του Ανδρέα Ανδριανόπουλου
Σπάνια είμαστε σε θέση να καταλάβουμε καλά την ομιχλώδη πολιτική που συνοδεύει τις αποφάσεις των χωρών που παράγουν ενέργεια και ιδίως πετρέλαιο. Αυτό γίνεται ιδιαίτερα ακανθώδες αν η προσπάθεια αφορά τις επιλογές της Σαουδικής Αραβίας και των χωρών που την ακολουθούν στον ΟΠΕΚ. Σπάνια οι αποφάσεις ακολουθούν μια ενιαία γραμμή και οι παρατηρητές δυσκολεύονται να διακρίνουν τάσεις και ενιαίες συμπεριφορές. Αυτό οφείλεται κυρίως διότι συνήθως οι πολιτικές ακολουθούν την ιδιοσυγκρασία και τις ιδιαιτερότητες των εκάστοτε προσώπων που ηγούνται της πετρελαϊκής πολιτικής της Σαουδικής Αραβίας και των άλλων χωρών-κλειδιά του ΟΠΕΚ.
Ο πρώην σύμβουλος πετρελαϊκής πολιτικής της Σαουδικής Αραβίας Ibrahim Al Muhanna, που για 30 χρόνια έπαιζε κρίσιμο ρόλο στις σχετικές αποφάσεις και στη συνακόλουθη πολιτική, σε ένα πρόσφατο βιβλίο του («Oil Leaders: Saudi Arabia and OPEC’s Global Energy Policy» – «Πετρελαϊκοί Ηγέτες: Η Σαουδική Αραβία και η Παγκόσμια Ενεργειακή Πολιτική του ΟΠΕΚ», 2023) παρουσιάζει ανάγλυφα το παρασκήνιο των σχετικών διαδικασιών και αποφάσεων. Επισημαίνει πως οι διαφοροποιήσεις σε γνώσεις, εξειδίκευση, χαρακτήρα και ικανότητες των διαφόρων προσωπικοτήτων έχουν επιφέρει σημαντικές διαφορές στην πορεία των εξελίξεων και στις τελικές πολιτικές που εφαρμόστηκαν. Ιδιαίτερα όταν οι θεσμοί υπήρξαν νέοι και η τελική τους ωρίμαση διαμορφώθηκε κάτω από τους χειρισμούς προσωπικοτήτων όπως λ.χ. ο σεΐχης Γιαμάνι.
Ο Al Muhanna με ιδιαίτερη δεξιοτεχνία περιγράφει πώς οι μεγάλες αυξομειώσεις στις πετρελαϊκές τιμές συχνά ήταν αποτέλεσμα χειρισμών ιδιαίτερων προσωπικοτήτων που ελάχιστη σημασία έδιναν στο ίδιο το πετρέλαιο παρά στα διάφορα hedge funds, στις τράπεζες, στους άλλους εμπορευόμενους το προϊόν και σε αυτούς που στοιχημάτιζαν στη μελλοντική αξία του προϊόντος (futures market). Ρόλο σημαντικό επίσης έπαιζαν οι πολιτικοί που κοίταζαν την εκλογική τους βάση και άλλοι που υπεραμύνονταν των εσωτερικών δημοσίων δαπανών για εξασφάλιση οικονομικής ανάπτυξης ή για τη διατήρηση αποθεμάτων για το μέλλον. Συνήθως αυτοί έπαιζαν και τον κυριότερο ρόλο στις τελικές αποφάσεις.
Σημαντική επίπτωση στις εξελίξεις, μας περιγράφει ο Al Muhanna, είχαν επίσης οι αντιθέσεις και οι παρεξηγήσεις ανάμεσα σε στελέχη των κρατικών γραφειοκρατιών και οι ανταγωνισμοί που θέριευαν μεταξύ τους. Οι παρεμβολές επίσης των στελεχών των διαφόρων εθνικών και πολυεθνικών εταιρειών που ενοχλούσαν τα αφεντικά τους, έκαναν πολιτική ή έμπαιναν στο ρουθούνι συναδέλφων τους σε άλλες χώρες είχαν σημαντικό μερίδιο στις εξελίξεις και στις συχνές δυσλειτουργίες. Σύμφωνα με τα κεντρικά συμπεράσματα του βιβλίου, πολύ συχνά οι προσωπικότητες και οι αντιθέσεις μεταξύ τους επισκίαζαν τη σημασία και τον ρόλο των δεδομένων των αγορών. Μια ακόμη μαρτυρία δηλαδή πώς ο ανθρώπινος παράγοντας μπορεί να παίξει σημαντικότερο ρόλο από τις αντικειμενικές συνθήκες και τα ρεαλιστικά δεδομένα για την πορεία της ευημερίας του κόσμου.
*πρώτη δημοσίευση: Οικονομικός Ταχυδρόμος
