Το πράσινο κύμα αλλάζει βαθιά πολιτική, οικονομία και κοινωνία

του Νίκου Χρυσόγελου*

Ένα πράσινο κύμα άρχισε να απλώνεται το 2018 στην Ευρώπη, που οδήγησε σε ισχυρή παρουσία των πράσινων στο Ευρωκοινοβούλιο και επηρέασε την πολιτική ατζέντα με ανάδειξη της Πράσινης Συμφωνίας στο κέντρο της πολιτικής αντιπαράθεσης. Οι Πράσινοι δεν αντιμετωπίζονται πλέον ως μονοθεματικά κόμματα για το περιβάλλον. Κερδίζουν από αριστερά και από το φιλελεύθερο χώρο διότι δεν αρκούνται σε κριτική ή απλή διαχείριση του υπάρχοντος μοντέλου. Παρουσιάζουν εναλλακτική, οραματική αλλά ρεαλιστική συνολική πρόταση και έχουν σταθερές αξίες για ισότητα και ανοιχτή κοινωνία.

Οι Πράσινοι είναι ήδη παγκόσμια δύναμη. Στη Γερμανία είναι πρώτο κόμμα σε πολλές πόλεις καθώς και στη Βάδη – Βυρτεμβέργη, ενώ οι δημοσκοπήσεις τους εμφανίζουν πρώτο κόμμα σε παγγερμανικό επίπεδο. Η υποψήφιά τους Annalena Baerbock είναι η δημοφιλέστερη πολιτικός, με μεγάλες πιθανότητες να εκλεγεί καγκελάριος. Θέτουν στο κέντρο του προεκλογικού προγράμματος μια πολιτική για συγκράτηση της αύξησης της μέσης θερμοκρασίας του πλανήτη κάτω από τον 1,5 βαθμό Κελσίου καθώς και μια νέα, κοινωνικά δίκαιη και φεμινιστική πολιτική: Κλείνουν όλοι οι πυρηνικοί αντιδραστήρες μέχρι το 2023. Μειώνονται οι εκπομπές αερίων που αλλάζουν το κλίμα κατά 70% μέχρι το 2030 και μηδενίζονται μέχρι το 2040. Κλείνουν μέχρι το 2030 όλα τα ορυχεία και μονάδες ενέργειας που βασίζονται στο κάρβουνο. Σταματάει κάθε ενίσχυση στα ορυκτά καύσιμα.

Οι αλλαγές προς μια κλιματικά υπεύθυνη και πράσινη οικονομία δεν θα περιοριστούν στη Γερμανία, θα επεκταθούν σε ευρωπαϊκό και παγκόσμιο επίπεδο, πολύ περισσότερο αφού συνδυάζονται με ανάλογες αλλαγές στην αμερικανική πολιτική.

Το ελληνικό πράσινο κύμα

Την άνοιξη 2020 διοργανώθηκε ψηφιακά το ιδρυτικό, προγραμματικό συνέδριο του νέου πράσινου κόμματος – ΠΡΑΣΙΝΟΙ (www.prasinoi.eu) – που επιδιώκει ευρύτερες πολιτικές ανασυνθέσεις και αυτόνομη παρουσία, με σύγκλιση ευρύτερων δυνάμεων, νέων αλλά και υπαρχόντων (οικολογικό δίκτυο, οι δύο πρώην ευρωβουλευτές, Πράσινοι-Αλληλεγγύη, κόμμα Πειρατών Ελλάδας, αυτοδιοικητικοί κ.ά.). Το νέο σχήμα υπερβαίνει την απογοήτευση και αποστασιοποίηση που προκάλεσε η συμμετοχή εκπροσώπων των Οικολόγων Πράσινων στην κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ που δεν μπόρεσε να εκπροσωπήσει στο ελάχιστο πράσινες πολιτικές. Το δεύτερο ψηφιακό του συνέδριο, τέλη Απριλίου 2021, αποφάσισε να απευθύνει ευρύτερη πρόσκληση για συγκρότηση ενός “πράσινου φόρουμ διαλόγου” με σχήματα, κινήσεις και άτομα που δεσμεύονται σε αυτόνομη παρουσία των πράσινων στις εκλογές, όποτε και αν γίνουν, και πέρα από αυτές.

To σχέδιο «προγράμματος για την μετά COVID εποχή» που υιοθετήθηκε θα συζητηθεί με φορείς και κοινωνικές ομάδες ώστε να οριστικοποιηθεί μέσα από ευρύτερο διάλογο. Αφορά σε σύνολο θεμάτων: κλιματική πολιτική, ενδυνάμωση πράσινης οικονομίας, δίκαιη απολιγνιτοποίηση, ενίσχυση της πολιτικής ισότητας και νεολαίας, υγεία για όλους και όλες, “εγγύηση για τα παιδιά”, υγιής και ενεργή γήρανση για την τρίτη ηλικία, κ.ά.

Η Ελλάδα θα έχει στη διάθεσή της τα επόμενα χρόνια σημαντικούς ευρωπαϊκούς πόρους. Το Σχέδιο Ανάκαμψης Ελλάδα 2.0 έπρεπε να είναι αποτέλεσμα ώριμου, δημοκρατικού διαλόγου, όπως οι ευρωπαϊκοί κανονισμοί απαιτούν, και να προωθεί την οικονομική, περιβαλλοντική και κοινωνική ανάκαμψη της χώρας και την δίκαιη στροφή προς ένα πράσινο μοντέλο. Η κυβέρνηση κινείται όμως με λογικές “business as usual” με ένα σχέδιο που προετοιμάζουν μελετητικές εταιρίες, κάνει διάλογο μόνο με συγκεκριμένες ομάδες συμφερόντων, καταλήγει σε αντιφατικές και παραδοσιακές προτάσεις που θα μπορούσε να προτείνει σε οποιαδήποτε εποχή, αφήνει τους πολλούς απέξω. Καταγγέλλεται από την κοινωνία των πολιτών για αδιαφάνεια και απουσία διαλόγου. Η αδυναμία ενσωμάτωσης πράσινης πολιτικής και διαμόρφωσης κοινωνικά δίκαιου, πράσινου σχεδίου ανάκαμψης και ανθεκτικότητας αντανακλάται στο σχέδιο που δημοσιοποίησε.

Η βαθιά κρίση 2 δεκαετιών δεν αντιμετωπίζεται με πολιτικές ψευδαισθήσεις ή «επικοινωνιακές» κινήσεις. Απαιτούνται βαθιές αλλαγές. Στις ευρωεκλογές και εθνικές εκλογές 2009 το κεντρικό μας μήνυμα ήταν “Πράσινη Λύση στην Κρίση”. Δεν καταφέραμε – για λίγους ψήφους – να μπούμε στη Βουλή, και να δώσουμε ώθηση σε πράσινες λύσεις απέναντι στην δημοσιονομική και οικονομική κρίση. Σήμερα έχουμε μπροστά μας μια νέα πρόκληση: να ανοίξουμε τον δρόμο ώστε «να έρθει το πράσινο κύμα και στη χώρα μας».

*πρώην ευρωβουλευτής και περιφερειακός σύμβουλος Ν. Αιγαίου, μέλος του Συμβουλίου των Πράσινων