του Michael Grubb*
- Πολλοί ηγέτες υποθέτουν ότι η μείωση των εκπομπών και η ανάπτυξη των οικονομιών των χωρών τους δεν είναι συμβατοί στόχοι, γράφει ένας καθηγητής κλιματικής αλλαγής.
- Πολλές χώρες πέτυχαν πολλά -πέρα από τις προσδοκίες τους- στη μετάβαση στην καθαρή ενέργεια, ξεπερνώντας τις παραδοσιακές οικονομικές προσεγγίσεις κόστους-οφέλους.
- Οι ηγέτες πρέπει να αποδεχθούν την αβεβαιότητα γύρω από τους κινδύνους και τις ευκαιρίες που μπορεί να αντιμετωπίσουν οι χώρες ως αποτέλεσμα της μετάβασης σε χαμηλές εκπομπές άνθρακα.
Ο περιορισμός της κλιματικής αλλαγής θα απαιτήσει ένα πρωτοφανές παγκόσμιο κίνημα για να γίνουν οι τεχνολογίες χαμηλών εκπομπών άνθρακα ο κανόνας. Η COP26 - η διάσκεψη του ΟΗΕ για το κλίμα που πραγματοποιήθηκε τον περασμένο Νοέμβριο στη Γλασκώβη - έδειξε ότι, δυστυχώς, ο κόσμος απέχει πολύ από το να είναι έτοιμος για ένα τέτοιο κίνημα. Πολλοί ηγέτες εξακολουθούν να θεωρούν ότι η μείωση των εκπομπών και η ανάπτυξη των οικονομιών των χωρών τους δεν είναι συμβατοί στόχοι.
Ωστόσο, σε πολλά μέρη, η μετάβαση σε καθαρές ενεργειακές τεχνολογίες έχει επιτύχει πολύ περισσότερο από τις προσδοκίες. Από το 2010, η αιολική ενέργεια από το 1% ηλεκτρικής ενέργειας στη Βραζιλία που παρείχε αυξήθηκε στο 10%, ενώ για την ΕΕ το ποσοστό κάλυψης της της ζήτησης ηλεκτρικής ενέργειας το 2019 ανέρχεται το 15%. Η ηλιακή ενέργεια - που περιγράφηκε ως «ο πιο ακριβός τρόπος μείωσης των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα» μόλις το 2014 - κοστίζει σήμερα 85% λιγότερο από ό,τι πριν από μια δεκαετία, καθιστώντας την όλο και περισσότερο τη φθηνότερη ηλεκτρική ενέργεια στην ιστορία.
Και στην Ινδία, τα προγράμματα προσιτής πρόσβασης στην ενέργεια οδήγησαν τις πωλήσεις λαμπτήρων LED υψηλής απόδοσης από μόλις 3 εκατομμύρια το 2012 σε 670 εκατομμύρια το 2018, με τις τιμές να πέφτουν επίσης κατά 85%. Αυτές οι τρεις τεχνολογίες προσφέρουν πλέον μερικούς από τους φθηνότερους τρόπους παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας ή φωτός σε μεγάλο μέρος του κόσμου.
Το κρίσιμο είναι ότι όλες αυτές οι μεταβάσεις περιλάμβαναν σημαντική κυβερνητική δράση. Επιπλέον, οι περισσότερες προχώρησαν παρά το γεγονός ότι σε πολλές περιπτώσεις, οι πρώτοι οικονομικοί υπολογισμοί έδειχναν ότι η ανάπτυξη των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας θα ήταν ένας ιδιαίτερα δαπανηρός τρόπος για τη μείωση των εκπομπών.
Αντί να βασιστούν στην έρευνα και την ανάπτυξη για να μειώσουν το κόστος μέσω νέων εφευρέσεων - ή να αφήσουν την αγορά να το κάνει μόνη της μέσω του ανταγωνισμού - οι κυβερνήσεις χρησιμοποίησαν επιδοτήσεις και προγράμματα δημοσίων συμβάσεων (κυβερνητικές δεσμεύσεις για την αγορά ενός συγκεκριμένου όγκου ενός νέου προϊόντος) για να κρατήσουν το κόστος χαμηλά και να ενισχύσουν την κατανάλωση
Αυτά τα εντυπωσιακά αποτελέσματα δείχνουν ότι τα παραδοσιακά μοντέλα οικονομικής αξιολόγησης - που υπολογίζουν το κόστος και τα οφέλη σαν να ήταν αρκετά προβλέψιμα - είναι ανεπαρκή για την πραγματοποίηση πραγματικά μετασχηματιστικών αλλαγών σε τομείς όπως η ενέργεια, η βιομηχανία, οι μεταφορές και τα κτίρια.
Προκλήσεις
Η παγκόσμια μετάβαση σε χαμηλές εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα θα περιλαμβάνει πολλαπλές, απρόβλεπτες αλλαγές στον τρόπο λειτουργίας αυτών των τομέων. Και λίγα από τα σημαντικότερα οφέλη μιας μετάβασης, όπως καθαρότερες τεχνολογίες και αλυσίδες εφοδιασμού, νέες θέσεις εργασίας και καθαρότερος αέρας, μπορούν εύκολα να ποσοτικοποιηθούν εκ των προτέρων.
Το κόστος της αιολικής ενέργειας, της ηλιακής ενέργειας και των LED ήταν αρχικά πολύ υψηλότερο από τις καθιερωμένες τεχνολογίες (όπως η ηλεκτρική ενέργεια με άνθρακα και φυσικό αέριο) που είχαν επωφεληθεί από περισσότερο από έναν αιώνα ανάπτυξης. Όμως, όπως παρατηρείται σε μεγάλες αναδυόμενες οικονομίες, καθώς και στην Ευρώπη, αυτές οι νέες τεχνολογίες μειώνουν τώρα πραγματικά το ενεργειακό κόστος.
Η ανάλυσή μας δείχνει ότι, όταν αποφασίζουν πώς θα πραγματοποιήσουν τη μετάβαση σε τεχνολογίες χαμηλών εκπομπών άνθρακα, οι ηγέτες πρέπει να κοιτάξουν πέρα από τις παραδοσιακές οικονομικές προσεγγίσεις κόστους-οφέλους - και πρέπει να αποδεχτούν την αβεβαιότητα γύρω από τους κινδύνους και τις ευκαιρίες που μπορεί να αντιμετωπίσουν οι χώρες ως αποτέλεσμα.
Οι ηγέτες και οι ερευνητές πρέπει επίσης να προσδιορίσουν πώς να δημιουργήσουν «σημεία καμπής» που μπορούν να προκαλέσουν αλυσιδωτές αλλαγές προς οικονομίες χαμηλών εκπομπών άνθρακα. Για παράδειγμα, οι συνεχείς βελτιώσεις στην τεχνολογία των μπαταριών καθιστούν τα ηλεκτρικά οχήματα όλο και πιο ανταγωνιστικά σε σχέση με τα βενζινοκίνητα αυτοκίνητα.
Πολιτικές για την κατασκευή καλύτερων υποδομών φόρτισης και τη μείωση της τιμής των ηλεκτρικών οχημάτων θα μπορούσαν να μας οδηγήσουν ταχύτερα προς ένα μέλλον ηλεκτρικών μεταφορών. Τα οφέλη αυτού του μέλλοντος περιλαμβάνουν καθαρότερες πόλεις, μειωμένη εξάρτηση από το πετρέλαιο και ακόμη και τη δυνατότητα αποθήκευσης της πλεονάζουσας ηλεκτρικής ενέργειας σε μπαταρίες ηλεκτρικών οχημάτων για την υποστήριξη του εθνικού δικτύου όταν χρειάζεται.
Ιστορικά, έχει γίνει ευρέως αποδεκτό ότι η μείωση των εκπομπών θα σήμαινε ζημιά στις οικονομίες των χωρών. Και οι μεταβάσεις σε χαμηλές εκπομπές άνθρακα συνεπάγονται, φυσικά, κοινωνικές και οικονομικές προκλήσεις.
Αλλά οι καλά σχεδιασμένες πολιτικές -όπως αυτές που προωθούν τις επαναστάσεις στον τομέα της αιολικής ενέργειας, της ηλιακής ενέργειας και των LED- έχουν τη δυνατότητα να δημιουργήσουν τεράστια οφέλη για τις συμμετέχουσες χώρες, όχι μόνο για το κλίμα μας. Αν θέλουμε να λύσουμε το πρόβλημα της κλιματικής αλλαγής, πρέπει πρώτα να μετασχηματίσουμε την οικονομική μας σκέψη.
*Καθηγητής Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής, UCL
Από: Athanase Papandropoulos
