ΟΙ ΤΡΕΙΣ ΕΥΡΩΠΕΣ…

του Αθαν. Χ. Παπανδρόπουλου

Αυτός περίπου ήταν ο τίτλος του 49ου Συνεδρίου που πραγματοποίησε η Ένωση Ευρωπαίων Δημοσιογράφων (ΕΕΔ) στο Βουκουρέστι –την ώρα που δύο πρωθυπουργοί της νότιας Ευρώπης παραχωρούσαν τις θέσεις τους σε έμπειρους τεχνοκράτες προκειμένου η Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) να ξεπεράσει μία σοβαρή οικονομική κρίση. Και το ερώτημα που ετέθη στην δημοσιογραφική συνάντηση του Βουκουρεστίου ήταν αν έτσι έχουν τελικώς τα πράγματα, δηλαδή αν όντως η κρίση της Ευρώπης είναι μόνον οικονομική.

Η απάντηση στο ερώτημα αυτό είναι πολύ πιο σύνθετη και σίγουρα η ευρωπαϊκή κρίση είναι πολύ βαθύτερη από την παρούσα οικονομική της διάσταση. Ο αντιπρόεδρος της εκτελεστικής επιτροπής της UNESCO, πρέσβυς Νταν Χαουλικα, πολύ σωστά μίλησε για μια βαθειά πολιτιστική κρίση της Ευρώπης στην έκταση της οποίας τεράστιος είναι και ο ρόλος των μέσων μαζικής επικοινωνίας. «Κλεισμένη στην φυλακή της πρωτοσέλιδης επικαιρότητας, η Ευρώπη έχει χάσει το όραμά της. Ταυτοχρόνως, όμως, χάνει και το πρόσωπό της. Η δημοκρατική παράδοση και η φιλελεύθερη συνείδηση ήσαν τα στοιχεία που συνέθεταν την ιδιοπροσωπεία της Ευρώπης, αλλά σήμερα το έλλειμμά τους μεγαλώνει. Έτσι, περισσότερο από οικονομική, η κρίση της σημερινής Ευρώπης είναι αυτή της αποσυνθέσεώς της. Αυτός είναι ο πραγματικός μεγάλος κίνδυνος…», είπε ο Γερμανός πρέσβυς στην UNESCO.

Κίνδυνο που η Ρουμάνα πολιτειολόγος Αλίνα Ντούνγκου-Πεπίντι βλέπει να οδηγεί σε τρεις διαφορετικές Ευρώπης, που δύσκολα θα καταλαβαίνει η μία την άλλη. «Είναι ήδη ορατό ότι οδεύουμε προς μιαν Ευρώπη τριών ταχυτήτων. Στην πρώτη Ευρώπη θα είναι οι οικονομικά ισχυροί, στην δεύτερη οι λιγότερο ισχυροί και στην τρίτη οι πλήρως αδύναμοι, όπως η Ελλάδα και η Πορτογαλία. Υπό αυτές τις συνθήκες, η Ευρώπη θα υποστεί και σοβαρότατα πολιτιστικά ρήγματα, με άμεση συνέπεια την κατάρρευσή της…», τόνισε.

«Υπάρχουν σοβαροί παράγοντες που ποντάρουν στην κατάρρευση αυτή», τόνισε στην παρέμβασή της η Τεοντόρα Στάνσιου, πρόεδρος του ρουμανικού τμήματος της ΕΕΔ. Προσέθεσε δε ότι στις χώρες της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης υπάρχουν ακραίες πολιτικές παρατάξεις που γνωρίζουν ότι μπορούν να επιβιώσουν μόνον μέσα από την αποσύνθεση της Ευρώπης. «Λαμπρό παράδειγμα, ένα γειτονικό μας κομμουνιστικό κόμμα», είπε, «το οποίο οραματίζεται την διάλυση της Ευρώπης ως μία μορφή δικής του ρεβάνς απέναντι στην Ιστορία».

Στο επίπεδο αυτό επισημάνθηκε από πολλές πλευρές στο συνέδριο της ΕΕΔ ότι την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση υπονομεύουν δύο φαινόμενα. Το πρώτο είναι ο λαϊκισμός και οι παραχωρήσεις που γίνονται προς αυτόν. Στην σημερινή Ευρώπη λέγονται, γράφονται και διαδίδονται μέσω του Διαδικτύου τα πιο απίστευτα ψεύδη, χωρίς κανέναν αντίλογο. Από την άλλη πλευρά, η οικονομική κρίση συγκλονίζει τα θεμέλια του ευρωπαϊκού κοινωνικού κράτους, χωρίς να καταλαβαίνει κανείς ποια είναι τα βασικά αίτια της κρίσεως αυτής –η οποία, πριν απ’ όλα, οφείλεται σε βιασύνες και τεχνοκρατικές ανεπάρκειες της οικονομικής και πολιτικής Ευρώπης.

Όμως, σήμερα, μπροστά στην κρίση, η αποκαλούμενη «ελίτ» της Ευρώπης –συγκεκριμένα η Γαλλία και η Γερμανία– καλούνται να βάλουν τάξη στα πράγματα, αλλά με μάλλον άκομψο τρόπο και, κυρίως, υπό συνθήκες τεράστιου ελλείμματος πληροφορήσεως. Ενώ το ευρώ έκλεισε δέκα χρόνια υπάρξεως και κυκλοφορίας και σήμερα είναι το ισχυρότερο νόμισμα στον κόσμο, κανείς δεν κάνει τον κόπο να εξηγήσει στον απλό πολίτη τί συνέβη αυτή την δεκαετία και ποια θα ήταν η σημερινή του κατάσταση αν δεν είχε υπάρξει το ευρώ. Όπως, βεβαίως, ουδείς εξηγεί στον ίδιο πολίτη γιατί κάποιες χώρες βρίσκονται εκτός ευρωζώνης, ενώ ορισμένες άλλες προετοιμάζονται να εισέλθουν σε αυτήν.

Είναι σαφές ότι η Ευρώπη, με αφετηρία την οξύτατη οικονομική της κρίση, πρέπει να προχωρήσει σε σοβαρές αναθεωρήσεις Συνθηκών ώστε να υπάρξει μια άλλη διακυβέρνηση. Η διακυβέρνηση αυτή, όμως, δεν μπορεί σε καμμία περίπτωση να σταθεί αν η Ευρώπη δεν θέσει εδώ και τώρα στο τραπέζι το θέμα της ιδιοπροσωπείας της. Αυτό, ωστόσο, είναι ένα μεγάλο ζήτημα το οποίο για την ώρα, ατυχώς, δεν απασχολεί ούτε τους πολιτικούς ούτε τους τεχνοκράτες των Βρυξελλών.

Όπως δεν τους απασχολεί δεόντως και ο παράγων τεχνολογία, που σήμερα είναι κυρίαρχος σε όλα τα επίπεδα. Η τεχνολογία έχει διεθνικό χαρακτήρα και προσφέρει σε όλους τους λαούς το ίδιο έργο ανεξαρτήτως της διαδρομής τους μέσα στην Ιστορία. Με άλλα λόγια, είτε αυτό αρέσει είτε όχι, η τεχνολογία αλλοιώνει τον χαρακτήρα ατόμων και λαών, αφού ήθη και παραδόσεις προσαρμόζονται στις απαιτήσεις της. Συμβαίνει όμως η τεχνολογική Ευρώπη να έχει χάσει αρκετό δρόμο στον παγκόσμιο στίβο. Πρέπει, συνεπώς, απαραιτήτως να καλύψει το χάσμα, γιατί κανείς δεν θα την περιμένει.

Πέρα, λοιπόν, από την κρίση και την αντιμετώπιση της πυρκαγιάς που έχει προκαλέσει, είναι ζωτική ανάγκη η ΕΕ να πραγματοποιήσει τεράστιες επενδύσεις στην γνώση, στην έρευνα, στο αύριο της παιδείας της. Και από την άποψη αυτή ισχυρός και γόνιμος θα μπορούσε να είναι ο ρόλος μιας, έστω και υπό πτώχευση, Ελλάδος. Υπό έναν όρο, όμως: θα πρέπει 11 εκατομμύρια Έλληνες να διαγράψουν οθωμανικές καταβολές, συμπεριφορές και συνήθειες και να συνειδητοποιήσουν ότι Αθήνα και Ρώμη είναι τα κύρια χαρακτηριστικά του ευρωπαϊκού μορφώματος. Αυτή η εκδοχή έγινε αποδεκτή από πολλούς συναδέλφους στο Βουκουρέστι και, στις χαλεπές ημέρες μας, κάτι είναι…