Green Tank: Να αναθεωρηθούν τα κριτήρια για την κατανομή πόρων από το Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης

του Αλέκου Πολίτη

Στην ανάγκη αναθεώρησης των κριτηρίων για την κατανομή των πόρων από το Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης, ώστε να ανταποκρίνονται περισσότερο στις ανάγκες των τοπικών κοινωνιών αλλά και τις πιο κλιματικά φιλόδοξες χώρες, αναφέρεται η νέα έκθεση του «The Green Tank» για τη Δίκαιη Μετάβαση.

Ειδικότερα, η έκθεση με τίτλο «Δίκαιη Μετάβαση: Ιστορικό, εξελίξεις και προκλήσεις στην Ευρώπη» που παρουσιάστηκε από τον ερευνητή Νίκο Μάντζαρη επισημαίνει ότι στα ήδη υφιστάμενα κριτήρια θα πρέπει να γίνουν δύο σημαντικές προσθήκες: η ταχύτητα υλοποίησης της μετάβασης από τον λιγνίτη και η επιρροή στην τοπική κοινωνία και ιδιαίτερα στις θέσεις εργασίας. Ο κ. Μάντζαρης εξήγησε πως, ανεξάρτητα από τις κατά περιόδους αναθεωρήσεις στο συνολικό ποσό που υφίστανται οι προτάσεις για το Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης, δεν επηρεάζεται η κατανομή των πόρων, με αποτέλεσμα κράτη που δεν επιδεικνύουν ιδιαίτερο ζήλο για την απολιγνιτοποίηση, όπως η Πολωνία, να λαμβάνουν δυσανάλογα μεγάλους πόρους έναντι άλλων.

Με βάση την αναθεωρημένη πρόταση του Μαΐου για το Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης που αφορούσε την κατανομή πόρων ύψους 40 δισ. ευρώ, η Ελλάδα δικαιούνταν περί το 4,3% που ανέρχεται στα 1,724 δισ. ευρώ. Σύμφωνα με την ανάλυση του The Green Tank, αν υπήρχε το κριτήριο της ταχύτητας μετάβασης με συντελεστή 10%, τότε για την Ελλάδα το ποσό αυτό θα ανέρχονταν στα 2,448.7 δισ. ευρώ. «Η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν έδειξε γρήγορα αντανακλαστικά. Στην Ελλάδα η εμπροσθοβαρής απολιγνιτοποίηση είναι κάτι που μας επηρεάζει άμεσα», επεσήμανε χαρακτηριστικά ο κ. Μάντζαρης.

Σε κάθε περίπτωση, η απόφαση που έλαβε το Συμβούλιο την προηγούμενη εβδομάδα οδήγησε στην περικοπή του κονδυλίου σε μόλις 17,5 δισ. ευρώ που, σε περίπτωση διατήρησης της ίδιας αναλογίας, σημαίνει ότι τα ποσά που θα λάβει η Ελλάδα θα κυμανθούν περί τα 700 – 750 εκατ. ευρώ. Φυσικά, αυτό προϋποθέτει ότι θα υπάρξει εν τέλει συμφωνία με τις παραμέτρους που θέτει το Συμβούλιο από όλες τις πλευρές, και ειδικά από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο που έχει εκφράσει τη διαφωνία του.

Σε ό, τι αφορά την πιθανότητα αναθεώρησης των υφιστάμενων κριτηρίων για την κατανομή των πόρων, ο κ. Μάντζαρης σημείωσε ότι είναι «αυξημένη» ενώ συμπλήρωσε πως «υπάρχουν ευκαιρίες» και πως «θα πρέπει να ξεκινήσουμε τις συνέργειες με κράτη – μέλη που αισθάνονται επίσης ότι αδικούνται από τις συνθήκες». Τόνισε ακόμη ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δεν εξήγησε με σαφήνεια τα κριτήριά της ενώ, παράλληλα με τις ελληνικές προτάσεις, ακούστηκαν διαφοροποιήσεις και από άλλα κράτη – μέλη, με κυριότερες αυτές από την Ισπανία και την Ουγγαρία που, ωστόσο, είχαν διαφορετικές μεταξύ τους κατευθύνσεις.

Οι Προτάσεις

Οι προτάσεις του The Green Tank για το είδος των επενδύσεων στρέφονται γύρω από την εξοικονόμηση ενέργειας, την ανάπτυξη του πρωτογενούς τομέα, τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας, τη διαχείριση των απορριμμάτων, την αποθήκευση ενέργειας και τον τομέα των υπηρεσιών. Μάλιστα, όπως διευκρινίστηκε, κανένα από τα υπόλοιπα κράτη – μέλη δεν έχει παρουσιάσει το αναλυτικό πλάνο του για τη μετάβαση αλλά ορισμένα κράτη έχουν καταστήσει σαφείς, ήδη από τη διαδικασία των διαπραγματεύσεων, τις βλέψεις τους, με χαρακτηριστικό παράδειγμα τη Βουλγαρία και την Πολωνία που στρέφονται προς το ορυκτό αέριο.

Οι ιθύνοντες του Green Tank έθεσαν το ιστορικό πλαίσιο της τελευταίας πενταετίας, εντός του οποίου διαμορφώθηκαν οι σημερινές συνθήκες και προτάσεις για τη Δίκαιη Μετάβαση, και σημείωσαν πως τα κυριότερα διδάγματα στρέφονται γύρω από τον συγχρονισμό με τις διεθνείς εξελίξεις, τον κεντρικό ρόλο της Τοπικής Αυτοδιοίκησης αλλά και την ανάγκη συνεργασίας με εργαζόμενους και ΜΚΟ. Πάνω στο ίδιο αυτό ζήτημα οι ιθύνοντες του Green Tank κατέθεσαν ως χρήσιμες προτάσεις τις εξής:

-την ύπαρξη διακομματικής συνεργασίας για ζητήματα σχεδιασμού, διακυβέρνησης, χρηματοδότησης και διεκδικήσεων σε ευρωπαϊκό επίπεδο
-τη διαμόρφωση ενιαίου master plan που θα συμπεριλαμβάνει τα κατά τόπους σχέδια για τη Δίκαιη Μετάβαση όπως αυτά προέκυψαν κυρίως μετά την απόφαση για απολιγνιτοποίηση
-τη συμμετοχή εκπροσώπων των εργαζομένων, των λιγνιτικών χωριών, των ΜΚΟ και της ΔΕΗ που, σύμφωνα με το Green Tank, διατηρεί χαμηλό προφίλ έως και σήμερα
-τη δημιουργία ενός απλού, διαφανούς και με διακριτούς ρόλους και ισορροπίες στην κατανομή των αρμοδιοτήτων συστήματος διακυβέρνησης με διασφάλιση της συνέχειας και της ανεξαρτησίας από πολιτικούς συσχετισμούς
-τη χρήση τοπικού πόρου βάσει των Εδαφικών Σχεδίων Δίκαιης Μετάβασης καθώς και τη διοχέτευση πόρων από το πακέτο μετάβασης αλλά και την αναθεώρηση των κριτηρίων που, όπως αναφέρθηκε και παραπάνω, θέτουν εμπόδια στη δίκαιη μετάβαση.

*πρώτη δημοσίευση: www.euractiv.gr