των Ευστρατίας Σερλή, Ηλία Οβτσαρέγνκο, Ηλία Τσακαγιάννη και Κωνσταντίνου Τσαπίκου Ρωμούδη*
Η παράλληλη ανάπτυξη των λιμένων σε μέσα φορτοεκφόρτωσης και βυθισμάτων, τα οποία επέτρεπαν την μικρότερη παραμονή των πλοίων στους λιμένες -σε συνδυασμό τη μεγιστοποίηση των ποσοτήτων μεταφοράς φορτίων- οδήγησαν στην ανάπτυξη της οικονομίας στον κλάδο των μεταφορών και της εφοδιαστικής αλυσίδας. Επομένως, ήταν πολύ σημαντική η κατασκευή των μεγαλύτερων πλοίων ως προς τη χωρητικότητα. Παρακάτω θα αναλύσουμε τέσσερα μεγαλύτερα εμπορικά πλοία με βάση τον τύπο τους που ναυπηγήθηκαν μέχρι την περασμένη χρονιά.
Φορτηγό πλοίο
Τα πλοία που μεταφέρουν χύμα ομοειδή φορτία (όπως ζάχαρη, σιτάρι, κάρβουνο, σίδηρο) ανήκουν στην κατηγορία των φορτηγών πλοίων με ξηρά φορτία. Τα πλοία μεταφοράς χύδην φορτίου (bulk carriers) είναι πλοία ειδικά σχεδιασμένα για τη μεταφορά μη συσκευασμένου φορτίου χύδην στα αμπάρια τους.. Τα σύγχρονα πλοία μεταφοράς χύδην φορτίου είναι όλα μονοώροφα πλοία με διπλό πυθμένα, κάθετο φορτίο πρόσβαση μέσω καταπακτών στο κατάστρωμα καιρού και είναι σε θέση να διατηρήσουν ταχύτητες γενικά στην περιοχή 13 – 16 κόμβων. Τα βασικά σχεδιαστικά χαρακτηριστικά, εκτός από την ασφάλεια, είναι ο κυβισμός, η πρόσβαση στα αμπάρια και ο εξοπλισμός διακίνησης φορτίου. Η μεταφορά εμπορευμάτων χύδην ανάγεται στην αρχαιότητα, και πιθανώς η μεταφορά χύδην «εφευρέθηκε» από Φοίνικα ή Έλληνα ναυπηγό μεταξύ του 2000 π.Χ. και 3000 π.Χ. Το πρώτο εξειδικευμένο πλοίο μεταφοράς χύδην φορτίου κατασκευάστηκε το 1852 όταν η εισαγωγή της ναυπηγικής από χάλυβα και η χρήση των ιδιοτήτων του χάλυβα άνοιξε νέες δυνατότητες για την κατασκευή σκαφών. Η αγορά πλοίων μεταφοράς χύδην έχει διαφοροποιηθεί σε πολλές ζώνες διαφορετικού μεγέθους, καθεμία από τις οποίες εστιάζεται σε διαφορετικό τομέα του εμπορίου, αναγκάζοντας τα πλοία ξηρού χύδην να εξαπλωθούν σε όλο το εύρος. Τα πλοία χωρίζονται σε τέσσερις κύριες κατηγορίες με βάση την χωρητικότητά τους (dwt) : α) Handy bulk carriers (10.000-39.999 dwt), β) Handymax bulk carriers (40.000-59.999 dwt) γ) Panamax (60.000-99.999 dwt) και δ) Capesize ( >100.000 dwt). Υπάρχουν κάποιες άλλες κατηγορίες με βάση το μέγεθος του σκάφους αλλά κυρίως βάση με το περιφερειακό εμπόριο που εξυπηρετούν. Τέτοιες είναι οι κατηγορίες είναι: α) Kamsarmax, β) Seawaymax, γ) Setouchmax, δ) Dunkirkmax και ε)Newcastlemax το οποίο πήρε το όνομά του από το λιμάνι ή το κανάλι όπου μπορούν να εκτελούν δρομολόγια αυτά τα πλοία.
Αυτές οι κατηγορίες αλλάζουν κάθε φορά που αλλάζουν οι χωρητικότητες του λιμανιού ή των καναλιών που ονομάζεται το κάθε πλοίο. Το μεγαλύτερο πλοίο μεταφοράς ξηρού χύδην φορτίου (bulk carrier) που ναυπηγήθηκε ποτέ, είναι το «Ore Tianjin». Η ναυπήγηση του πλοίου πραγματοποιήθηκε το 2018 στο Qingdao, στην επαρχία Shandong της Ανατολικής Κίνας από τα ναυπηγεία Wuhan της China Shipbuilding Industry Corporation (CSIC) και η σημαία του είναι του Χονγκ Κονγκ. Το πλοίο έχει ολική χωρητικότητα 203.951 gt (gross tonnage) και μεταφορική ικανότητα 399.213 dwt (dead weight tonnage) και πρόκειται να εξυπηρετεί θαλάσσιες μεταφορές σιδηρομεταλλευμάτων μεταξύ της Κίνας και της Βραζιλίας. Η παράδοση του πλοίου έγινε τον Απρίλιο του 2018. Το «Ore Tianjin» έχει μήκος 361.9 μ., πλάτος 65 μ. και βύθισμα 23.1 μ., και κατάστρωμα ισοδύναμο με τρία γήπεδα ποδοσφαίρου! Είναι, μάλιστα, 25 μέτρα μεγαλύτερο από τον αεροπλανοφόρο USS Gerald R. Ford. Το πλοίο διαθέτει επτά χώρους φορτίου και έναν χώρο καυσίμων, το οποίο θα το βοηθήσει να μεταφέρει φορτία χύδην μέχρι 25.500 ναυτικά μίλια.Σε σύγκριση με άλλα μεγάλα σε μέγεθος πλοία μεταφοράς σιδηρομεταλλεύματος, το «Ore Tianjin» καταναλώνει κατά 20% λιγότερα καύσιμα, γεγονός που το καθιστά ως ένα ενεργειακά αποδοτικό πλοίο και φιλικότερο προς το περιβάλλον. Αυτό σημαίνει ότι το κόστος μεταφοράς ανά κιλό σιδηρομεταλλεύματος θα μειωθεί κατά 30 τοις εκατό.
Δεξαμενόπλοιο
Με έναν γενικό ορισμό δεξαμενοπλοία ή στα αγγλικά tankers ή στη ναυτική ορολογία γκαζάδικα είναι φορτηγά πλοία υγρού χύδην φορτίου. Τα σημαντικότερα φορτία που μεταφέρονται:
- O Αργό πετρέλαιο (oil tankers / petroleum tankers)
- Παράγωγα – χημικά πετρελαίου (chemical tankers)
- Υγραεριοφόρα (liquefied gas tankers)
Παράλληλα υπάρχουν ορισμένες κατηγορίες που μπορούμε να ταξινομήσουμε τα δεξαμενόπλοια όπως βασίζεται η εταιρεία πετρελαιοειδών Shell ανέπτυξε το 1954 το σύστημα afra (average freight rate assessment):
A. Κατηγορία - Τόνοι ξηρού φορτίου
a. General Purpose (GP) = 10.000-24.999 dwt
b. Medium Range (MR) = 25.000-44.999 dwt
c. Large Range 1 (LR-1) =45.000-79.999 dwt
d. Large Range 2 (LR-2) = 80.000-159.999 dwt
e. Very Large Crude Carrier (VLCC) = 160.000-319.999 dwt
f. Ultra Large Crude Carrier (ULCC) = 320.000-549.999 dwt
Η παραπάνω κλίμακα, παρότι η μοναδική που καθορίζει αυστηρά τα όρια των κατηγοριών, δεν χρησιμοποιείται πάντα, καθώς οι αλλαγές στις συνθήκες του χώρου την καθιστούν ξεπερασμένη. Γι’ αυτό υπάρχει μια άτυπη κατάταξη που χρησιμοποιείται, χωρίς τα όρια της κάθε κατηγορίας να είναι αυστηρά καθορισμένα, είναι η ακόλουθη:
B. Κατηγορία - Τόνοι ξηρού φορτίου
a. Product Tanker =10.000-60.000 dwt
b. Panamax = 60.000-80.000 dwt
c. Aframax = 80.000-120.000 dwt
d. Suezmax = 120.000-200.000 dwt
e. VLCC = 200.000-315.000 dwt
f. ULCC = 315.000-550.000 dw
Από την αρχαιότητα ο άνθρωπος μετέφερε υγρά φορτία με δοχεία (αμφορείς και αργότερα βαρέλια) ως δεξαμενές στοιβασίας, φορτίου και πόσιμου νερού. Το σύστημα αυτό χρησιμοποιούταν και εξελίσσοταν μέχρι περίπου τον 1ο Π.Π. (1914-1918) όπου ο συνδυασμός της βιομηχανοποίησης με ανάγκη μεταφοράς των πετρελαιοειδών αυξάνονταν συνεχώς, σε σημείο αναζήτησης τρόπων μεταφοράς, ώστε να εκμεταλλευτεί το κάθε δυνατό σημείο των πλοίων.
Οι Έλληνες πλοιοκτήτες της εποχής αναρωτιότουσαν: «Γιατί να μεταφέρουμε καύσιμα σε βαρέλια, στ΄ αμπάρια (κύτη) των πλοίων μας, και δεν φτιάχνουμε αμπάρια βαρέλια;». Οι ναυπηγοί άκουσαν το ερώτημα αυτό και δημιούργησαν τα πρώτα δεξαμενόπλοια. Τα οποία αρχικά ήταν μικρά και έκαναν παράκτια δρομολόγια ενώ σταδιακά μεγάλα και με υπερπόντια ταξίδια. Ο Αριστοτέλης Ωνάσης (1906-1975) βλέποντας τις εξελίξεις αυτές, έδωσε εντολή να σχεδιαστεί ένα δεξαμενόπλοιο χωρητικότητας 500.000 τόνων, υπολογιζόμενο από τον τότε ημερήσιο τύπο σε πλοίο μήκους ενός χιλιομέτρου και πλάτους 250 μέτρων. Ωστόσο ο θάνατος του μοναχογιού του δε τον άφησε να δραστηριοποιηθεί περαιτέρω. Την εποχή τον Mammoth Tankers ο Αριστοτέλης Ωνάσης είχε το όνειρο να φτιάξει ένα δεξαμενόπλοιο με dead weight 500.000 τόνων, όμως ο θάνατος του μοναχογιού του δε τον άφησε να δραστηριοποιηθεί περαιτέρω. Παρόλαυτα το όνειρο του υλοποίηθηκε από έναν άλλον Έλληνα ο οποίος, έδωσε παραγγελία στη Sumitomo Heavy Industries σε ναυπηγείο στην περιοχή Yokosuka, Kanagawa της Ιαπωνίας με εντολή να είναι έτοιμο μέχρι το 1979. Ωστόσο, ο ιδιοκτήτης απέτυχε να παραλάβει το πλοίο και έτσι το πλοίο βαφτίστηκε Oppama από τους ίδιους τους κατασκευαστές. Στη συνέχεια, πουλήθηκε στην Orient Overseas Container Line, η οποία ζήτησε από τους κατασκευαστές να αυξήσουν το μήκος και τη χωρητικότητα φορτίου του πλοίου. Τελικά καθελκύστηκε το 1981 με το όνομα Seawise Giant. Τα χαρακτηριστικά του είναι: Μήκος 458.45 m, πλάτος 68.6 m, βύθισμα 24.6 m, ύψος 29.8 m ενώ η ταχύτητα που θα μπορούσε να φτάσει 16.5 knots επίσης είχε συνολικά 46 δεξαμενές, η χωρητικότητα νεκρού βάρους 564.763 μετρικούς τόνους, η ολική χωρητικότητα 260.941 μετρικούς τόνους και καθαρή χωρητικότητα 214.793 μετρικών τόνων.
Στις 14 Μαΐου του 1988 στον κόλπο του Ορμούζ κατά την διάρκεια του πολέμου Ιράκ – Ιράν (1988-1989) φορτωμένο με Ιρανικό αργό πετρέλαιο δέχτηκε επίθεση από Ιρακινά αεροσκάφη με αποτέλεσμα να βυθιστεί στις ακτές του νησιού Larak του Ιράν και να γίνει το μεγαλύτερο ναυάγιο στο κόσμο (μέχρι και σήμερα). Μετά τον πόλεμο, η Norman International αγόρασε τα συντρίμμια, τα επισκεύασε στη Σιγκαπούρη και τα κυκλοφόρησε ξανά ως Happy Giant. Λίγο αργότερα το 1991, ο Jorgen Jahre, Νορβηγός εφοπλιστής, αγόρασε το πλοίο και την μετονόμασε σε Jahre Viking. Έπειτα το 2004, ο Jahre Viking αγοράστηκε από τους First Olsen Tankers και μετονομάστηκε σε Knock Nevis. Έκτοτε, είχε χρησιμοποιηθεί ως ακίνητη υπεράκτια πλατφόρμα ή FSO - μια πλωτή μονάδα αποθήκευσης και εκφόρτωσης. Ενώ στη συνέχεια αγοράστηκε από την Amber Development Corporation και μετονομάστηκε σε M/V Mont, για ένα τελευταίο ταξίδι στο Alang της Ινδίας τον Ιανουάριο του 2010, όπου διαλύθηκε. Σήμερα η άγκυρα του πλοίου βάρους 36 τόνων βρίσκεται σε ένα κτίριο του Κυβερνητικού Ναυπηγείου του Χονγκ Κονγκ και συγκεκριμένα στο νησί Stonecutters.
Επιβατηγό πλοίο
Ως Επιβατηγό πλοίο (passenger ship) χαρακτηρίζεται το πλοίο εκείνο που κρίνεται κατάλληλο και ειδικό για μεταφορά 12 επιβατών και άνω. Η καταλληλότητα έχει σχέση με ειδικές απαιτήσεις κατά την ναυπήγηση ή μετασκευή του πλοίου, στη στεγανή υποδιαίρεση αυτού, στο είδος και την επάρκεια σωστικών και πυροσβεστικών μέσων, καθώς και στην ενδιαίτηση επιβατών. Οι παραπάνω απαιτήσεις τροποποιούνται ανάλογα με τις περιοχές των πλόων π.χ. εντός διαύλων, ή ακτοπλοϊκών, ή ωκεανοπλοιων πλοίων ή ημερόπλοιων κ.λπ. Η ταχύτητα των σύγχρονων επιβατικών πλοίων κυμαίνεται από 22 μέχρι 30 κόμβους. Γενικά τα επιβατικά πλοία διακρίνονται σε:
1. Υπερωκεάνια ή «ωκεανόπλοια», που εκτελούν υπερπόντια ναυσιπλοΐα (Ωκεανοπλοΐα)
2. Επιβατικά Κλειστών θαλασσών (όπως τα Μεσογειακά) και 3. Ακτοπλοϊκά ή κοινώς λεγόμενα «ποστάλια», που εκτελούν εσωτερικές θαλάσσιες συγκοινωνίες.
Παλαιότερα μέχρι το 1970 υπήρχε μια ακόμη κατηγορία τα φορτηγοποστάλια. Επίσης, άλλες κατηγορίες επιβατικών πλοίων είναι τα Κρουαζιερόπλοια, τα Τουριστικά επαγγελματικά, Επιβατικά - οχηματαγωγά και τα νεότερα ταχύπλοα όπως τα επιβατικά - καταμαράν, επιβατικά υδροπτέρυγα, επιβατικά αερόστρωμνα (γνωστότερα ως χόβερκραφτς) και άλλα με συνδυασμό οχηματαγωγού. Οποιοσδήποτε άλλος τύπος εμπορικού πλοίου για να μεταφέρει περισσότερους από 12 επιβάτες θα πρέπει να είναι εφοδιασμένο με «πιστοποιητικό επιβατικού» ή «πιστοποιητικό επιβατών» (Passenger Certificate) από τις αρμόδιες Αρχές. Στην Ελλάδα αρμόδια Αρχή είναι το ΥΕΝ και σε άλλες χώρες το αντίστοιχο υπουργείο
Σύμφωνα με την ελληνική νομοθεσία και ειδικότερα με τον Κ.Δ.Ν.Δ., μέρος IV, Κεφάλαιο Α΄ (Ακτοπλοΐα) άρθρο 164 ορίζεται ότι:
1. Ελληνικά επιβατικά πλοία που συμπληρώνουν ηλικία 35 ετών απομακρύνονται υποχρεωτικά και παύουν να χαρακτηρίζονται (εντός επικράτειας) ως επιβατικά. (Καταργήθηκε από το 2006 για εναρμόνιση με τις οδηγίες της ΕΕ).
2. Δικαίωμα μεταφοράς επιβατών εντός ελληνικής επικράτειας (δηλαδή μεταξύ λιμένων εσωτερικού) έχουν μόνο τα ελληνικά επιβατικά πλοία. (Επεκτάθηκε σε όλα τα κοινοτικά από το 2003 για εναρμόνιση με τις οδηγίες της ΕΕ).
3. Τα ελληνικά επιβατικά πλοία δρομολογούνται σε διάφορες συγκοινωνιακές ακτοπλοϊκές γραμμές κατόπιν ειδικής Απόφασης, για κάθε πλοίο, του ΥΕΝ.
Το μεγαλύτερο κρουαζιερόπλοιο στον κόσμος είναι το «SPECTRUM OF THE SEAS». Το νεότευκτο κρουαζιερόπλοιο (Απρίλιος 2019) μήκους 348 μ., πλάτος 41-49 μ., ζυγίζει 168.000 τόνους, έχει χωρητικότητα 4.246 επιβατών, έχει ταχύτητα 22 κόμβους και βύθισμα 8,8 μέτρα και διαθέτει ότι πιο σύγχρονο και καινοτόμο υπάρχει στον τομέα της τεχνολογίας και διασκέδασης, ενώ στοίχισε περίπου 1 δισ. δολάρια η κατασκευή του.
Πλοίο μεταφοράς εμπορευματοκιβωτίων
Στις 28 Ιουλίου 2021 παραδόθηκε στην Ταϊβανέζικη εταιρεία Evergreen το πλοίο Ever Ace, καταλαμβάνοντας την πρώτη θέση ως το μεγαλύτερο πλοίο μεταφοράς εμπορευματοκιβωτίων (container ship), τόσο από άποψη διαστάσεων, όσο και από άποψη χωρητικότητας σε μονάδες TEU.
Το πλοίο ανήκει σε μια σειρά 14 πλοίων ULCS (Ultra Large Container Ships) που κατασκευάζονται για λογαριασμό της Evergreen. 6 πλοία κατασκευάζονται από την Samsung Heavy Industries στην νότια Κορέα και άλλα 8 από την κρατική China State Shipbuilding Corporation. Μέχρι στιγμής έχουν παραδοθεί 4 πλοία της σειράς, όλα από το ναυπηγείο της Samsung.
Η χωρητικότητα του πλοίου ανέρχεται θεωρητικά στα 23,992 TEU. Έχει μήκος 399,9 μέτρα, πλάτος 61,5 μέτρα, αναπτύσσει ταχύτητα πλεύσης 22,6 κόμβους. Έτσι, ξεπερνάει τον προκάτοχό του τίτλου του μεγαλύτερου πλοίου container, το πλοίο HMM Agleciras της νοτιοκορεάτικης HMM, κατά 28 μονάδες TEU σε χωρητικότητα και κατά 0,5 μέτρα σε πλάτος.
Στις 14 Αυγούστου 2021 το πλοίο Ever Ace απέπλευσε από το λιμάνι Yantian της Ταϊβάν με φορτίο ίσο με 21,710 TEU με προορισμό το λιμάνι του Ρότερνταμ στις κάτω χώρες και την Δυτική Ευρώπη, καταρρίπτοντας έτσι και το ρεκόρ του μεγαλύτερου φορτίου container που φορτώθηκε σε πλοίο.
Εν κατακλείδι, χάριν στα τέσσερα βασικά είδη πλοίων – όπως αυτά παρουσιάστηκαν- μπορούν να καλυφθούν βασικές μας ανάγκες. Παράλληλα, όμως, αντιλαμβανόμαστε πως χάριν στα εξελιγμένα πλοία, η αίσθηση ασφαλείας αυξάνεται ανά τα χρόνια.
*μέλη του YES Forum
Από: Athanase Papandropoulos
