Η ανάγκη μια Αριστεράς της Παραγωγής και της Δημιουργικότητας

του Περικλή Βασιλόπουλου*

Σκέφτηκα ότι πρόκειται για τις γνωστές «κινεζικές» εισαγωγές αλλά τράβηξε το βλέμμα μου ένα θαυμάσιο medium γαλάζιο χρώμα που ένας Γάλλος φίλος και συμφοιτητής μου που ζει στο Παρίσι ισχυρίζεται ότι μόνο στην Ελλάδα έβρισκε αυτή την απόχρωση και γι' αυτό το έψαχνε κάθε φορά που ερχόταν για διακοπές. Tα πουκάμισα από κοντά έδειχναν να έχουν μια αξιοπρεπέστατη ποιότητα, ήσαν τυλιγμένα με προσοχή και με sophisticated τρόπο αν και χωρίς φίρμα και σε περιτύλιγμα μιας απλής ζελατίνας. Όλα ήσαν ετερογενώς παράδοξα σε αυτό το προϊόν.

Ρωτώντας την συμπαθέστατη νεαρή και μοντέρνα επιχειρηματία του καταστήματος, κατάλαβα το «ελληνικό δράμα» αυτού του τόσο ταπεινού και φτηνού πουκάμισου. Γιατί πίσω από κάθε προϊόν, κάθε εμπόρευμα, υπάρχουν άνθρωποι και συσσωρευμένες δεξιότητες. Όχι δεν είναι κινέζικα, ούτε από τη Σρι Λάνκα τα πουκάμισα, είναι «στοκ ξεπουλήματος» από μια βιομηχανία της Λάρισας που έκλεισε πέρυσι.

Η ίδια γνωστή επαναλαμβανόμενη ιστορία. Η βιομηχανία έκανε και κάποιες εξαγωγές αλλά με την πίεση της φορολογίας (τις πιέσεις του πελατειακού κράτους για «επιπλέον» συνεισφορά θα έλεγα εγώ), το παράρτημα μιας συστημικής τράπεζας που πίεζε για ανάκτηση χρεών, ίσως και κάποια λάθη του επιχειρηματία, οδήγησαν στο κλείσιμο της βιομηχανίας. 60 εργαζόμενοι οδηγήθηκαν στην ανεργία ενώ ο επιχειρηματίας και η οικογένεια του παλεύουν με τις κατασχέσεις. Και όμως ακόμα και με τριπλάσια ή τετραπλάσια τιμή (20- 30 ευρώ), σε συνεργασία με κάποιον designer για βελτίωση του στυλ μιας ήδη καλής ποιότητας ένα καλύτερο packaging (συσκευασία), ένα μικρό marketing φίρμας και υποστήριξη από κάποιες κρατικές δομές προώθησης εξαγωγών, η βιομηχανία ΘΑ ΜΠΟΡΟΥΣΕ ΝΑ ΛΕΙΤΟΥΡΓΕΙ και μάλιστα να επεκτείνεται.
Με λίγη προσπάθεια, θα υπήρχαν καταστήματα στο Παρίσι, το Λονδίνο ή αλλού στην Ευρώπη, που θα μπορούσαν να πουλάνε τα πουκάμισα αυτής της βιομηχανίας από την Λάρισα. Αγόρασα τρία για να στείλω τα δύο στο φίλο μου και να του εξηγήσω με απλά λόγια τι παραγωγικό έγκλημα συντελείται αυτή τη στιγμή στην Ελλάδα.

Επισήμως η κυβέρνηση παλεύει για τη Δημοσιονομική Προσαρμογή και το πρωτογενές πλεόνασμα- αναγκαίο και χρήσιμο ως προϋπόθεση- την διάσωση του τραπεζικού συστήματος- χρησιμότατη αλλά με άλλους υπέρ της παραγωγής όρους- και την ίδια στιγμή 1200 μεσαίες βιομηχανίες παλεύουν στο χείλος του γκρεμού, άλλες τόσες έχουν κλείσει η έχουν μεταναστεύσει, χιλιάδες μικρές επιχειρήσεις ασφυκτιούν με κίνδυνο η ανεργία να ανέβει και να μείνει στο 30% κι αυτή να χτυπήσει ΣΥΝΑΓΕΡΜΟΣ παραγωγικής ΔΙΑΣΩΣΗΣ για ό,τι μπορεί ΤΩΡΑ να ΣΩΘΕΙ αναπτύσσονται φιλολογίες για τις αφηρημένες προοπτικές ανάπτυξης μέσω των νεοφυών επιχειρήσεων (start- ups). Θαυμάσιες οι νεοφυείς επιχειρήσεις, άλλωστε το πρώτο μου δημοσιογραφικό άρθρο στον Οικονομικό Ταχυδρόμο (26/2/1984) ήταν μια ανταπόκριση από το Παρίσι που αφορούσε το Venture Capital (κεφάλαια κινδύνου) και τις επενδύσεις στις νεοφυείς επιχειρήσεις. Σοφός ο –τότε- Διευθυντής του εντύπου Γιάννης Μαρίνος παρόντος και του αγαπητού συναδέλφου Θανάση Παπανδρόπουλου, θυμάμαι ότι μου είχε πει «μα κύριε Βασιλόπουλε γράφετε πράγματα, που αν ποτέ γίνουν θα γίνουν μετά από 20 χρόνια». Σωστός, με λάθος μια ακόμα δεκαετία. Σήμερα όμως το άμεσο είναι να φτιάξουμε μια νέα συμμαχία των πραγματικών παραγωγικών δυνάμεων του τόπου που θα προωθήσει ΕΠΕΙΓΟΝΤΩΣ μια ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΠΑΝΤΟΥ, σε όλα τα προϊόντα που παράγουμε και μπορούμε να παράγουμε. ΠΑΝΤΟΥ, σώζοντας πρώτα τις επιχειρήσεις που κατορθώνουν να παράγουν ακόμα. Αυτό θα είναι το ελληνικό αμυντικό «θαύμα», οι start-ups θα ακολουθήσουν και πολλές θα αναπτυχθούν από τις επιχειρήσεις που θα διασωθούν.

Σκεφτόμουν ακριβώς αυτό διαβάζοντας στην πρώτη σελίδα της εφημερίδας Le Monde της ίδιας μέρας που έλεγε ότι ο Arnaud Montebοurg, Υπουργός Παραγωγικής Ανασυγκρότησης της Γαλλίας, χτενίζει με το επιτελείο του την επικράτεια για την υποστήριξη των μικρομεσαίων βιομηχανιών και επιχειρήσεων που κινδυνεύουν από τον παγκόσμιο ανταγωνισμό. Φαντάζεστε τον περίπου αντίστοιχο Έλληνα Υπουργό Κωστή Χατζηδάκη να κάνει το ίδιο; Όχι βέβαια.

Δεν φταίει ατομικά ο κ. Χατζηδάκης- ίσα ίσα προσπαθεί ο άνθρωπος να έχει κάποιο ορθολογισμό στο πιο ετερογενές «τρελό» Υπουργείο της Ευρωπαϊκής Ένωσης- φταίει η συνολική κυβερνητική λογική και των δύο κομμάτων στην καρδιά του πελατειακού κράτους που είναι απολύτως ξεκομμένο και τυραννικά κυρίαρχο πάνω στην πραγματική οικονομία. Εάν προσθέσουμε το ότι το σύνολο σχεδόν των Υπουργών είναι εντελώς ξένοι από τους παραγωγικούς τομείς της οικονομίας, έχουμε την πλήρη εικόνα.

Εις μάτην, φωνάζει εσχάτως ο ΣΕΒ και ο πρόεδρος του Δημήτρης Δασκαλόπουλος για την απαράδεκτη υποβάθμιση της βιομηχανίας (Ανακοίνωση ΣΕΒ 5/9/2013) από την δήθεν νέα «αναπτυξιακή» πολιτική προσθέτοντας μαζί με τους εξαγωγείς, τις δυνατότητες άμεσης εξωστρέφειας αν υπάρξουν κάποιες λίγες χρηματοδοτικές δράσεις (Ανακοίνωση ΣΕΒ 18/11/2013) την ίδια στιγμή που η Ευρωπαϊκή Ένωση προωθεί την νέα βιομηχανική επανάσταση.

Εις μάτην γιατί αυτό το πελατειακό κράτος με τη σημερινή του στελέχωση, αποκλείεται να δράσει παραγωγικά και είναι αυτό που εξηγεί ίσως και την αυστηρότητα των ευρωπαίων εταίρων- δανειστών μας απέναντι τους (εκτός βέβαια από τις δογματικές τους στρεβλώσεις περί περιοριστικής λιτότητάς). Εδώ δεν έχουν οι ίδιοι εμπιστοσύνη στον εαυτό τους γιατί να έχουν οι άλλοι που παίζουν και τα λεφτά των δικών τους φορολογούμενων;

Κάτω στους δρόμους όμως, στα καταστήματα, στα εργοστάσια στα γραφεία, υπάρχουν εκατομμύρια Έλληνες που προσπαθούν, εργάζονται, ζορίζονται αλλά είναι ακόμα εκεί. Εξουθενωμένοι αλλά εκεί. Είναι αυτό που λέμε στην ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ η Κοινωνία Πολιτών είναι αδύναμη εξαιτίας της κομματικοκρατίας και του πελατειακού κράτους αλλά αντιστέκεται και είναι εδώ. Η Ελλάδα παράγει, όχι αρκετά, όχι τόσο ανταγωνιστικά αλλά παράγει και μπορεί μετά από μια ριζική αλλαγή να παράξει γρήγορα πολλαπλάσιο προϊόν. Με αύξηση των εξαγωγών στο 50% του ΑΕΠ το 2020 από 26% σήμερα (κάτι που έκανε η Ισπανία από το 2009 έως σήμερα) με νέα προϊόντα παντού, με ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑ στο εμπορικό ισοζύγιο, τις υπηρεσίες, την τέχνη και τον πολιτισμό.

Μια μικρή απόδειξη γι' αυτό έρχεται από την νεαρή επιχειρηματία στην Πάτρα που προανέφερα. Το εμπορικό κατάστημα ασχολείται με την λιανική αλλά πίσω του υπάρχει μια οικογενειακή βιοτεχνία πλεκτών που προσπαθεί με δυσκολίες να επεκταθεί. Ζήτησα να δω τα προϊόντα της βιοτεχνίας. Ποιοτικά πλεκτά (περίπου στα 50 ευρώ) που είχαν όμως κουμπιά της δεκαετίας του ‘60 ειδικά για συνταξιούχους αστυνομικούς (εφοριακούς, οτιδήποτε). «Είστε νέα και μοντέρνα» της είπα «γιατί δεν λέτε στο πατέρα σας να αλλάξει τα κουμπιά;». «Έχετε δίκιο», μου είπε, «το σκεφτόμαστε αλλά ξέρετε είναι όλα τόσο δύσκολα». Σωστά αλλά με μικρές αλλαγές ξεκινούν οι μεγάλες διαφορές.

Γιατί να μην συνεργαστείτε με νεαρούς designers ή ανθρώπους της μόδας στην Πάτρα και άλλα πολλά. Έχει έλθει πότε κάποιος υπάλληλος αναπτυξιακής υπηρεσίας του κράτους να σας βοηθήσει ή να σας μιλήσει για εξαγωγές;» τη ρώτησα. «Αστειεύεστε» μου είπε «δεν συμβαίνουν αυτά στην Ελλάδα». Λάθος. Θα μπορούσαν να συμβούν σε πέντε ημέρες αν υπήρχε μια ευσυνείδητη και αξιοπρεπής κυβέρνηση που σοβαρολογεί για την παραγωγική ανάπτυξη της χώρας. «Από το στόμα σας…» είπε και είναι αυτή η γνωστή επωδός που πρέπει κάποτε να τελειώσει. Η τρέλα είναι ότι η Πάτρα έχει ήδη ένα σχετικά επιτυχημένο Innovation Forum, το Corallia, για νεοφυείς επιχειρήσεις ενώ αυτό το Σαββατοκύριακο γίνεται και εκδήλωση με τίτλο Innovation Export Forum με συμμετοχή δεκάδων δημοσίων φορέων και επιχειρήσεων. Το πρόβλημα είναι ότι όλοι στην Ελλάδα μιλούν ΓΕΝΙΚΑ και όχι στην εφαρμογή του ΕΙΔΙΚΑ που μπορεί να αξιολογηθεί και να βελτιωθεί.

Χρειαζόμαστε άμεσα ένα Έλληνα Υπουργό τύπου Arnaud Montebοurg, που θα καταγράψει λεπτομερώς σε όλη την επικράτεια τις βιομηχανίες και επιχειρήσεις που πρέπει και μπορούν να ΣΩΘΟΥΝ και να τους δώσει άμεση ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑ απέναντι στις απαιτήσεις των δανειστών και τραπεζών για την προστασία του παραγωγικού ιστού της χώρας.

Και ίσως περισσότερο κι από αυτό χρειαζόμαστε αυτό που ο Νίκος Μουζέλης, ομ. καθηγητής κοινωνιολογίας LSE και Πρόεδρος της Ένωσης πολιτών για την ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ, αναφέρει σε πρόσφατο άρθρο του με τίτλο «Νεωτερικότητα και Αριστερά» (ΒΗΜΑ 17/11/2013) για την ανάγκη ανασυγκρότησης μιας αριστεράς της ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ και της ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑΣ που θα στοχεύει στον περιορισμό του δογματικού νεοφιλελευθερισμού και την προώθηση ενός δεύτερου «εξανθρωπισμού του καπιταλισμού» σε Ευρώπη και Ελλάδα.

Μιας σοσιαλδημοκρατικής Αριστεράς που αναγνωρίζει την ανάγκη της παραγωγικής ανασυγκρότησης, που θα εναντιωθεί στην ελληνική κομματικοκρατία και το πελατειακό κράτος και σε συζήτηση με την Αριστερά των Δικαιωμάτων και την Κοινωνία Πολιτών θα αποτελέσει μέρος μιας ευρύτερης Συμμαχίας των Παραγωγικών Δυνάμεων του τόπου που θα οδηγήσει σε ριζική αναγέννηση της χώρας. Αυτή η Αριστερά μπορεί να μην υπάρχει σήμερα με αυτά τα συγκροτημένα χαρακτηριστικά αλλά από ότι φαίνεται όλα στην Ελλάδα θα γίνουν ξαφνικά και όπως πάντα την τελευταία στιγμή πριν το άλμα στο κενό.

Το βασικό κριτήριο μιας τέτοιας συμμαχίας σε μια χώρα υπό καθεστώς επιτήρησης και 30% ανεργία, δεν μπορεί παρά να είναι ένα και μόνο: ΠΑΡΑΓΩΓΗ, ΠΑΡΑΓΩΓΗ, ΠΑΡΑΓΩΓΗ. Βιώσιμη και πράσινη Ανάπτυξη, υγιής επιχειρηματικότητα, όχι στα ολιγοπώλια και ναι σε ένα καινούργιο Αναπτυξιακό κράτος που επενδύει έξυπνα και κυρίως στηρίζει τη δημιουργικότητα των Ελλήνων. Άλλωστε όπως έγραψε και ο Martin Wolf στους Financial Times (20/11/2013) σε άρθρο του για την παγκόσμια οικονομία, ο μόνος δρόμος για την έξοδο από την κρίση δεν είναι η περιοριστική πολιτική λιτότητας και η συνακόλουθη καταστροφή του παραγωγικού ιστού, αλλά οι ιδιωτικές και κυρίως οι έξυπνες δημόσιες επενδύσεις. Για την Ελλάδα η συνταγή είναι πιο απλή. Διάσωση από την καταστροφή των υπαρχουσών ιδιωτικών και δημοσίων επενδύσεων και άμεση παραγωγική αξιοποίηση τους. Μετά βλέπουμε.

Και ας αφήσουν μερικά υψηλόβαθμα κυβερνητικά στελέχη σε αγαστή συνεργασία με μερικά εξίσου υψηλόβαθμα τραπεζικά στελέχη τα υπονοούμενα του τύπου «τι να κάνουμε, ο καπιταλισμός και ο εκσυγχρονισμός έχουν απώλειες». Τα πουκάμισα της Λάρισας και τα πλεκτά της Πάτρας όπως και χιλιάδες άλλες μικρές και μεσαίες παραγωγικές επιχειρήσεις, πρέπει και μπορούν να επιζήσουν και η ελληνική κοινωνία και πολιτεία πρέπει να κάνουν τα πάντα γι αυτό. Σε μια χώρα που ακόμα και οι σερβιτόροι αναγκάστηκαν να έχουν μεταπτυχιακό δίπλωμα, αν υπάρχει κάποιος που πρέπει πρώτα να κάνει θυσίες, είναι αυτοί οι ίδιοι που εκτός των άλλων οδήγησαν την χώρα σε χρεωκοπία ως διευθύνουσα ελίτ και κατεστημένο. Η μετάθεση των βαρών μόνο στους άλλους και τους πολλούς σε λίγο θα είναι αδύνατο να συνεχιστεί. Το ελπίζω

*Δημοσιογράφου, Αντιπροέδρου της Ένωσης Πολιτών για την ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ