει τόσο η δυναμικότητα και οι εγκαταστάσεις του, όσο και η γεωγραφική του θέση και η καλή σύνδεση με το οδικό και σιδηροδρομικό δίκτυο της χώρας και της Ευρώπης.
Το λιμάνι περιλαμβάνει αυτή τη στιγμή 3 προβλήτες συν τον κεντρικό προβλήτα με το λιμεναρχείο και την διοίκηση. Ο προβλήτας Ι διαθέτει σιλό αποθήκευσης και φορτοεκφόρτωσης δημητριακών, οπότε χρησιμοποιείται κυρίως για χύδην ξηρό φορτίο, ενώ ο προβλήτας ΙΙ, που είναι τριγωνικός, χρησιμοποιείται κυρίως για container, καθώς διαθέτει και τον ισχυρότερο γερανό και γενικό φορτίο. Ο προβλήτας σιδηροδρομικού πορθμείου, τέλος, χρησιμοποιείται για συνδυαστικές μεταφορές με πλοίο και τρένο. Στις εγκαταστάσεις περιλαμβάνονται 9 ηλεκτροκίνητοι γερανοί διαφορετικής δυναμικότητας, 1 μηχανοκίνητος γερανός, το σιλό των δημητριακών, 12 οχήματα κλάρκ 3 οχήματα στοιβασίας και μεταφοράς εμπορευματοκιβωτίων και ένας εκσκαφέας. Η διαχείριση του λιμένα γίνεται από τον Οργανισμό Λιμένος Βόλου (ΟΛΒ ΑΕ), μια εταιρεία που ιδρύθηκε το 2002 με μοναδικό μέτοχο το ελληνικό δημόσιο, αντικαθιστώντας το Λιμενικό Ταμείο Βόλου. Στην εταιρεία έχουν παραχωρηθεί όλες οι εγκαταστάσεις του λιμένα για 40 χρόνια με την δυνατότητα επέκτασης της παραχώρησης για άλλα 10 χρόνια, έναντι ετήσιου αντιτίμου. Η συνολική διακίνηση των εμπορευματοκιβωτίων ανέρχεται για το 2020 περίπου στα 21 χιλιάδες TEUs. Το μέγεθος αυτό παραμένει σταθερό περίπου από το 2015 στις 20 χιλιάδες TEUs με αποκλίσεις μέχρι 1000 μονάδες και προς τις δύο κατευθύνσεις. Στις επικείμενες επενδύσεις στον τομέα των εμπορευματοκιβωτίων, η σημαντικότερη ίσως είναι η ολοκλήρωση του προβλήτα ΙΙΙ που θα μπορέσει να εξυπηρετήσει για την διακίνηση σκραπ, διακίνηση εμπορευματοκιβωτίων, ελεύθερη ζώνης και car terminal. Ο προβλήτας είναι στην φάση της μελέτης ολοκλήρωσης, έχει εγκριθεί χρηματοδότηση από το δημόσιο ταμείο και αναμένεται να έχει την δυνατότητα εξυπηρέτησης πλοίου έως και 20.000 DWT. Ο προϋπολογισμός ανέρχεται στις 533.974,89 ευρώ. Άλλες σημαντικές επενδύσεις που αναμένονται είναι η εγκατάσταση συστήματος καταγραφής και διαχείρισης container, με προϋπολογισμό περίπου 30.000 ευρώ και η αναβάθμιση των ηλεκτρικών γερανών PEINER.
ΛΙΜΑΝΙ ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ
Το λιμάνι του Ηρακλείου το νοτιότερο σημαντικής κίνησης λιμάνι της χώρας, βρίσκεται στοκέντρο της Ανατολικής Μεσογείου, στη τομή των διεθνών ναυτιλιακών γραμμών Γιβραλτάρ - Σουέζ και Μαύρη Θάλασσας, σημείο κομβικό αναφορικά με τις διεθνείς μεσογειακές θαλάσσιες λεωφόρους. Το λιμάνι συντίθεται λειτουργικά από τους παρακάτω τομείς: Α) Το επιβατικό λιμάνι και το τουριστικο λιμανι , τα οποία εξυπηρετούν κάθε χρόνο περίπου 2 εκ. επιβάτες και 310000 οχήματα. Το λιμάνι συνδέεται ακτοπλοϊκά σε καθημερινή βάση με τον Πειραιά ενώ υπάρχουν τακτικά δρομολόγια προς τη Θεσσαλονίκη και προς νησιά του Αιγαίου. Επιπρόσθετα λειτουργεί ως Base Port8 σε συνεργασία με το αεροδρόμιο Ν. Καζαντζάκης. Β) Το εμπορικό λιμάνι μέσω του οποίου διακινούνται τα εμπορεύματα, κάνοντας χρήση κυρίως 2 προβλητών στις οποίες υπάρχει Ελεύθερη Ζώνη έκτασης 66 στρεμμάτων. Ο Οργανισμός Λιμένος Ηρακλείου διαθέτει, στις Προβλήτες ΙΙΙ και ΙV εγκαταστάσεις, μηχανήματα και προσωπικό που μπορούν να εξυπυρετήσουν την διακίνηση οποιουδήποτε γενικού ή χύδην φορτίου (και με αντλίες ή σωληνώσεις) και εμπορευματοκιβωτίων. Ταυτόχρονα διαθέτει υπαίθριο αποθηκευτικό χώρο για την εναπόθεση/ αποθήκευση εμπορευματοκιβωτίων, γενκού φορτίου και στεγασμένη αποθήκη συσκευασμένων (σε παλέτες, χαρτοκιβώτια, ξυλοκιβώτια, δέματα, σάκους, κ.λ.π) φορτίων. Λόγω της λειτουργίας Τελωνειακής Υπηρεσίας εντός του λιμένος, υπάρχει η δυνατότητα για διακίνηση και αποθήκευση εισαγόμενων/εξαγόμενων εμπορευμάτων. Ακόμα, διαθέτει ειδική εγκεκριμένη γεφυροπλάστιγγα για ζύγιση του φορτίου ή έλεγχο βάρους οποιουδήποτε οχήματος. Η ζύγιση για τα διακινούμενα από την περιοχή του λιμένος εμπορεύματα των οποίων τα τέλη διακίνησης ή αποθήκευσης υπολογίζονται με βάση το βάρος τους ειναι υποχρεωτική. Εκτός απο τις παραπάνω περιπτώσεις ο ΟΛΗ ΑΕ δια των οργάνων του δικαιούται να ζητήσει τη ζύγιση οποιουδήποτε φορτίου ή αυτοκινήτου, στα πλαίσια της παρακολούθησης των διακινουμένων από το Λιμάνη πάσης φύσεως εμπορευμάτων ή της επαλήθευσης των δηλουμένων στοιχείων.
Συνοψίζοντας, έχουν αναφερθεί τέσσερα από τα σημαντικότερα λιμάνια της Ελλάδας που έχουν εγκαταστάσεις για container στα λιμάνια τους. Ακόμα είναι το λιμάνι της Λέσβου, της Ρόδου, της Σούδας, και της Καβάλας. Η σημασία των Λιμένων για την Ελλάδα ειναι πολύ μεγάλη καθώς ένα πολύ μεγάλο ποσοστό των εμπορικών συναλλαγών και της διακίνησης εμπορευμάτων διέρχονται από λιμένες. Επίσης, προσφέρουν άμεσες (βιομηχανίες των λιμένων και σχετικές με τους λιμένες) και έμμεσες (εφοδιαστική/αλυσίδα εφοδιασμού)θέσεις απασχόλησης σε ευρύ φάσμα τομέων.
*μέλη του YES Forum
