Για την πράσινη χρηματοδότηση, η πολιτική για το κλίμα είναι η νέα νομισματική πολιτική

της Huanhuan Zheng*

Μετά την επίτευξη της συμφωνίας του Παρισιού το 2015, ένα αυξανόμενο κίνημα επενδυτών έχει αρχίσει να αμφισβητεί την παραδοσιακή επένδυση, η οποία βασίζεται πάνω απ’ όλα στο κέρδος.

Πολλοί από αυτούς αποφεύγουν πλέον αυτή την προσέγγιση, επιλέγοντας αντ’ αυτού τη βιώσιμη και υπεύθυνη επένδυση (SRI), η οποία δίνει προτεραιότητα στην κοινωνική ευημερία, ενώ παράλληλα αποφέρει οικονομικές αποδόσεις.

Οι επενδυτές παγκοσμίως αρχίζουν να ενδιαφέρονται για την κλιματική αλλαγή, και η παγκόσμια έκρηξη στις εκδόσεις πράσινων ομολόγων - που χρησιμοποιούνται για τη χρηματοδότηση έργων φιλικών προς το κλίμα - αποτελεί απόδειξη αυτού.

Ενώ τα έσοδα από ορισμένα πράσινα ομόλογα χρηματοδοτούν την πράσινη καινοτομία και παραγωγή, άλλα χρησιμοποιούνται όλο και περισσότερο για δραστηριότητες γενικού σκοπού, ή ακόμη και για δραστηριότητες έντασης άνθρακα, που δεν συνάδουν με τους αρχικούς ισχυρισμούς των ομολόγων. Πολλές επιχειρήσεις μάλιστα υπερβάλλουν ή παραποιούν τις περιβαλλοντικές τους δεσμεύσεις προκειμένου να αποκτήσουν πρόσβαση σε κεφάλαια SRI - ένα φαινόμενο γνωστό ως «greenwashing».

Αντιμετώπιση του greenwashing

Το greenwashing έχει καταστήσει δύσκολο τον εντοπισμό πραγματικά πράσινων περιουσιακών στοιχείων, αποθαρρύνοντας τις επενδύσεις SRI και εμποδίζοντας την εισροή πράσινων κεφαλαίων στις πιο αποτελεσματικές δραστηριότητες μείωσης του άνθρακα. Η αποτελεσματική πολιτική για το κλίμα μπορεί να αντιμετωπίσει αυτό το ζήτημα και τελικά να βελτιώσει την αποτελεσματικότητα της κατανομής των πράσινων κεφαλαίων.

Υποχρεώνοντας τις επιχειρήσεις να εσωτερικεύσουν το κοινωνικό κόστος των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα, η πολιτική για το κλίμα μπορεί να τις παρακινήσει να μετατρέψουν τα έσοδα από τα πράσινα ομόλογα σε πραγματικές πράσινες πρακτικές, όπως καθαρή τεχνολογία και ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, ώστε να εξοικονομήσουν κόστος εκπομπών.

Όμως, οι επιχειρήσεις που επιδιώκουν το κέρδος θα συμμετάσχουν σε πραγματικά φιλικές προς το κλίμα δραστηριότητες - και όχι σε «greenwashing» - μόνο εάν υπάρχει οικονομικό κίνητρο για να το πράξουν. Η επένδυση στην πράσινη τεχνολογία και στην καθαρή παραγωγή εξοικονομεί κόστος εκπομπών όταν η πολιτική για το κλίμα είναι σε θέση να εφαρμοστεί. Πράγματι, οι εταιρείες σε χώρες που έχουν ήδη υιοθετήσει προοδευτικές πολιτικές για το κλίμα αντλούν περισσότερα κεφάλαια από την αγορά πράσινου χρέους από ό,τι εκείνες που δεν έχουν υιοθετήσει.

Αποτελεσματική πολιτική για το κλίμα

Η πολιτική για το κλίμα που βασίζεται στη δέσμευση για την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής μπορεί να προωθήσει τις επενδύσεις SRI με τέσσερις τρόπους.

Πρώτον, η αποτελεσματική κλιματική πολιτική επιβάλλει και ρυθμίζει τη δημοσιοποίηση πληροφοριών σχετικά με τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα, επιτρέποντας στους επενδυτές SRI να εντοπίζουν καλύτερα τα πράσινα περιουσιακά στοιχεία και να παρακολουθούν τον αντίκτυπό τους στον μετριασμό της κλιματικής αλλαγής.

Δεύτερον, επιβάλλει στους εθνικούς οργανισμούς και στο κεφάλαιο, όπως τα συνταξιοδοτικά ταμεία και τα κρατικά επενδυτικά κεφάλαια, να στηρίζουν την επιδίωξη των κλιματικών στόχων, ενισχύοντας άμεσα τις επενδύσεις SRI.

Τρίτον, παρέχει πολιτική στήριξη και οικονομικές ανταμοιβές για την πράσινη τεχνολογία και παραγωγή, γεγονός που προσελκύει τους επενδυτές SRI που επιδιώκουν να βελτιστοποιήσουν τον κοινωνικό τους αντίκτυπο.

Τέλος, η καλή πολιτική για το κλίμα αυξάνει τη ζήτηση, και συνεπώς την τιμή, των πράσινων περιουσιακών στοιχείων, γεγονός που βελτιώνει την κερδοφορία των επενδύσεων SRI και ενισχύει με τη σειρά του τη βιωσιμότητά τους.

Η αυξανόμενη ανησυχία για την κλιματική αλλαγή έχει επιταχύνει την υιοθέτηση της κλιματικής πολιτικής σε παγκόσμιο επίπεδο. Μέχρι τον Απρίλιο του 2021, 45 έθνη είχαν ήδη εφαρμόσει ή είχαν προγραμματίσει να εφαρμόσουν έναν εθνικό φόρο άνθρακα ή ένα σύστημα εμπορίας εκπομπών (ETS). Είναι όμως σαφές ότι οι προσπάθειες αυτές δεν φτάνουν αρκετά μακριά για την επίτευξη καθαρών μηδενικών εκπομπών έως το 2050, που αποτελεί βασικό δόγμα της Συμφωνίας του Παρισιού.

«Κερδίζοντας» τις επιχειρήσεις

Πολλές κυβερνήσεις εξακολουθούν να διστάζουν να υιοθετήσουν πολιτική για το κλίμα. Μια βασική ανησυχία είναι η αντίληψη ότι η πολιτική για το κλίμα θα μπορούσε να επιβραδύνει την οικονομική ανάπτυξη αυξάνοντας το κόστος παραγωγής, αποθαρρύνοντας έτσι τις εταιρικές επενδύσεις.

Οι επιχειρήσεις είναι, άλλωστε, από τη φύση τους κερδοσκοπικές. Έτσι, για να μειωθεί η αντίστασή τους στις πολιτικές για το κλίμα, πρέπει να αποδειχθεί ότι πραγματικά επωφελούνται από την εισαγωγή τους.

Μια πρόσφατη μελέτη του Ινστιτούτου Παγκόσμιας Οικονομίας και Χρηματοοικονομικής (IGEF) διαπίστωσε ότι η πολιτική για το κλίμα μειώνει τον κίνδυνο χρηματοδότησης των επιχειρήσεων, γεγονός που με τη σειρά του ενισχύει τους ισολογισμούς των επιχειρήσεων. Ενώ οι μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις δανείζονται σε μεγάλο βαθμό από τις εγχώριες αγορές, οι μεγάλες επιχειρήσεις δανείζονται σημαντικά από τις ξένες αγορές. Ιστορικά, οι μεγάλες επιχειρήσεις εκτός των ΗΠΑ έπρεπε να δανείζονται ξένα κεφάλαια σε νόμισμα διεθνών επενδυτών για να εξασφαλίσουν κεφάλαια και όχι δικά τους.

Όμως, ο δανεισμός σε ξένο νόμισμα, εκθέτει τις επιχειρήσεις σε κίνδυνο αναντιστοιχίας νομισμάτων. Εάν το ξένο νόμισμα στο οποίο δανείστηκαν ανατιμάται σημαντικά σε σχέση με το τοπικό τους νόμισμα, μπορεί να αντιμετωπίσουν ένα φορτίο χρέους. Και, έτσι, εμφανίζεται ο κίνδυνος αθέτησης πληρωμών ή χρεοκοπίας.

Αυτός ο κίνδυνος αναντιστοιχίας νομισμάτων δεν είναι μια θεωρητική ανησυχία - υπάρχουν πλήθος πολύ πραγματικών παραδειγμάτων που το αποδεικνύουν - όπως η κρίση της Λατινικής Αμερικής το 1994 και η ασιατική χρηματοπιστωτική κρίση του 1997. Περισσότερες από δύο δεκαετίες μετά τις κρίσεις αυτές, οι εταιρείες εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν τον κίνδυνο δανεισμού σε ξένο νόμισμα, αλλά η πολιτική για το κλίμα θα μπορούσε να μετριάσει τον κίνδυνο αυτό.

Η νέα νομισματική πολιτική

Η έκθεση του IGEF διαπίστωσε ότι η πολιτική για το κλίμα μετριάζει στην πραγματικότητα τον κίνδυνο αναντιστοιχίας νομισμάτων προσελκύοντας επενδυτές SRI, οι οποίοι είναι σε μεγάλο βαθμό πρόθυμοι να ανεχθούν τον υψηλότερο κίνδυνο που συνδέεται με τα πράσινα περιουσιακά στοιχεία, και οι οποίοι το κάνουν στο τοπικό τους νόμισμα.

Όταν οι επιχειρήσεις εκδίδουν εταιρικά πράσινα ομόλογα στο τοπικό τους νόμισμα, ουσιαστικά μεταφέρουν τον κίνδυνο αναντιστοιχίας νομισμάτων στους επενδυτές SRI - μια ανακούφιση για τις επιχειρήσεις που βασίζονται σε μεγάλο βαθμό στη διεθνή χρηματοδότηση, εκθέτοντάς τες στη μεταβλητότητα των συναλλαγματικών ισοτιμιών.

Έτσι, η κλιματική πολιτική είναι για τα πράσινα ομόλογα ό,τι είναι η αξιόπιστη νομισματική πολιτική για τα κανονικά ομόλογα. Η αξιόπιστη νομισματική πολιτική μειώνει τις πιθανότητες εκτύπωσης χρήματος για τη διόγκωση του χρέους σε τοπικό νόμισμα, γεγονός που βελτιώνει την ικανότητα των επιχειρήσεων να εκδίδουν ομόλογα σε τοπικό νόμισμα και να μετριάζουν τον κίνδυνο αναντιστοιχίας νομισμάτων.

Η πολιτική για το κλίμα επιτυγχάνει τον ίδιο στόχο μειώνοντας την πιθανότητα greenwashing, κατευθύνοντας έτσι τις επενδύσεις SRI προς τα πράσινα ομόλογα που επιτρέπουν στις επιχειρήσεις να δανείζονται στο τοπικό τους νόμισμα. Η πολιτική για το κλίμα είναι, επομένως, η νέα νομισματική πολιτική για την πράσινη χρηματοδότηση.

*Επίκουρη καθηγήτρια στη Σχολή Δημόσιας Πολιτικής Lee Kuan Yew, Εθνικό Πανεπιστήμιο της Σιγκαπούρης

*πρώτη δημοσίευση: www.weforum.org