του
Αθαν. Χ. Παπανδρόπουλου
Από το 1984 και μετά, η ελληνική παρουσία και συμμετοχή στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ήταν πετυχημένη και οι Έλληνες ευρωβουλευτές είχαν καλό όνομα και θετικό έργο να επιδείξουν. Σημαντικές εκθέσεις τους απέσπασαν πολλούς επαίνους, κάποιες δε από αυτές έκαναν τον γύρο του κόσμου.
Επίσης, η Ελλάδα πάντα εκπροσωπείτο από 19-20 ευρωβουλευτές στις δύο μεγάλες ομάδες του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, τους Χριστιανοδημοκράτες και τους Σοσιαλδημοκράτες, οι οποίες από το 1979 που έγιναν οι πρώτες ευρωεκλογές και μετά ποτέ δεν έχουν πέσει αθροιστικά κάτω από το 60% του συνόλου των μελών του Κοινοβουλίου. Αν δε στο ποσοστό αυτό προστεθούν και οι Φιλελεύθεροι, τότε το σύνολο ξεπερνά το 70%. Στην τελευταία Ευρωβουλή, από τους 22 Έλληνες ευρωβουλευτές, οι 17 ήσαν ενταγμένοι στις πιο πάνω πολιτικές ομάδες, γεγονός που έδινε και ιδιαίτερο ειδικό βάρος στην ελληνική ευρωκοινοβουλευτική παρουσία –προς όφελος, βέβαια, της χώρας και της συμμετοχής της σε κρίσιμες λήψεις αποφάσεων.
Ως φαίνεται, όμως, αυτά είναι ήσσονος σημασίας θέματα. Πάμπολλοι Νεοέλληνες και Ευρωπαίοι αδυνατούν να καταλάβουν ότι πολύ σοβαρές λύσεις σε καθημερινά τους θέματα είναι πλέον ευρωπαϊκές και πρέπει να δίνονται σε παγκόσμιο περιβάλλον, το οποίο γρήγορα μεταβάλλεται. Επίσης, ελάχιστα γνωστό έγινε στην χώρα μας και όχι μόνον το γεγονός ότι η συμμετοχή του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στα ευρωπαϊκά και διεθνή πράγματα έχει αποκτήσει μεγάλο βάρος, το οποίο πλέον συνεχώς θα ενισχύεται. Συγκεκριμένα, το νέο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο θα λειτουργεί πλέον πλήρως στην βάση της Συνθήκης της Λισαβόνας, το πιο πρόσφατο θεσμικό βήμα της ΕΕ προς την κατεύθυνση της ομοσπονδιοποίησης. Με τις νέες αρμοδιότητές της, η Ευρωβουλή αποκτά μεγαλύτερη εξουσία και η σύνθεσή της θα βαρύνει περισσότερο στην χάραξη των ευρωπαϊκών πολιτικών –η ψήφος, συνεπώς, είχε μεγαλύτερη σημασία όσο ποτέ μέχρι σήμερα.
Η πρώτη και πιο κεντρική αλλαγή αφορά την καρδιά της εκτελεστικής εξουσίας σε ευρωπαϊκό επίπεδο, την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Η ηγεσία της θα καθοριστεί βάσει της κατανομής δυνάμεων στην Ευρωβουλή –δηλαδή, οι έδρες των ευρωπαϊκών πολιτικών ομάδων στην Ευρωβουλή θα κρίνουν ποιος θα είναι ο επόμενος πρόεδρος της Κομισιόν. Για να γίνει σαφέστερο: Μέχρι τώρα, οι ψηφοφόροι της Ευρώπης είχαν «διαμεσολαβητικό» ρόλο στο ποιος θα ήταν ο πρόεδρος της Επιτροπής, καθώς την απόφαση λάμβαναν οι κυβερνήσεις. Τώρα, ψηφίζοντας το κόμμα της εκάστοτε ομάδας του Ευρωκοινοβουλίου, οι ψηφοφόροι συναποφασίζουν –μαζί με το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, τις κυβερνήσεις των «28»– ποιον θέλουν για πρόεδρο της Επιτροπής. Γι αυτό και τα κόμματα είχαν ήδη παρουσιάσει τους υποψηφίους τους για την θέση.
Με τον διορισμό της επόμενης ηγεσίας της Επιτροπής, ο ενισχυμένος ρόλος του Ευρωκοινοβουλίου συνεχίζεται σε σχεδόν όλο το φάσμα της ευρωπαϊκής πολιτικής. Πλέον, ο νομοθετικός του ρόλος εξισώνεται πλήρως στους περισσότερους τομείς με εκείνον του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου στο μοντέλο της συναπόφασης. Από τα λίγα πεδία που δεν εμπίπτουν εντελώς στις νέες αρμοδιότητες του Ευρωκοινοβουλίου είναι η Εξωτερική Πολιτική, για την οποία αρμόδιος είναι ο Ύπατος Εκπρόσωπος της ΕΕ (σήμερα η Κάθριν Άστον), ο οποίος, ωστόσο, αφού επιλεγεί με την σύμφωνη γνώμη του Ευρωκοινοβουλίου, λογοδοτεί στο Σώμα. Τα πεδία στα οποία έχει πλέον λόγο η Ευρωβουλή καλύπτουν πάνω από 70 τομείς λήψεως αποφάσεων, από τα προσωπικά δεδομένα (όπως φάνηκε με την πρόσφατη απόρριψη της συμφωνίας για το SWIFT), μέχρι και την πρόταση για αλλαγή των Συνθηκών. Μεγάλο μέρος της Συνθήκης της Λισαβόνας εξαντλείται στην προσθήκη της πρότασης «και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο» δίπλα στο «Ευρωπαϊκό Συμβούλιο» για το ποιος αποφασίζει.
Στο πλαίσιο αυτό, στους κόλπους του Ευρωκοινοβουλίου λειτουργούν διάφορες επιτροπές, με κορυφαίες αυτές της Οικονομικής και Νομισματικής Πολιτικής, Περιβάλλοντος, Ασφάλειας των Τροφίμων και Δημόσιας Υγείας, Βιομηχανίας, Έρευνας και Ενέργειας, Απασχολήσεως και Κοινωνικών Υποθέσεων, κ.α. Οι εργασίες των επιτροπών αυτών είναι σήμερα ιδιαίτερα σημαντικές διότι, παρά το γεγονός ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή διατηρεί την νομοθετική πρωτοβουλία στην ΕΕ, το Ευρωκοινοβούλιο μπορεί να την πιέσει θεσμικά να προχωρήσει σε νομοθετικές προτάσεις με τις ανάλογες επιπτώσεις και στις εθνικές πολιτικές των χωρών μελών.
Επιπροσθέτως, θα πρέπει να τονιστεί πως σε ό,τι αφορά στην πορεία της ευρωπαϊκής οικονομίας, η Ευρωβουλή έχει πλέον πλήρεις αρμοδιότητες στην εκτέλεση του προϋπολογισμού της ΕΕ, όπως φάνηκε και στις διαβουλεύσεις για τον ευρωπαϊκό προϋπολογισμό της επόμενης επταετίας. Σε αυτές περιλαμβάνονται πλέον οι χορηγήσεις για την αγροτική πολιτική και τις εξωτερικές συμφωνίες –αν δε αυτό φαίνεται δευτερεύον, ας σημειωθεί ότι μέχρι προηγουμένως ξεπερνούσαν το 40% του προϋπολογισμού, αλλά έξαιρούνταν από τις αρμοδιότητες του Ευρωκοινοβουλίου.
Πολύ φοβούμεθα, ωστόσο, ότι στο νέο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο –όπου οι τρεις μεγάλες ευρωπαϊκές οικογένειες θα καλύπτουν περί το 65% της συνθέσεώς του– η Ελλάδα θα είναι αυτή τη φορά εξαιρετικά αποδυναμωμένη. Ακόμα χειρότερα, σε μία δύσκολη εποχή, όπου η χώρα θα έχει ανάγκη την στήριξη της Ευρώπης, η ευρωκοινοβουλευτική της εκπροσώπηση θα δίνει την αίσθηση ότι κάθε άλλο παρά κοντά στην Ευρώπη βρίσκεται. Και, αν όλα αυτά εκτιμάται ότι αποδίδουν το μέγεθος της λαϊκής πολιτικής σοφίας, τότε αίσθησή μας είναι ότι οι πλέον αρμόδιοι να αποφανθούν επί του θέματος είναι οι ψυχοπαθολόγοι. Όμως, έως ότου δώσουν την απάντησή τους, η χώρα μόνον οριακή παρουσία και συμμετοχή θα έχει στο ευρωπαϊκό γίγνεσθαι –και αυτό κάθε άλλο παρά θετικό είναι στις σημερινές διεθνείς συγκυρίες.
